Баш бит

РУВИКИ — интернет энциклопедия мәғлүмәте


РУВИКИ — яңы интернет-энциклопедия

Әлеге ваҡытта башҡорт телендә 81 390 мәҡәлә бар.

Бөгөн 15 июнь — рәсми календарь буйынса йылдың 166-сы (кәбисә йылында 167-се) көнө. Йыл аҙағына тиклем 199 көн ҡала.

Конкурстар

Фән, тарих, әҙәбиәт, технологиялар - төрлө темаларға мәҡәләләр яҙығыҙ, белемегеҙ менән уртаҡлашығыҙ, бүләктәр отоғоҙ.

Уҡырға
Баннер конкурса.png
Байрамдар

Медицина хеҙмәткәрҙәре көнө

Медицина хеҙмәткәрҙәре көнө, Медиктар көнө — һаулыҡ һаҡлау өлкәһендә эшләүсе белгестәрҙең һөнәри байрамы, йыл һайын июндең өсөнсө йәкшәмбеһендә Рәсәйҙә, Белоруссияла, Ҡаҙағстанда, Латвияла, Молдовала билдәләнә.

Уҡырға
Лого день медработника.jpg
Байрамдар

Рәсәй көнө

Рәсәй көнө (2002 йылға тиклем — РСФСР-ҙың дәүләт суверенитеты тураһында декларация ҡабул итеү көнө) — Рәсәй Федерацияһының дәүләт байрамы. 1991 йылдан алып 12 июндә — РСФСР-ҙың дәүләт суверенитеты тураһында декларация ҡабул итеү көнөндә билдәләнә (1991 йылдан ял көнө булып тора).

Уҡырға
Salut. Nizhny Novgorod Kremlin.jpg
Байрамдар

Ҡорбан байрамы

Ҡорбан байрамы — иң мөһим мосолман байрамдарының береһе. Хаж тамамланыуын белдерә, зөлхизә айының 10-сы көнөндә, йәғни ураҙанан һуң 70 тәүлек үткәс байрам ителә һәм өс-дүрт тәүлеккә һуҙыла.

Уҡырға
Timurid Anthology Zhertva.jpg
Байрамдар

Ғәрәфә көнө

Ғәрәфә көнө — мосолман байрамы, Хаждың тажы, 12-се айҙың (зөлхизә) 9-сы көнөндә була. Рамаҙан айы тамамланғандан яҡынса 70 көн үткәс билдәләнә [1]. Был көндә хаж ҡылыусылар Мәккәнән 20 саҡрым самаһы алыҫлыҡтағы Ғәрәфә тауына бара һәм уның итәгендә ғибәҙәт ҡыла. Башҡорттарҙа был көн Әрәпә тип тә атала

Уҡырға
Day of Hajj. Mecca, Saudi Arabia.jpg
Байрамдар

Хаж

Хаж, хаджж — Хаж — мосолмандар өсөн изге булған Сәғүд Ғәрәбстаны Мәккә ҡалаһындағы Ҡәғбәтулла мәсетенә барып ғибәҙәт ҡылыу. Хаж ҡылыу, йәки хажға барыу, мосолмандар өсөн биш фарыздың иң олоһо. Бәлиғ булған, сәләмәт, ирекле, хәленән килгән мосолман ғүмерендә бер тапҡыр хажға барырға тейеш.

Уҡырға
Supplicating Pilgrim at Masjid Al Haram. Mecca, Saudi Arabia.jpg
Байрамдар

Рус теле көнө

Рус теле көнө — рус теленә арналған халыҡ-ара көн, БМО тарафынан 2010 йылда булдырылған, 6 июндә, бөйөк рус шағиры Александр Сергеевич Пушкиндың тыуған көнөндә билдәләнә.

Уҡырға
Изображение празднования Дня русского языка в Государственном музее А.С. Пушкина.jpg
Байрамдар

«Урал батыр» эпосы көнө

«Урал батыр» эпосы көнө — йыл һайын 8 июндә Башҡортостан Республикаһында билдәләнә торған иҫтәлекле көн. Был көн башҡорт халҡының милли эпосы булған «Урал батыр»ға бағышлана һәм уның мәҙәни-рухи ҡиммәтен таныу нигеҙендә 2025 йылда рәсми рәүештә индерелә

Уҡырға
«Урал-батыр» эпосының 1910 йылғы машинка менән баҫылған факсимиль күсермәһе Башҡортостандың Милли музейына тапшырыла.jpg
Байрамдар

Халыҡ-ара балаларҙы яҡлау көнө

Халыҡ-ара балаларҙы яҡлау көнө — 1949 йылдан алып донъяның күпселек илдәрендә йыл һайын 1 июндә билдәләнгән байрам.

Уҡырға
1958 CPA 2161.jpg
Байрамдар

Пограничниктар көнө

Сик һаҡсылары көнө, Пограничниктар көнө — СССР КГБ-һы сик буйы ғәскәрҙәре һәм Рәсәй ФСБ-һы сик буйы хеҙмәте личный составының һөнәри байрамы.

Уҡырға
Флаг ПС ФСБ России.png
Байрамдар

Пионерия көнө

В.И. Ленин исемендәге Бөтә Союз пионер ойошмаһының тыуған көнө

Уҡырға
Pioneers pin.svg
Байрамдар

Полярниктар көнө

Поляр станциялар хеҙмәткәрҙәренең һәм алыҫ төньяҡ шарттарында эшләүсе белгестәрҙең һөнәри байрамы

Уҡырға
День полярника.jpg
9 майҙа байрамдар

Еңеү көнө

Еңеү көнө — 1941—1945 йылдарҙағы Бөйөк Ватан һуғышында Ҡыҙыл Армияның һәм совет халҡының нацистик Германияны еңеү байрамы

Уҡырға
Victory Day Parade 2005-36.jpg
Еңеү көнө

Үлемһеҙ полк

«Үлемһеҙ полк» — Бөйөк Ватан һуғышы быуыны тураһында иҫтәлекте һаҡлау буйынса халыҡ-ара йәмәғәт граждан-патриотик хәрәкәте.

Уҡырға
Шествие региональной патриотической общественной организации «Бессмертный полк» - 1.jpg
Радио көнө

Радио көнө

Радио көнө — Рәсәйҙең бөтә элемтә тармаҡтары хеҙмәткәрҙәренең 7 майҙа билдәләнгән һөнәри байрамы.

Уҡырға
1989 CPA 6117.jpg
Милли байрамдар

Милли кейем көнө

18 апрель — Башҡортостан Республикаһы халыҡтарының милли кейеменә арналған көн.

Уҡырға
Img 9648.jpg
Космонавтика

Космонавтика көнө

Космонавтика көнө — кешенең йыһанға тәүге осошона арналған һәм башта СССР-ҙа, ә һуңыраҡ донъяның башҡа илдәрендә лә билдәләнгән байрам. 1961 йылда Юрий Гагариндың йыһанға тәүге осошо хөрмәтенә йыл һайын 12 апрелдә билдәләнә.

Уҡырға
Soviet Union-1965-Stamp-0.12. Cosmonautics Day.jpg
Рамаҙан

Ҡәҙер кисе

Ҡәҙер кисе — Әл-Ҡадр — Рамаҙан айының 27-се тәүлегендә мосолмандар билдәләгән төн. Ошо төндә Мөхәммәт ғәләйһис-сәләмгә Рәсүл, йәғни Пәйғәмбәрлек вазифаһы иңә, ул «Уҡы!» тип башланған тәүге сүрә — Әл-Ғәләҡ сүрәһен ала.

Уҡырға
هلال رمضان.jpg
Ураҙа байрамы

Ураҙа байрамы

Ураҙа байрамы — мосолман байрамдарының иң мөһимдәренең береһе. Рамаҙан айы дауамында башҡарылған ураҙа тотоу тамамланғас, Шәүүәл айының тәүге өс көнө буйы билдәләнә. Ураҙа байрамы — мосолмандарҙың төп ике байрамының береһе. Уны билдәләү Мөхәммәт пәйғәмбәр заманынан, 624 йылдан килә.

Уҡырға
Sultan Ahmed Mosque mahya3.jpg
Астрономия күренештәре

Яҙғы көн тигеҙләнеше

Көн менән төн тигеҙләнеше — астрономик күренеш. Яҙғы көн менән төн тигеҙләнешенең "рәсми" датаһы 21 мартҡа тап килә.Был мәл XXI быуатта һуңғы тапҡыр 2007 йылдың 21 мартында теркәлде, артабан ул 20 йәки 19 мартҡа тап киләсәк.

Уҡырға
Солнцестояние и Равноденствие.jpg
Астрономия күренештәре

Науруз

Науруз — Урта Азияла, Иранда, Афғанстанда һәм башҡа ҡайһы бер илдәрҙә бик борондан килгән Яңы йылды ҡаршылау байрамы.2009 йылдың 30 сентябрендә Науруз ЮНЕСКО тарафынан Кешелек мәҙәни мираҫының репрезентатив исемлегенә индерелеп, 21 март Халыҡ-ара Науруз көнө билдәләнә

Уҡырға
Distribution of Presents for the New Year by Shah Sultan Husayn (1), painted by Muhammad Ali ibn Muhammad Zaman, Safavid, Isfahan, Iran, dated 1720-1721.jpg
Рамаҙан

Рамаҙан

Рамаҙан  — мосолмандар өсөн исламдың биш нигеҙенең береһе булып торған мотлаҡ ураҙа тота торған ай. Мосолман календарының туғыҙынсы айы.

Уҡырға
Allah 1.svg
Рәсәй Федерацияһы субъекттары

Башҡортостан Республикаһы (шулай уҡ Башҡортостан) — Рәсәй Федерацияһы һәм Башҡортостан Республикаһы Конституцияларына ярашлы, үҙаллы демократик дәүләт. Рәсәй Федерацияһы субъекты. Баш ҡалаһыӨфө.

Уҡырға
Coat of Arms of Bashkortostan.svg
Рәсәй телдәре

Башҡорт теле

Төрки тел, башҡорт халҡының теле. Алтай телдәренең төрки тармағы ҡыпсаҡ төркөмөнөң Волга буйы-ҡыпсаҡ төркөмсәһенә ҡарай. Төп диалекттары: көнсығыш, төньяҡ-көнбайыш һәм көньяҡ. Башҡортостан Республикаһының дәүләт теле.

Уҡырға
Байрамдар

Халыҡ-ара ҡатын-ҡыҙҙар көнө

Халыҡ-ара ҡатын-ҡыҙҙар көнө — донъяның күпселек илдәрендә һәм дәүләттәрендә байрам көнө.

Уҡырға
Pariser Charme (Tantau 1965).jpg
Башҡортостан әҙәбиәте

Башҡорт әҙәбиәте

Башҡорт әҙәбиәте сығанаҡтары — боронғо төрки рун һәм Орхон-Йәнәсәй тибындағы яҙма ҡомартҡылар, XI быуат төрки телендәге ҡулъяҙма әҫәрҙәр.

Уҡырға
Байрамдар

Ватанды һаҡлаусылар көнө

Ватанды һаҡлаусылар көнө булараҡ билдәләнә һәм Рәсәйҙең хәрби дан көнө булып тора

Уҡырға
Орден Красной Звезды.jpg
Башҡортостан бренды

Башҡорт балы

Башҡортостанда етештерелгән юғары сифатлы бал. «Башҡорт балы» атамаһы — һаҡланыусы сауҙа маркаһы.

Уҡырға
Honey comb02.jpg
Башҡортостан шәхестәре

Салауат Юлаев

Башҡорт халҡының милли батыры, шағир-импровизатор, 1773—1775 йылдарҙағы Крәҫтиәндәр һуғышы етәкселәренең береһе. Салауат районының почетлы гражданы.

Уҡырға
Салават Юлаев - panoramio.jpg
Башҡортостан Хәрби-революцион комитеты рәйестәре

Әхмәтзәки Вәлиди Туған

Сәйәсмән һәм дәүләт эшмәкәре, шәрҡиәтсе һәм төркиәт белгесе. Башҡорт милли-азатлыҡ хəрəкəте етəксеһе, автономиялы Башҡортостанға нигеҙ һалыусы, Фәлсәфә докторы.

Уҡырға
Валиди.jpg
Башҡортостан ҡалалары

Өфө

Башҡортостандың баш ҡалаһы, Рәсәйҙең эре мәҙәни, фән һәм иҡтисад үҙәге. Хеҙмәт ҡаһарманлығы һәм дан ҡалаһы.

Уҡырға
ӨФӨ-2015-(v2).jpg
Башҡортостан райондары

Мәсетле районы

Башҡортостандың төньяҡ-көнсығышында урынлашҡан район

Уҡырға
Coat of Arms of Mechetlino rayon (Bashkortostan).png
Башҡортостан ауылдары

Темәс

Башҡортостан Республикаһының Баймаҡ районындағы ауыл.

Уҡырға
Мәғариф

Мифтахетдин Аҡмулла исемендәге Башҡорт дәүләт педагогия университеты

Юғары белемле уҡытыусылар әҙерләүсе уҡыу йорто, уҡыу-уҡытыу йүнәлешендәге фәнни-педагогик һәм методик үҙәк.

Уҡырға
Башҡортостан мәғрифәтселәре

Аҡмулла

Аҡмулла (Камалетдинов Мифтахетдин Камалетдин улы) — күренекле башҡорт шағиры, мәғрифәтсе.

Уҡырға
Портрет Акмуллы1.jpg
Мәҙәниәт

Башҡортостан мәҙәниәте

Башҡортостан мәҙәниәте — башҡорт халҡы һәм Башҡортостан Республикаһында йәшәгән башҡа халыҡтар мәҙәниәте.

Уҡырға
Башҡорт аш-һыуы

Ҡымыҙ

Ҡымыҙ — бейә һөтөнән әсетеп әҙерләнгән күпереп торған аҡ төҫтәге эсемлек.

Уҡырға
Сәнәғәт

Башнефть

«Башнефть» — Рәсәй нефть компанияһы, асыҡ акционер йәмғиәте. Ырымбур өлкәһе, Татарстан, Удмуртия, Ненец һәм Ханты-Манси округтар территорияларында нефть һәм тәбиғи газ ятҡылыҡтарын эшкәртеүҙе тормошҡа ашыра; нефть һәм газ эшкәртеү, нефть машиналары эшләү, төҙөлөш индустрияһы һәм башҡа киң ассортимент продукция етештерә.

Уҡырға
Спорт

Көрәш

Көрәш (милли көрәш) — башҡорттарҙа борондан килгән милли спорт төрө. Шулай уҡ башҡа төрки халыҡтарҙа таралған, Һабантуй һәм йыйын байрамдарының мөһим элементы булып тора.

Уҡырға
Тарих

Өфө II ҡаласығы

Өфө II ҡаласығы — Өфө ҡалаһының үҙәгендә урынлашҡан боронғо ҡаласыҡ. Ул I быуатта уҡ төҙөлгән һәм XV—XVI быуаттарға тиклем һаҡланған. Испан картографы Меркаторҙың 1554 йылғы картаһында хәҙерге Ҡариҙел йылғаһы тамағында урынлашҡан ҡала Башҡорт (Башкирти) тип атала.

Уҡырға
Уфа-II2.jpg
Дәүләт наградалары

Рәсәй Федерацияһы Геройы

Рәсәй Федерацияһы Геройы (Рәсәй Геройы) — Рәсәй Федерацияһының дәүләт наградаһы — ил һәм халыҡ мәнфәғәтендә батырлыҡ күрһәтеү менән бәйле ҡаҙаныштар өсөн бирелеүсе юғары маҡтаулы исем.

Уҡырға
RIAN archive 470774 Gold Star medal (cropped).jpg
Китаптар

Ҡөрьән

Ҡөрьән, Ҡөрьән-Шәриф — Аллаһы тәғәләнең пәйғәмбәре Мөхәммәт Саллаллаһү ғәләйһи үә сәлләм аша кешеләргә ебәрелгән изге китабы. Китаптағы һүҙҙәр — Аллаһы тәғәлә һүҙҙәре.

Уҡырға
AndalusQuran.JPG