Бейсенова Әлиә Сәрсен ҡыҙы

ҡаҙ. Әлия Сәрсенқызы Бейсенова
Ғилми дәрәжә	география фәндәре докторы[d]
Гражданлығы	СССР  Ҡаҙағстан
Ғилми исеме	профессор
Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре
Һөнәр төрө	географ
Эш урыны	Казахский национальный педагогический университет имени Абая[d]
Эшмәкәрлек төрө	физик география[d] и Экология
Заты	ҡатын-ҡыҙ
Уҡыу йорто	Казахский национальный педагогический университет имени Абая[d]
Тыуған көнө	25 март 1932({{padleft:1932|4|0}}-{{padleft:3|2|0}}-{{padleft:25|2|0}}) (93 йәш)
Тыуған урыны	Жанаарка[d], Жанааркинский район[d], Ҡарағанда өлкәһе, Ҡаҙаҡ Автономиялы Социалистик Совет Республикаһы[d], РСФСР, СССР

Бейсенова Әлиә Сәрсен ҡыҙы (25 март 1932 йыл) — СССР һәм Ҡаҙағстан ғалимы. Ҡаҙағстан милли фәндәр академияһы академигы, география фәндәре докторы (1984), профессор (1985). Ҡаҙағстандың атҡаҙанған юғары мәктәп хеҙмәткәре (1987), Ҡаҙағстан Республикаһының дәүләт премияһы лауреаты (2013), Ҡаҙағстандың атҡаҙанған эшмәкәре (2014).

Биографиһы

Әлиә Сәрсен ҡыҙы Бейсенова 1932 йылдың 25 мартында Ҡарағанда өлкәһенең Жанааркин районы Атасу ҡасабаһында тыуған. 1960 йылдан Ғилми-педагогик эшмәкәрлек эшендә Ҡаҙағстан юғары һәм урта мәктәптәре өсөн географияһы буйынса дәреслек һәм методик әсбаптар авторы. Абай исемендәге Ҡаҙаҡ милли педагогия университетының экология кафедраһын ойоштора һәм етәкләй. Төп ғилми хеҙмәттәре Ҡаҙағстан территорияһының физик-географик тарихын өйрәнеүгә һәм экологик мәсьәләләргә арнала. «Почёт Билдәһе» ордены ордены менән бүләкләнә. Ҡаҙағстандың тәбиғәт үҙенсәлектәрен һәм иҡтисади үҫешен тикшереүсе.

Шоҡан Уалихановтың яҙмаларында уның география буйынса тикшеренеүҙәре юғары баһалана.

Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре

• 1987 — Ҡаҙаҡ ССР-ының атҡаҙанған юғары мәктәп хеҙмәткәре
• 1987 — «Хеҙмәт ветераны» миҙалы
• 1988 — Ибрай Алтынсарин исемендәге миҙал — педагогия фәндәре һәм мәғариф өлкәһендә айырым ҡаҙаныштары өсөн
• 1996 — Орден Курмет
• 2001 — фән өлкәһендә дәүләт премияһы Уалиханов Шокан исемендәге Ҡаҙағстан милли фәндәр академияһының «Ҡаҙағстан тарихи географик тикшеренеүҙәрҙең нигеҙе» монография өсөн.
• 2001 — «Ҡаҙағстан Республикаһы бойондороҡһоҙлоғона 10 йыл» миҙалы
• 2006 — Шымкент ҡалаһының почётлы гражданы
• 2007 — Парасат Ордены
• 2007 — «Ҡаҙағстан Республикаһы фәнен үҫтереүгә индергән хеҙмәте өсөн» билдәһе
• 2011 — Ҡаҙағстан Республикаһы президентының Рәхмәте менән түш билдәһе «Алтын Барыс»
• 2013 — Ҡаҙағстан Республикаһы дәүләт премияһы — әҙәбиәт һәм сәнғәт өлкәһендә Ҡаҙағстан Республикаһы картографияһы атласы өлкәһендәге ғилми хеҙмәттәре циклы өсөн, Акорд ҡалаһында тапшырыла.
• 2014 — Ҡаҙағстан Президенты Указы менән маҡтаулы исем — "Ҡаҙағстандың атҡаҙанған эшмәкәре".
• 2016 — «Ҡаҙағстан Республикаһы бойондороҡһоҙлоғона 25 йыл» миҙалы

Ғаиләһе

• Ире: Серик Кирабай (тыу. 1927) — СССР һәм Ҡаҙағстандың ғалим-әҙәбиәт белгесе, филология фәндәре докторы, профессор, академик ҠМФА, Ҡаҙағстандың атҡаҙанған фән эшмәкәре, Ҡаҙағстандың дәүләт премияһы лауреаты.
• Улы: Нур Кирабай (тыу. 1951) — философия фәндәре докторы, профессор, ҠМФА академигы, РФ-ның атҡаҙанған фән эшмәкәре.
• Улы: Алим Кирабай (тыу. 1972) — Ҡаҙағстан дипломанты, Ҡаҙағстандың Польшалағы Ғәҙәттән тыш һәм Тулы хоҡуҡлы Илсеһе.

Ғилми хеҙмәттәре

• Ҡаҙағстан тәбиғәтен тикшереү, А-А, 1979:
• Ҡаҙағстандың физик-географяһын тикшереү, А-А, 1982;
• Ҡаҙағстан тәбиғәтен тәүге өйрәнеүселәр, А-А, 1986;
• Ҡаҙағстандың тәбиғәтен өйрәнеү һәм физик-географик идеяларҙы үҫтереү, А., 1990.

Әҙәбиәт

• Бейсенова, Алия Сарсеновна // Казахстан. Национальная энциклопедия. — Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2004. — Т. I. — ISBN 9965-9389-9-7.

Һылтанмалар

• Биографияһы Ҡаҙаҡ милли педагогия университеты сайтында. Абай

Был мәҡәләлә «Ҡаҙағстан. Милли энциклопедия» (1998—2007) материалдары ҡулланылды, барлыҡ материалды «Қазақ энциклопедиясы» редакцияһы Creative Commons BY-SA 3.0 Unported лицензияһы буйынса тәҡдим итте.