Ғәҙәти йыл
Ғәҙәти йыл, Кәбисә булмаған (ябай[1]) йыл — кәбисә йылынан айырмалы рәүештә, ҡояш календарында өҫтәмә көн йәки ай-ҡояш календарында өҫтәмә ай булмаған календарь йылы. Икенсе төрлө әйткәндә, ғәҙәти йыл йыл — интеркаляцияһыҙ йыл. Григориан календарында (юлиан календарындағы кеүек үк) кәбисә йылдар ҙа, кәбисә булмаған йылдар ҙа ҡулланыла, шулай итеп календарь тропик йылға тап килә, был календарҙарҙың теүәл көн һандары юҡ.
Григориан һәм Юлиан календарҙарында ғәҙәти бер йылда 365 көн, 52 аҙна һәм бер көн бар, шуға күрә һәр ғәҙәти йыл бер үк көндә башлана һәм тамамлана (мәҫәлән, 2017 йылдың 1 ғинуары (йыл башы) һәм 31 декабре (йыл аҙағы) йәкшәмбе көнгә тура килә), ә ғәҙәти йылдан һуңғы йыл киләһе аҙна көнөнән башлана. Ғәҙәти йылда февраль айы теүәл дүрт аҙнанан тора, шуға күрә март шул уҡ аҙна көнөндә башлана. Ноябрь шулай уҡ шул уҡ көндән башлана.
Григориан календарында һәр 400 йыл эсендә 303 ғәҙәти йыл була. Сағыштырыу өсөн, Юлиан календарында 400 йыл эсендә 300 ғәҙәти йыл, ә яңы Грек православие сиркәүе ҡулланған Юлиан календарында 900 йыл эсендә 682 ғәҙәти йыл тура килә.
Шулай уҡ ҡарағыҙ
Иҫкәрмәләр
- ↑ Энциклопедический словарь юного астронома / Сост. Н. П. Ерпылев.. — М: Педагогика, 1980. — С. 112. — 320 с. — (Энциклопедический словарь).
Әҙәбиәт
- Климишин И. А. Календарь и хронология. — Изд. 3. — М.: Наука. Гл. ред. физ.-мат. лит., 1990. — 478 с. — 105 000 экз. — ISBN 5-02-014354-5.