Үрге лужи теле

Үрге лужи теле
Халыҡтың үҙенә үҙе биргән исеме	Hornjoserbšćina
Илдәр	Германия
Регионы	Саксония
Идара итеүсе ойошма	Верхнелужицкая языковая комиссия[d]
Был телдә һөйләшеүселәр	13 300 чел. (2007)
Классификация
Категория	Евразия телдәре
Һинд-европа телдәре балто-славянские языки Славян телдәр западнославянские языки лужицкие языки Үрге лужи теле
Әлифба	Латин алфавиты
Тел коды
ISO 639-1	—
ISO 639-2	hsb
ISO 639-3	hsb
WALS	sou
Ethnologue	hsb
ELCat	4280
IETF	hsb
Glottolog	uppe1395

Үрге лужи теле, үр.-луж. Hornjoserbska rĕč, hornjoserbśčina — лужи халҡының (түбәнге лужи теле менән) теле. Ҡөнбатыш славян телдәре төркөменә инә.

Үрге лужи теле ҡулланыу урыны

Дөйөм ташыусылар һаны — 40 000 кеше. Улар Саксонияла йәшәй

Лужи теле ҡулланыу урындарында ҡала һәм урам исемдәре ике телдә яҙыла.

Үрге Лужицала дөйөм лужи һаны — 40 000, әммә телдең актив ҡулланыусылары — 14 000. Түбәнге Лужи ҡалаһында 20 мең лужи халҡы йәшәй, шуларҙың 7 меңе көндәлек тормошта үрге лужи телен ҡуллана. Үрге лужи теле түбәнге лужи теленән айырмалы булараҡ юғалыу сигендә түгел. Барлығы Лужицала лужи һәм башҡа (немец) халыҡтарҙы иҫәпкә 600 мең кеше йәшәй.

Германияла лужи мәҙәниәте үҙеге — Баутцен ҡалаһы.

Имлә

Үрге лужи телендә латин әлифбаһы ҡулланыла.

Үрге лужи әлифбаһы
a	b	c	č	ć	d	dź	e	ě	f	g	h	ch	i	j	k	ł	l	m	n	ń	o	ó	p	(q)	r	ř	s	š	t	u	(v)	w	(x)	y	z	ž
A	B	C	Č	Ć	D	Dź	E	-	F	G	H	Ch	I	J	K	Ł	L	M	N	-	O	-	P	(Q)	R	-	S	Š	T	U	(V)	W	(X)	(Y)	Z	Ž

Текст

dź -- д (дь) өнөнә тура килә. ć -- т (ть) өнөнә тура килә. h-- h өнөнә тура килә, ғ өнөнә яҡын .

Баҫым һәр ваҡыт беренсе ижеккә төшә.

«Naša wjeska»
To je naša wjeska. Blisko wjeski je lěs. Tam widźiš našu chěžu. Wokoło chěže je zahroda. W zahrodźe je naša wowca. Naša kruwa tam njeje. Tu je dróha do města. Widźiš tam šulu? Tam je naš wučer. Wučer ma psyka. Blisko zahrody je naš susod. Susod ma awto a jědźe do města. Maš doma tež awto? Blisko dwora je štom. Wokoło štoma je trawa. Što hišće widźiš?

Глоссарий

wjes — деревня, ср. стар. «весь».

chěža — дом, ср. «хижина»

zahroda — сад, ср. «огород», «загородить».

wowca — овца.

kruwa — корова.

dróha — дорога, шоссе.

widźeć — видеть.

šula — школа, ср. «шуллер» (в-луж.) «школьник».

wučić — учить.

wučer — учитель.

pos, psyk — пёс, собака.

susod — сосед.

jeć, jědźe — ехать.

maš? — имеешь? от měć «иметь», ср. укр. мати - маєш, бел. мець - маеш.

Ҡарағыҙ

Түбәнге лужи теле