«Хәрби ҡаҙаныштары өсөн» миҙалы
| «Хәрби ҡаҙаныштары өсөн» миҙалы | |
|---|---|
| рус. Медаль «За боевые заслуги» | |
| Уровень выше | Ушаков миҙалы |
| Дәүләт | |
| Лауреаттар категорияһы | Категория:«Хәрби ҡаҙаныштары өсөн» миҙалы менән бүләкләнгәндәр |
| Уровень ниже | Нахимов миҙалы |
| Нигеҙләү датаһы | 17 октябрь 1938 |
| Һаны | 5 210 078 |
 | |
 | |
| Барлыҡҡа килгән, эшләнгән | көмөш |
 РУВИКИ.Медиа файлдары | |
«Хәрби ҡаҙаныштары өсөн» миҙалы — СССР-ҙың ғүмер өсөн хәүеф менән бәйле һәм Совет дәүләте дошмандары менән хәрби ғәмәлдәрҙең уңышына булышлыҡ иткән оҫта, инициативалы, ҡыйыу эштәре өсөн бирелгән дәүләт наградаһы.
Тарихы
СССР Юғары Советы Президиумының 1938 йылдың 17 октябрендәге «Хәрби ҡаҙаныштары өсөн» миҙалын булдырыу тураһында" Указына ярашлы булдырыла. Положениела миҙал тураһында әйтелә: «„Хәрби ҡаҙаныштар өсөн“ миҙалы менән Эшсе-Крәҫтиән Ҡыҙыл Армияһы, Һауа-Диңгеҙ Флоты һәм сик буйы һағы ғәскәрҙәренең команда һәм рядовой составындағы, ә шулай уҡ Эшсе-Крәҫтиән Ҡыҙыл Армияһы, Һауа-Диңгеҙ Флоты һәм сик буйы ғәскәрҙәрендә сафында тормаған, әммә Совет дәүләте дошмандары менән көрәштә үҙҙәренең ғүмере өсөн хәүеф менән бәйле оҫта, инициативалы, ҡыйыу эш итеү арҡаһында фронттағы хәрби уңыштарға булышлыҡ иткән хәрбиҙәр наградлана».
Миҙал тапшырыла:
- алышта частың, подразделениеның хәрби бурыстарҙы үтәүгә булышлыҡ иткән оҫта, инициативалы, ҡыйыу ғәмәлдәр өсөн;
- СССР дәүләт сиген һаҡлауҙа күрһәткән ҡаһарманлыҡ өсөн;
- хәрби һәм сәйәси әҙерлектәге, яңы техниканы үҙләштереүҙәге һәм хәрби частарҙа һәм подразделениеларҙа юғары хәрби тәртипте һаҡлауҙағы яҡшы уңыштар һәм ғәмәлдәге хәрби хеҙмәт барышындағы башҡа ҡаҙаныштары өсөн;
- немец илбаҫарҙары менән көрәш фронтында командованиеның хәрби заданиеларын теүәл үтәгән өсөн.
1944 йылдың 4 июненән 1957 йылдың 14 сентябренә тиклем «Хәрби ҡаҙаныштары өсөн» миҙалы шулай уҡ Ҡыҙыл Армия, Һауа-Диңгеҙ Флоты, эске эштәр һәм дәүләт хәүефһеҙлеге органдарында 10 йыл хеҙмәт иткән өсөн бирелгән.
Күкрәккә тағыу тәртибе
«Хәрби ҡаҙаныштары өсөн» миҙалы күкрәктең һул яғында йөрөтөлә һәм СССР-ҙың башҡа миҙалдары булған осраҡта Ушаков миҙалынан һуң урынлаштырыла.
1995 йылдың 1 ғинуарына ҡарата «Хәрби ҡаҙаныштары өсөн» миҙалы менән 5 210 078 кеше наградланған.
Миҙалдың тасуирламаһы
«Хәрби ҡаҙаныштары өсөн» миҙалы теүәл түңәрәк формала, диаметры — 31 — 32,5 мм. (сығарыу йылына ҡарап). Миҙалдың алғы яғы 1 мм киңлектәге һәм 0,25 мм бейеклектәге күтәрмә менән ҡаймаланған. Миҙалдың артҡы яғы шыма. 1946 йылға тиклем миҙалдың реверсына номеры яҙыла. Һуңынан миҙалдар номерһыҙ сығарыла, бындай миҙалдарҙың элмәге йәбештереү ысулы менән беркетелмәй, ә медальон менән бергә штамплана.
Миҙал элмәк һәм дүңгәләк ярҙамында биш мөйөшлө ҡалыпҡа тоташтырыла, ҡалып күкһел төҫтәге ебәк муар таҫма менән уратылған, таҫманың ситтәре 2 мм киңлектәге ике алтын төҫтәге буйҙар менән биҙәлгән. Таҫманың киңлеге — 24 мм.
1943 йылдың көҙөнә тиклем миҙал ҡыҙыл таҫма менән көпләнгән дүрт мөйөшлө ҡалыпта тапшырылған.
Аверс
Миҙалдың ал яғынының өҫкө өлөшөндә түңәрәк буйлап батырылған хәрефтәр менән «СССР» яҙыуы урынлашҡан, яҙыу ҡыҙыл рубин эмале менән ҡапланған. «СССР» яҙыуының киңлеге — 6 мм, хәрефтәр бейеклеге — 2,5 мм. Урта өлөшөндә — өс юллыҡ «Хәрби ҡаҙаныштары өсөн» рельефлы яҙыу. Хәрефтәр бейеклеге — 3 мм. Яҙыу аҫтында — штыгы беркетелгән һәм ҡайышы ысҡындырылған винтовканың рельефлы һүрәте, винтовка менән ҡылыс арҡыры-буйға һалынған. Штык менән винтовканың оҙонлоғо — 23 мм, ҡылыстың — 20 мм.
Эшләү материалдары
Миҙал 925-се пробалы көмөштән эшләнә. Миҙалдағы көмөштөң дөйөм ауырлығы (1975 йылдың 18 сентябренә ҡарата) — 18,22 грамм. Ҡалыпһыҙ миҙалдың дөйөм ауырлығы — 19,725±йылда 1,3 грамм.
Күп тапҡыр бүләкләүҙәр
- Өс миҙал
- Абалян Александр Мелкумович
- Асанов,Даир Асанович
- Вейцман Самуил Гдальевич
- Овечкин Алексей Дмитриевич
- Павлов Иван Дмитриевич
- Сучков,Иван Афанасьевич
- Озолин Ян Петрович (1944[1],1943[2], 1942[3]).
- Ахтанов Торгамбек Байизуевич
- Табаков Павел Павлович (1944, 1944[4], 1945[5]).
Иҫкәрмәләр
- ↑ Озолин Ян Петрович, Медаль «За боевые заслуги» :: Документ о награде :: Память народа. pamyat-naroda.ru. Мөрәжәғәт итеү датаһы: 24 июль 2018.
- ↑ Озолин Ян Петрович, Медаль «За боевые заслуги» :: Документ о награде :: Память народа. pamyat-naroda.ru. Мөрәжәғәт итеү датаһы: 24 июль 2018.
- ↑ Озолин Ян Петрович, Медаль «За боевые заслуги» :: Документ о награде :: Память народа. pamyat-naroda.ru. Мөрәжәғәт итеү датаһы: 24 июль 2018.
- ↑ Табаков Павел Павлович, Медаль «За боевые заслуги» :: Документ о награде :: Память народа. pamyat-naroda.ru. Мөрәжәғәт итеү датаһы: 24 июль 2018.
- ↑ Табаков Павел Павлович, Медаль «За боевые заслуги» :: Документ о награде :: Память народа. pamyat-naroda.ru. Мөрәжәғәт итеү датаһы: 24 июль 2018.
Әҙәбиәт
- Ордена и медали СССР / Сост. Г. И. Гребенникова, Р. С. Каткова. — М.: Планета, 1982.
- Володин А. Н., Мерлай Н. М. Медали СССР. — СПб.: Печатный двор, 1997. — С. 33—36. — 301 с. — 3000 экз. — ISBN 5-7062-0111-0.
- Колесников Г. А., Рожков А. М. Ордена и медали СССР. — Мн.: Народная асвета, 1986. — С. 59—60.
Һылтанмалар
- Медаль «За боевые заслуги» // Портал Онаградах.ру
- Олег Деревянко. Награды: Медаль «За боевые заслуги» 2013 йылдың 3 декабрь көнөндә архивланған. // журнал «Братишка», июль-август 2001.
- Медали и ордена СССР