Авакян Аделаида Овсеповна
| Ғилми дәрәжә | медицина фәндәре докторы[d] и профессор |
|---|---|
| Гражданлығы | |
| Һөнәр төрө | табип, исследовательница, терапевт-исследователь |
| Вафат булған урыны | |
| Әсәһе | Майрануш Василян[d] |
| Хәләл ефете | Artavazd Dzvakeryan[d] |
| Вафат булған көнө | 12 май 2000 (76 йәш) |
| Атаһы | Hovsep Avagyan[d] |
| Тыуған ваҡыттағы исеме |
әрм. Ադելաիդա Հովսեփի Ավագյան[1] рус. Аделаида Иосифовна Авакян[1] |
| Балалары | Anna Gyurjyan[d] |
 | |
| Уҡыу йорто | |
| Тыуған көнө | 6 апрель 1924 |
| Үлем төрө | тәбиғи үлем[d] |
| Заты | ҡатын-ҡыҙ |
| Үлем сәбәбе | Яман шеш |
| Тыуған урыны | |
 Медиафайлы на РУВИКИ.Медиа | |
Аделаида Овсеповна Авакян (әрм. Ադելաիդա Հովսեփի Ավագյան; 6 апрель 1924 йыл — 12 май 2000) — СССР һәм Әрмәнстан табибы. Гигиена өлкәһендә ғалим, профессор. 1969—94 йылдарҙа Әрмәнстандың баш ҡалаһы Ереванда туҡланыу фәне һәм сирҙәрҙе профессиональ иҫкәртеү институтында нутрициология кафедраһы мөдире. 100-ҙән ашыу фәнни мәҡәлә авторы булып тора[2].
Тәүге йылдары һәм белем алыуы
Аделаида Авакян 1924 йылдың 6 апрелендә ауыл хужалығы белгесе Овсеп Авакян һәм уның ҡатыны уҡытыусы Мариануш ғаиләһендә Ереванда тыуған. Аделаида дүрт бала араһында иң өлкәне була. Әсәһе ҡыҙының белеменә ҙур иғтибар бирә һәм бер нисә телде һәм фәндәрҙе өйрәнүегә дәртләндерә. Бөтә дүрт бала ла әҙәбиәт һәм музыка ҡоралдары менән таныш була. Авакян 1941 йылда Хачатур Абовян исемендәге урта мәктәпте тамамлай. Һуңынан уны Ереван дәүләт медицина университетына уҡырға инә. 1946 йылда ул университетты ҡыҙыл дипломға тамамлай һәм медицина практикаһының докторы һөнәре дәрәжәһе ала[3].
Тикшеренеү һәм карьераһы
Аделаида тикшеренеү өсөн гигиенаны һайлай. Тиҙҙән Мәскәүгә килә һәм Туҡланыу гигиенаһы институтының аспирантураһына уҡырға инә. 1956 йылда беренсе диссертацияһын яҡлай һәм Мәскәүҙә докторлыҡ әҙерлеген үтеүсе Әрмәнстанда беренсе фән докторы була.
Авакян Индонезияға был илдә сәламәтлек һаҡлау системаһын үҙгәртеп ҡороу бурысы менән медицина вәкиле сифатында сәфәргә һайлана, әммә тәҡдимде кире ҡаға һәм Әрмән ССР-ына ҡайта, унда Ереванда туҡланыу гигиенаһы лабораторияһының директор вазифаһын биләй.
Кафедраны етәкләп, Авакян шулай уҡ 1976 йылда докторлыҡ диссертацияһын яҡлай, был уның биомедицина өлкәһендә 20 йыллыҡ тикшеренеүҙәр һөҙөмтәһе була. Үҙенең медицина тикшеренеүҙәре карьераһы дауамында ул йәш ғалимдар өсөн һәм уларҙың тикшеренеү проекттары буйынса консультант булып эшләй, бер үк ваҡытта бер нисә халыҡ-ара фәнни журналдарҙа 100-ҙән ашыу ғилми мәҡәлә баҫтырып сығара[3].
Аделаида Овсеповна шулай ағартыу эшмәкәрлеге менән шөғөлләнә, күп һанлы телетапшырыуҙарҙа һәм радио интервьюларында киң йәмәғәтселеккә ул ашап еткермәү һәм йорт консервалауҙарында ботулизм ҡурҡынысы тураһында иҫкәртә.
Шәхси тормошо
Авакян 1962 йылда инженер-түҙөүсе Дзвакерян Артаваздҡа кейәүгә сыға. 1963 йылда уларҙың Анна исемле ҡыҙы тыуа, ул һуңыраҡ АҠШ-ҡа күсеп китә. 1998 йылда Авакян АҠШ-ҡа ҡыҙының ғаиләһенә күсеп килеп йәшәй. 2000 йылдан уның яман шеш булыуы асыҡлана, һәм өс айҙан һуң ул үлә. Авакян АҠШ-та Уильямсбергтың (Виргиния) мемориаль паркында ерләнә.
Һайланма хеҙмәттәре
- 1955 — Гигиеническая оценка термической обработки мясных продуктов путем получения реакции на фосфатазу[4].
- 1959 — Разработка метода определения жизнеспособности микроорганизмов в мясных консервах с использованием ферментативных реакций.
- 1961 — Гигиеническая оценка мясных продуктов после термической обработки с помощью фосфатазной реакции.
- 1968 — Флуоресцентные антитела при диагностике пищевого отравления.
- 1968 — Обнаружение C. botulinum в сырьевых материалах.
- 1968 — 2, 3, 5-трифенилтетразолиевый хлорид (ТТК) как показатель гигиенической оценки сырых, полуфабрикатов и приготавливаемых мясных и рыбных продуктов.
- 1969 — Санитарно-бактериологическая оценка сырых, полуфабрикатов и готовых к употреблению мясных и рыбных продуктов, с помощью теста на резазурин.
- 1970 — Экспресс-методы санитарно-бактериологической оценки пищевых продуктов.
- 1973 — Обнаружение вторичного бактериального загрязнения мясных котлет с помощью теста на наличие кислотной фосфатазы.
- 1978 — Влияние селена на ферментативную трансформацию сетчатки и усвоение витамина А.
- 1988 — Новый метод диагностики в дакриологии.
Иҫкәрмәләр
- ↑ 1,0 1,1 https://armunicat.nla.am/cgi-bin/koha/opac-authoritiesdetail.pl?marc=1&authid=17397
- ↑ 5165m studio. Adelaida Avagyan Hovsepi / Ադելաիդա Հովսեփի Ավագյան (амх.).
- ↑ 3,0 3,1 Айриян А. П. Армянские учёные-медики (1998).
- ↑ Adelaida Avakian (ингл.).