Йән башына килем

Йән башына килем — илдең иҡтисади именлеген сағылдырыусы күрһәткес, ул илдә бер кеше йыл эсендә алған уртаса килемде күрһәтә. Был күрһәткес милли килемде халыҡ һанына бүлеү юлы менән иҫәпләнә. Йән башына тура килгән милли килем, асылда, бер кешегә тура килгән эске тулайым продукттан айырыла.

Милләт-ара сағыштырыуҙар өсөн, бер кешегә тура килгән килем берҙәм валютаға, күбеһенсә АҠШ долларына, әйләндерелә. Әммә был осраҡта төрлө илдәрҙәге һатып алыуға һәләтлелектең айырымлығы тейешле кимәлдә иҫәпкә алынмай, шуға күрә һатып алыу һәләтлеге паритетына нигеҙләнгән иҫәпләүҙе өҫтөнөрәк күрәҙәр.

Етешһеҙ яҡтары

Тәнҡитселәр, илдең именлеген баһалағанда, бер кешегә тура килгән килемдең бер нисә етешһеҙ яғы барлығын күрһәтә. Уларҙың ҡайһы берҙәре:

• Йән башына тура килгән килемде сағыштырыу инфляцияны иҫәпкә алырға талап итә. Инфляция күрһәткестәрен көйләмәйенсә, иҡтисади үҫештең һөҙөмтәләре арттырыла.
• Йән башына тура килгән килем — уртаса күрһәткес, шуға күрә ул килемдең төрлө ҡатламдар араһында нисек бүленеүен сағылдырмай.
• Аҡса менән бәйле булмаған эшмәкәрлек, мәҫәлән, бартер йәки ғаиләлә күрһәтелгән хеҙмәттәр, ғәҙәттә, иҫәпкә алынмай.
• Илдең именлеге күрһәткесе булараҡ, бер кешегә тура килгән килемдең етешһеҙ яғы шунда: ул килемдең бүленеүендәге диспропорцияны иҫәпкә алмай. Унан тыш, ул халыҡтың йыйылған капиталы һәм тупланмаларын да иҫәпкә алмай.