Илек (Йүрүҙән ҡушылдығы)
| Илек | |
| Административ-территориаль берәмек | Силәбе өлкәһе и Башҡортостан Республикаhы |
|---|---|
| Дәүләт | |
| Ҡайҙа ҡоя | Йүрүҙән |
| Һыу йыйыу бассейны | Волга бассейны[d] |
 | |
Илек — Рәсәй, Силәбе өлкәһе һәм Башҡортостан йылғаһы. Оҙонлоғо 26 км, Силәбе өлкәһендәге өлөшө — 16 км[2][3].
Бассейндары: Йүрүҙән → Ҡариҙел → Ағиҙел → Кама →Волга → Каспий диңгеҙе[4]
Географияһы
Илек йылғаһы Силәбе өлкәһенең Әшә районында Ҡаратау һыртында баш ала. Йүрүҙән йылғаһына һул ярынан тамағынан 167 км алыҫлыҡта, Башҡортостан Республикаһы Салауат районының Илтәй ауылы янында[5] ҡушыла[6].
Тасуирламаһы
Ҡушылдыҡтары ҙур түгел, оҙонлоҡтары 10 километрҙан артмай. Силәбе өлкәһе биләмәһендә 11 ваҡ йылға ҡоя, уларҙың дөйөм оҙонлоғо 29 км.
Һыу режимы буйынса — ҡәҙимге тау йылғаһы, шәп ағымлы, бигерәк тә шаршыларҙа, яҙ көнө — ҡар һыуҙарынан һәм йәй көслө ямғырҙарҙа ныҡ таша[7].
Йүрүҙән йылғаһына балыҡсыларға[8] барған кешеләргә юл өйрәткән мәҡәләлә, Мәсәғүт урман-далаһы буйлап үҙәне ныҡ һаҙлыҡлы Илек йылғаһы аша үтергә тура килә, тип яҙылған[9].
Этимологияһы
Силәбе өлкәһенең топонимикаһын, башҡорт халҡының фольклорын өйрәнеп, китаптар сығарған географ, топонимист Шувалов Николай Иванович үҙенең «От Парижа до Берлина по карте Челябинской области: Топонимический словарь» тигән һүҙлегендә йылғаның атамаһы тураһында былай тип яҙа: От башкирского слова илек — «косуля», «дикая коза». Название может указывать на место обитания этих животных, но скорее всего от именования башкирской родовой группы илек, входившей в состав племени табын, или древнего башкирского мужского имени Илек[10][11].
Иҫкәрмәләр
- ↑ GEOnet Names Server — 2018.
- ↑ Река Илек//Энциклопедия Челябинской области
- ↑ Притоки реки Юрюзань
- ↑ Юрюзань
- ↑ Сплав по реке Юрюзань: фотографии, описание сплава и маршрут//Наш Урал
- ↑ Река Илек//Энциклопедия Челябинской области
- ↑ Река Илек//Энциклопедия Челябинской области
- ↑ Прогноз клёва рыбы в реке Илек и карта реки 2020 йылдың 17 октябрь көнөндә архивланған.
- ↑ ЮРЮЗАНЬ//Реки-Озера
- ↑ Шувалов Н. И. Илек // От Парижа до Берлина по карте Челябинской области: Топонимический словарь. — 2-е изд., переработанное и дополненное. — Челябинск: Южно-Уральское книжное издательство, 1989. — 160 с. — ISBN ISBN 5-7688-0157-7
- ↑ Н. И. Илек//От Парижа до Берлина по карте Челябинской области: Топонимический словарь(недоступная ссылка)
Сығанаҡтар
- Шувалов Н. И. Илек // От Парижа до Берлина по карте Челябинской области: Топонимический словарь. — 2-е изд., переработанное и дополненное. — Челябинск: Южно-Уральское книжное издательство, 1989. — 160 с. — ISBN ISBN 5-7688-0157-7
Һылтанмалар
- Н. И. Илек//От Парижа до Берлина по карте Челябинской области: Топонимический словарь(недоступная ссылка)
- Прогноз клёва рыбы в реке Илек и карта реки 2020 йылдың 17 октябрь көнөндә архивланған.