Ериковский

Тышҡы рәсемдәр
	Ериковский концлагеры ҡорбандары иҫтәлегенә.

Ериковский
	Утар
Ериковский
	47°24′31″ с. ш. 42°44′13″ в. д.HGЯO
Ил	Рәсәй Федерацияһы
Федерация субъекты	Ростов өлкәһе
Муниципаль район	Дубовский
Ауыл биләмәһе	Дубовское
Тарихы һәм географияһы
Нигеҙләнгән	1905 йыл\| 1905 йылда
Халҡы
Халҡы	550 кеше (2010)
Һанлы идентификаторҙар
Телефон коды	+7 86377
Почта индексы	347417
Код ОКАТО	60 213 825 006
Код ОКТМО	60 613 425 106
Показать/скрыть карты
	Ериковский Мәскәү <div class="ts-ПозКарта-метка" style=" left:Аңлатма хатаһы: Көтөлмәгән < операторы%; top:Аңлатма хатаһы: Көтөлмәгән < операторы%"> Такого района нет в справочнике Дубовский районы (Ростовская область)\|Дубовский Ериковский

Ериковский — Ростов өлкәһенең Дубовский районында, Дубовское ауыл биләмәһе составындағы утар.

Тарихы[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Утарға нигеҙ һалыу тураһында ҡарар 1896 йылда уҡ ҡабул ителгән була. Ростов өлкәһе Баклановская станицаһы йыйылышында, Барабанщиков утары менән йәнәш үҙәндә, яңы утарға күсенеп сығыу өсөн урын бүлеү тураһында ҡарар ҡабул ителә.

Ләкин төрлө сәбәптәр арҡаһында утарға нигеҙ һалыу кисектерелә. Һөҙөмтәлә, ХХ быуат башында, ете казак ғаиләһе Ерик йылғаһы буйындағы иң яҡшы ерҙәргә бүленеп сыға.

Ваҡыт үтеү менән, уларға был биләгән ер участкаларында ҡалырға рөхсәт итәләр. Улар нигеҙләгән утар Щеглов исеме ала.

Ғәмәлдә, Ериковский утарына нигеҙ 1905 йылдың көҙөндә, Баклановская станицаһының казактарына ер участкалары бүлеп биреү һөҙөмтәһендә һалына^[2].

География[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Утар Ерик йылғаһының һул яҡ ярында, Дубовское ауылы ҡаршыһында урынлашҡан.

Иҫтәлекле урындары[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Ериковский утары эргәһендә фашизм ҡорбандарына Һәйкәл-мемориал урынлашҡан. Һәйкәл Карл Маркс исемендәге колхоздың һөт-тауар фермаһы урынында ҡуйылған.

Бында Бөйөк Ватан һуғышы йылдарында, фашист оккупацияһы осоронда (1942 йылдың авгусынан 1943 йылдың 1 ғинуарына тиклем), утар эргәһендә совет хәрби әсирҙәренең лагеры урынлашҡан була^[3].

Тәүге хәрби әсирҙәрҙе немецтар, утарҙың һөт-тауар фермаһына, утарҙы баҫып алғандан һуң бер тәүлек үткәс тә килтерәләр.

Совет ғәскәрҙәре утарҙы ҡалдырып китер алдынан аҙыҡ-түлек складын алып сығырға өлгөрмәй, уны яндыралар.

Немецтар әсирҙәргә янған иген ашаталар. Әсирҙәр өсөн төҙөлгән барактарҙа кешеләр ике ҡатлы һикеләрҙә йоҡлайҙар. Кемдәргә урын етмәй, уларҙы бишәр ай буйына сәнскеле тимерсыбыҡ артында асыҡ һауала тоталар.

Концлагерь биләмәһендә язалау өсөн барак урынлашҡан була. Унда 300-гә тиклем әсирҙәрҙе ҡыуып индерәләр.

Сталинград һуғышы ваҡытында эшкә яраҡлы әсирҙәрҙе лагерҙан ҡыуып алып китәләр. Ауырыу һәм яралы әсирҙәрҙе атып үлтерәләр һәм соҡорға ырғыталар.

Бында күмәк ҡәберлек урынлашҡан. Үлгән хәрби әсирҙәрҙе немецтар 6 x 4 метр үлсәмендәге дөйөм ҡәбергә илтәләр, табутһыҙ күмәләр.

Тарихсылар һәм археологтар 18 ҡәбер һанай, уларҙың һәр береһендә яҡынса 1000 кеше була.

Хәҙерге ваҡытта был урында мемориал ҡуйылған. Унда ошондай яҙыу бар: «1942. Концлагерь ҡорбандары иҫтәлегенә. Совет һуғышсыларына».

Лагерь булған осорҙа, унда яҡынса 18 мең кеше була. Көн һайын язалауҙан, йонсоуҙан, көс еткеһеҙ эштән һәм атыуҙарҙан 100-ҙән 200-гә тиклем кеше үлә.

Лагерҙа Ростов өлкәһе Дубовский районының 46 кешеһен дә индереп, 5 мең тирәһе хәрби әсир үлгән һәм атылған.

Мемориал 1987 йылдың 9 майында асыла. Һәйкәл — өс интеккән совет һалдатының скульптура композицияһынан ғибәрәт.

Мемориал, Ленинград скульпторҙары Марлен Шалвович Цхададзе һәм Юрий Александрович Степанюк проекты буйынса эшләнгән. Проектты тормошҡа ашырыусылар Константин Александрович Лелин һәм Владимир Михайлович Никитин.

Мемориал 1987 йылдың 9 майында асыла. Мемориал менән йәнәшә Хәтер паркы төҙөлгән^[4].