Зыбелин Семён Герасимович

Вафат булған урыны	Мәскәү ҡалаһы, Рәсәй империяһы
Бер туғандары	Антоний (Герасимов-Зыбелин)[d]
Һөнәр төрө	табип, педиатр
Туған тел	урыҫ теле
Вафат булған көнө	26 апрель (8 май) 1802 или 1802
Заты	ир-ат
Уҡыу йорто	Мәскәү император университеты[d]
Тыуған көнө	25 август (5 сентябрь) 1735 или 1735
Ерләнгән урыны	Лазаревское кладбище[d]
Эшмәкәрлек төрө	Медицина

Семён Герасимович Зыбелин (25 август [5 сентябрь] 1735 — 26 апрель [8 май] 1802, Мәскәү) — Рәсәй медигы, Мәскәү университетында медицина буйынса беренсе рус профессорҙарының береһе.

Биографияһы

Зыбелин Семён Герасимович башланғыс белемде Славян-грек-латин академияһында ала. Мәскәү дәүләт университетына 1755 йылда асылған ваҡытында уҡ инә, философия, филология һәм юридик фәндәрҙе өйрәнә. Университетта уҡып, шул уҡ ваҡытта университет гимназияһында латин теленән уҡыта. Университетта профессор Поповскийҙа латин һәм рус теле буйынса, профессор Барсовта геометрия һәм арифметика буйынса, логика, философия һәм метафизика буйынса профессор Фромманда һәм тәбиғи, дөйөм халыҡ, рим хоҡуғы, дөйөм тарих буйынса профессор Дильтейҙа лекциялар тыңлай.

1758 йылда сит илгә медицинаны өйрәнеү өсөн ебәрелә. Башта Кёнигсбергта; 1763 йылдан Лейденда уҡый, унда 1764 йылда «De saponibus medicis nativis ex triplici regno naturae petitis» темаһына диссертация яҡлай һәм медицина докторы дәрәжәһен ала.

1765 йылда Рәсәйгә ҡайтыу менән Мәскәү университетының теоретик медицина кафедраһында экстраординар профессор вазифаһын ала. 1768 йылда ординар профессор вазифаһына тәғәйенләнә. Унда төрлө медицина предметтарынан лекциялар уҡый һәм иң яҡшы лектор булараҡ билдәле була. Уҡытыуҙы рус телендә алып барып, (ҡабул ителгән латин телендә түгел), Зыбелин табип фәне өсөн дөрөҫ һәм теүәл телде булдырыуға булышлыҡ итә. Ул лекцияларҙа тәжрибәләр күрһәтеүҙе индерә. 1771 йылда Мәскәүҙә чума эпидемияһы менән көрәш ойоштороусыларҙың береһе була. 1784 йылдың 21 мартында Рәсәй академияһы ағзаһы итеп һайлана.

15 йыл дауамында университет дауаханаһында түләүһеҙ табип булып тора; университетҡа үҙенең китапханаһын ҡалдырырға васыят итә, ул Физика-медицина йәмғиәтенә тапшырыла.

Ул ҡәбер ташында эпитафия соҡоп яҙылған:

По сердцу и уму се истинный мудрец, Он славы не искал, но был наук красою, Любовь ко ближнему была его душою; Из тихих дней его она сплела венец Для муз отечества, который не увянет, - Зыбелин вечно жить своею пользой станет

  Семег Зыбелиндың ҡустыһы Алексей Герасимович Зыбелин Ҡазан архиепискобы булған.

1954 йылда Мәскәүҙә уның һайланма әҫәрҙәре нәшер ителгән.

Иҫкәрмәләр

Әҙәбиәт

• Волков В. А., Куликова М. В. Московские профессора XVIII – начала XX веков: Естественные и технические науки / Отв. ред. С. С. Илизаров; Институт истории естествознания и техники им. С. И. Вавилова РАН. — М.: Янус-К, АО «Московские учебники», 2003. — С. 98—99. — 296 с. — (Деятели науки и просвещения Москвы XVIII — XX вв. в портретах и характеристиках). — 2000 экз. — ISBN 5-8037-0164-5.
• Заблудовская Е. Д. С. Г. Зыбелин — один из первых педиатров России // Педиатрия. — 1951. — № 1. — С. 42–45.
• Зыбелин, Семен Герасимович // Брокгауз һәм Ефрондың энциклопедик һүҙлеге: 86 томда (82 т. һәм 4 өҫтәмә том). — СПб., 1890—1907. (рус.)
• Зыбелин, Семен Герасимович // Русский биографический словарь : в 25 томах. — СПб.—М., 1896—1918.
• Куприянов П. С. ЗЫБЕЛИН Семён Герасимович // Императорский Московский университет: 1755—1917: энциклопедический словарь / составители А. Ю. Андреев, Д. А. Цыганков. — М.: Российская политическая энциклопедия (РОССПЭН), 2010. — С. 260. — 894 с. — 2 000 экз. — ISBN 978-5-8243-1429-8.
• Лотова Е. И. Идеи профилактики в трудах С. Г. Зыбелина (1732—1802) // Советское здравоохранение. — 1952. — № 3. — С. 50-55.
• Мирский М. Самый первый из «природных россиян»: Минуло 275 лет как родился профессор С. Г. Зыбелин, ученый и практик // Медицинская газета. — 2010. — № 9. — С. 15.
• Ниловская С. Н. Первый русский профессор терапии С. Г. Зыбелин как фармаколог // Фармакология и токсикология. — 1955. — Т. 18, № 5. — С. 61-63.
• Тромбах С. М. Первые русские ученые медики // Советская медицина. — 1945. — № 7-8.

Һылтанмалар

• Зыбелин Семён Герасимович  (билдәһеҙ). Мөрәжәғәт итеү датаһы: 18 сентябрь 2017.