Инглиз теле
Инглиз теле | |
---|---|
Халыҡтың үҙенә үҙе биргән исеме | English language |
Илдәр |
Австралия, АҠШ, Бөйөк Британия, Һиндостан, Ирландия, Либерия, Мальта, Канада, КАР, Яңы Зеландия |
Был телдә һөйләшеүселәр |
Тыуған тел: 322 миллион Икенсе тел: 180 миллион |
Телде белеүселәр | 2 (тулы һөйләшеүселәр буйынса) |
Статус | в безопасности[d][1] |
Классификация | |
Категория | Евразия телдәре |
|
|
Әлифба | английский алфавит[d], Латин алфавиты и Орфография английского языка[d] |
Тел коды | |
ГОСТ 7.75–97 | анг 45 |
ISO 639-1 | en |
ISO 639-2 | eng |
ISO 639-3 | ENG |
WALS | eng |
Ethnologue | eng |
Linguasphere | 52-ABA |
ABS ASCL | 1201 и 12 |
IETF | en |
Glottolog | stan1293 |
Ингли́з теле, ингл. (the) English (language) — Британияла, АҠШ-та, Австралияла һәм ҡайһы бер башҡа илдәрҙә рәсми тел, БМО-ның алты рәсми теленең береһе.
Ҡылым һөйкәлештәре[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
Инглиз телендә ҡылымдың өс һөйкәлеше бар:
- бойороҡ һөйкәлеше (Imperative mood). Мәҫәлән: Help me! Ярҙам ит миңә!
- Хәбәр һөйкәлеше. Мәҫәлән: It will not take him long to translate this text., Does it usually take you long to get home? , It took him an hour and a half to translate this text., Тексты тәржемә итеү өсөн, уның 1,5 сәғәт ҡулланылды.
- Теләк һөйкәлеше
Ҡылым[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
Инглиз телендә ҡылымдар бүленәләр :
- Төҙөлөү буйынса — ябайға, яһалмаға, ҡушмаға. Ябай ҡалымдар префикстар һәм суффикстарһыҙ була. Яһалма ҡылымдар ябай ҡылымдарҙан барлыҡҡа килә, префикстар (мәҫәлән, un-, re-, dis-) йәки суфикстар (мәҫәлән, -ize, -ify, -en) ҡушып. Ҡушымта ҡылымдар төрлө структуралар ҡушылып төҙөлә.
- Ҡылымдар артынан тултырыусы булмау йәки булыу — күсемле һәм күсемһеҙ.
- Үҙенең II и III форма төҙөү буйынса — дөрөҫ һәм яңылыш
Һәр ҡылым 4 формалы :
Infinitive | Past Simple | P II | P I | |
come [ kʌm ] |
came [ keɪm ] |
come [ kʌm ] |
coming [ ˈkʌm.ɪŋ ] |
килергә |
go [ ɡəʊ ] |
went [ went] |
gone [ ɡɒn ] |
going [ ˈɡəʊ.ɪŋ ] |
йөрөргә |
speak [ spiːk] |
spoke [ spəʊk ] |
spoken [ ˈspəʊkən ] |
speaking |
һөйләргә |
know [ nəʊ] |
knew [ njuː ] |
known [ nəʊn ] |
knowing |
белергә |
feel [fiːl ] |
felt [felt] |
felt [felt] |
feeling |
һиҙеү, тойоу |
hear [ hɪər] |
heard [ hɜː(r)d] |
heard [ hɜː(r)d] |
hearing |
тыңларға |
see [ siː] |
saw [ sɔː ] |
seen [ siːn ] |
seeing |
күрергә |
Эйәртеүле ҡушма һөйләм[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
Эйәртеүле ҡушма һөйләм инглиз телендә баш һәм эйәрсән һөйләмдәрҙән тора. Мәҫәлән: He says that they know english well .
Инглиз теленең замандары[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
Simple | Continues | Perfect | Perfect Continues | |
Active voice | 1) Present Simple | 1) Present Continues ‘to be’ +PI |
1) Present Perfect have +PII |
1) Perfect Continues Tense |
2)Past Simple | 2)Past Continues | 2)Past Perfect | 2) Present Perfect Continues | |
3) Future Simple | 3) Future Continues | 3) Future Perfect | 3) Future Perfect Continues | |
4) Future in the Past | 4) Future in the Continues | 4) Future in the Perfect | 4) Future in the Past PerfectContinues | |
Passive voice | 1) Present Simple | 1) Present Continues | 1) Present Perfect | ---------- |
2) Past Simple | 2) Past Continues | 2) Past Perfect | --------- | |
3) Future Simple | -------------- | 3) Future Perfect | ------------------- | |
4) Future in the Past | ---------- | 4) Future in the Perfect | ---------- |
Дөрөҫ булмаған ҡалымдар исемлеғе[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
Был мәҡәләлә сит телдән алынған киҫәктәр бар һәм улар тәржемә итеп бөтөлмәгән. Уның тәржемәһен тамамлап проектҡа ярҙам итә алаһығыҙ. |
Infinitive | ' | Past Simple | P II | |||
awake | [ə'weik] | awoke | [ə'wəuk] | awoken | [ə'wəukən] | уятыу |
be | [bi:] | was,were | [wɔz], [wз:] | been | [bi:n] | булыу |
bear | [bɛə] | bore | [bɔ:] | born | [bɔ:n] | тыуырға, килтерергә |
beat | [bi:t] | beat | [bi:t] | beaten | ['bi:tn] | туҡмарға |
become | [bɪ 'kʌm] | became | [bɪ 'keɪm] | become | [bɪ 'kʌm] | булырға |
begin | [bɪ 'gɪn] | began | [bɪ 'gæn] | begun | [bɪ 'gʌn] | башланырға |
bend | [bend] | bent | [bent] | bent | [bent] | бөгөлөргә |
bind | [baɪnd] | bound | [baʊnd] | bound | [baʊnd] | бәйләргә |
bite | [baɪt] | bit | [bɪt] | bitten | ['bɪtn] | тешләү |
bleed | [bli:d] | bled | [bled] | bled | [bled] | ҡан ебәреү |
blow | [blou] | blew | [blu:] | blown | [bloun] | өрөргә |
break | [breɪk] | broke | [brouk] | broken | ['broukən] | ватырға |
breed | [bri:d] | bred | [bred] | bred | [bred] | тәрбиәләү |
bring | [brɪŋ] | brought | [brɔ:t] | brought | [brɔ:t] | килтереү |
build | [bɪld] | built | [bɪlt] | built | [bɪlt] | төҙөү |
burn | [bɜ:rn] | burnt | [bз:nt] | burnt | [bз:nt] | яныу |
burst | [bз:st] | burst | [bз:st] | burst | [bз:st] | шартлатыу |
buy | [baɪ] | bought | [bɔ:t] | bought | [bɔ:t] | һатып алыу |
cast | [kɑ:st] | cast | [kɑ:st] | cast | [kɑ:st] | ҡалдырыу, ташлау |
catch | [kætʃ] | caught | [kɔ:t] | caught | [kɔ:t] | тоторга |
choose | [tʃu:z] | chose | [tʃouz] | chosen | ['tʃouzən] | һайлау, һайлап алыу |
come | [kʌm] | came | [keɪm] | come | [kʌm] | килергә |
cost | [kɒst] | cost | [kɒst] | cost | [kɒst] | хаҡы |
cut | [kʌt] | cut | [kʌt] | cut | [kʌt] | киҫергə |
dig | [dɪg] | dug | [dʌg] | dug | [dʌg] | ҡаҙырға |
do | [du:] | did | [dɪd] | done | [dʌn] | эшләргә |
draw | [drɔ:] | drew | [dru:] | drawn | [drɔ:n] | һүрәт төшөрөү |
dream | [dri:m] | dreamt | [dremt] | dreamt | [dremt] | төш күреү, хыялланыу |
drink | [drɪŋk] | drank | [dræŋk] | drunk | [drʌŋk] | эсергә |
drive | [draɪv] | drove | [drouv] | driven | ['drɪvən] | йөрөтөү (мәҫәлән автомобиль) |
eat | [i:t] | ate | [eɪt, et] | eaten | ['i:tn] | ашарға |
fall | [fɔ:l] | fell | [fel] | fallen | ['fɔ:lən] | йығылырға |
feed | [fi:d] | fed | [fed] | fed | [fed] | ашатырға |
feel | [fi:l] | felt | [felt] | felt | [felt] | хис итеү, тойоу |
fight | [faɪt] | fought | [fɔ:t] | fought | [fɔ:t] | көрəшергə |
find | [faɪnd] | found | [faʊnd] | found | [faʊnd] | табыу |
fit | [fit] | fit | [fit] | fit | [fit] | яҡынлашыу |
fly | [flaɪ] | flew | [flu:] | flown | [floun] | осоу |
forget | [fər 'get] | forgot | [fər 'gɒt] | forgotten | [fər 'gɒtn] | онотоу |
forgive | [fər 'gɪv] | forgave | [fər 'geɪv] | forgiven | [fər 'gɪvən] | кисереү |
freeze | [fri:z] | froze | [frouz] | frozen | ['frouzən] | өшөү |
get | [get] | got | [gɒt] | got | [gɒt] | алырға |
give | [gɪv] | gave | [geɪv] | given | ['gɪvən] | биреү |
go | [gou] | went | [went] | gone | [gɒn] | йөрөү |
grow | [grou] | grew | [gru:] | grown | [groun] | үҫеү |
hang | [hæŋ] | hung | [hʌŋ] | hung | [hʌŋ] | эленеп (аҫылынып) тороу |
have | [hæv] | had | [hæd] | had | [hæd] | эйә булыу, бар, булыу |
hear | [hɪər] | heard | [hɜ:rd] | heard | [hɜ:rd] | ишетеү |
hide | [haɪd] | hid | [hɪd] | hidden | ['hɪdn] | йәшереү |
hit | [hɪt] | hit | [hɪt] | hit | [hɪt] | тейҙереү |
hold | [hould] | held | [held] | held | [held] | тотоу |
hurt | [hɜ:rt] | hurt | [hɜ:rt] | hurt | [hɜ:rt] | яралау |
keep | [ki:p] | kept | [kept] | kept | [kept] | һаҡлау |
kneel | [ni:l] | knelt | [nelt] | knelt | [nelt] | тубыҡланып тороу |
knit | [nɪt] | knit | [nɪt] | knit | [nɪt] | бəйлəргə |
know | [nou] | knew | [nu:] | known | [noun] | белергə |
lay | [leɪ] | laid | [leɪd] | laid | [leɪd] | Һалырға |
lead | [li:d] | led | [led] | led | [led] | етәкләү |
lean | [li:n] | leant | [lent] | leant | [lent] | эйелеү |
learn | [lɜ:rn] | learnt | [lɜ:rnt] | learnt | [lɜ:rnt] | уҡырға, өйрəнергə |
leave | [li:v] | left | [left] | left | [left] | ҡалдырыу |
lend | [lend] | lent | [lent] | lent | [lent] | бурысҡа алыу, кредит |
let | [let] | let | [let] | let | [let] | рөхсәт итеү |
lie | [laɪ] | lay | [leɪ] | lain | [leɪn] | ятыу |
light | [lait] | lit | [lit] | lit | [lit] | яҡтыртыу, яндырыу |
lose | [lu:z] | lost | [lɒst] | lost | [lɒst] | юғальыу |
make | [meɪk] | made | [meɪd] | made | [meɪd] | эшләү |
mean | [mi:n] | meant | [ment] | meant | [ment] | аңлатыу |
meet | [mi:t] | met | [met] | met | [met] | осратыу, ҡаршы алыу |
mistake | [mis'teik] | mistook | [mis'tuk] | mistaken | [mis'teik(e)n] | хаталаныу |
pay | [peɪ] | paid | [peɪd] | paid | [peɪd] | түләү |
put | [pʊt] | put | [pʊt] | put | [pʊt] | ҡуйырға |
read | [ri:d] | read | [red] | read | [red] | уҡырға |
ride | [raɪd] | rode | [roud] | ridden | ['rɪdn] | атҡа атланып йөрөү |
ring | [rɪŋ] | rang | [ræŋ] | rung | [rʌŋ] | шылтыратыу |
rise | [raɪz] | rose | [rouz] | risen | ['rɪzən] | күтәрелеү |
run | [rʌn] | ran | [ræn] | run | [rʌn] | йүгереү |
say | [seɪ] | said | [sed] | said | [sed] | һөйләшеү |
see | [si:] | saw | [sɔ:] | seen | [si:n] | күреү |
seek | [si:k] | sought | [sɔ:t] | sought | [sɔ:t] | эҙләү |
sell | [sel] | sold | [sould] | sold | [sould] | һатыу |
send | [send] | sent | [sent] | sent | [sent] | ебәреү |
set | [set] | set | [set] | set | [set] | ҡуйырға |
shake | [ʃeɪk] | shook | [ʃʊk] | shaken | ['ʃeɪkən] | һелкетеү |
shine | [ʃaɪn] | shone | [ʃoun, ʃɒn] | shone | [ʃoun, ʃɒn] | яҡтыртыу, балҡыу |
shoot | [ʃu:t] | shot | [ʃɒt] | shot | [ʃɒt] | атырға |
show | [ʃou] | showed | [ʃoud] | shown | [ʃoun] | күрһәтеү |
shrink | [ʃriŋk] | shrank | [ʃræŋk] | shrunk | [ʃrʌŋk] | ҡыҫҡартыу |
shut | [ʃʌt] | shut | [ʃʌt] | shut | [ʃʌt] | ябырға |
sing | [sɪŋ] | sang | [sæŋ] | sung | [sʌŋ] | йырлау |
sink | [sɪŋk] | sank | [sæŋk] | sunk | [sʌŋk] | батыу |
sit | [sɪt] | sat | [sæt] | sat | [sæt] | ултырыу |
sleep | [sli:p] | slept | [slept] | slept | [slept] | йоҡлау |
smell | [smel] | smelt | [smelt] | smelt | [smelt] | еҫкәү |
slide | [slaid] | slid | [slid] | slid | [slid] | шыуыу |
sow | [sou] | sowed | [soud] | sown | [soun] | сәсеү |
smell | [smel] | smelled | [smeld] | smelled | [smeld] | еҫкәү |
speak | [spi:k] | spoke | [spouk] | spoken | ['spoukən] | һөйләшеү, әйтеү |
spell | [spel] | spelt | [spelt] | spelt | [spelt] | произносить по буквам |
spend | [spend] | spent | [spent] | spent | [spent] | тратить |
spill | [spɪl] | spilt | [spɪlt] | spilt | [spɪlt] | проливать |
spit | [spɪt] | spat | [spæt] | spat | [spæt] | плевать |
split | [splɪt] | split | [splɪt] | split | [splɪt] | расщеплять |
spoil | [spoɪl] | spoilt | [spoɪlt] | spoilt | [spoɪlt] | портить |
spread | [spred] | spread | [spred] | spread | [spred] | распространять(ся) |
stand | [stænd] | stood | [stʊd] | stood | [stʊd] | стоять |
steal | [sti:l] | stole | [stoul] | stolen | ['stoulən] | воровать |
stick | [stik] | stuck | [stʌk] | stuck | [stʌk] | приклеивать(ся), застревать, упорствовать |
sting | [stiŋ] | stung | [stʌŋ] | stung | [stʌŋ] | жалить |
strike | [straɪk] | struck | [strʌk] | struck | [strʌk] | ударять, бастовать |
strive | [straɪv] | strove | [strəuv] | striven | ['strɪvn] | стараться, стремиться |
swear | [sweə] | swore | [swɔ:] | sworn | [swɔ:n] | давать клятву |
sweep | [swi:p] | swept | [swept] | swept | [swept] | мести, подметать |
swim | [swɪm] | swam | [swæm] | swum | [swʌm] | плавать |
take | [teɪk] | took | [tʊk] | taken | ['teɪkən] | брать, взять |
teach | [ti:tʃ] | taught | [tɔ:t] | taught | [tɔ:t] | учить |
tear | [teər] | tore | [tɔr] | torn | [tɔrn] | рвать |
tell | [tel] | told | [tould] | told | [tould] | рассказывать |
think | [θɪŋk] | thought | [θɔ:t] | thought | [θɔ:t] | думать |
throw | [θrou] | threw | [θru:] | thrown | [θroun] | бросать |
understand | [ʌndər 'stænd] | understood | [ʌndər 'stʊd] | understood | [ʌndər 'stʊd] | понимать |
upset | [ʌp'set] | upset | [ʌp'set] | upset | [ʌp'set] | опрокидывать, расстраивать (планы), огорчать |
wake | [weɪk] | woke | [wouk] | woken | ['woukən] | просыпаться |
wear | [weər] | wore | [wɔr] | worn | [wɔrn] | носить |
weep | [wi:p] | wept | [wept] | wept | [wept] | плакать |
wet | [wet] | wet | [wet] | wet | [wet] | мочить, увлажнять |
win | [wɪn] | won | [wʌn] | won | [wʌn] | выигрывать, побеждать |
wind | [waind] | wound | [waund] | wound | [waund] | извиваться, обматывать, заводить (часы) |
write | [raɪt] | wrote | [rout] | written | ['rɪtn] | яҙырға |
Алфавит[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
Латин алфавитында нигеҙләнгән һәм 26 хәрефтән тора.
6 хәреф һуҙынҡы өндө белдерә: A, E, I, O, U, Y.
20 хәреф тартынҡы өндәрҙе билдәләй: B, C, D, F, G, H, J, K, L, M, N, P, Q, R, S, T, V, W, X, Z.
Алфавит
№ | Хәреф | Исем | әйтелеше | хәрефтен башҡортса яҙыуы |
---|---|---|---|---|
1 | A a | a | [eɪ] | Ә |
2 | B b | bee | [biː] | Б |
3 | C c | cee | [siː] | К |
4 | D d | dee | [diː] | Д |
5 | E e | e | [iː] | И |
6 | F f | ef | [ɛf] | Ф |
7 | G g | gee | [dʒiː] | Г |
8 | H h | aitch | [eɪtʃ] | Һ |
9 | I i | i | [aɪ] | АЙ |
10 | J j | jay | [dʒeɪ] | ДЖ |
11 | K k | kay | [keɪ] | Ҡ |
12 | L l | el | [ɛl] | Л |
13 | M m | em | [ɛm] | М |
14 | N n | en | [ɛn] | Н |
15 | O o | o | [əʊ] | О |
16 | P p | pee | [piː] | П |
17 | Q q | cue | [kjuː] | Ҡ |
18 | R r | ar | [ɑː] йәки [ɑr] | Р |
19 | S s | ess | [ɛs] | С |
20 | T t | tee | [tiː] | Т |
21 | U u | u | [juː] | Ю |
22 | V v | vee | [viː] | В |
23 | W w | double-u | [ˈdʌb(ə)l juː] | В (Ватан) |
24 | X x | ex | [ɛks] | КС |
25 | Y y | wy | [waɪ] | УА, Ы |
26 | Z z | zed, zee | [zɛd], [ziː] | З |
Диграфтар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- sh = [ʃ], «shine» [ʃajn];
- zh = [ʒ], «Zhukov» [ʒukov] ;
- ch = [tʃ], «China» [çajnə];
- kh = [χ], «Kharkov» [xarkov]
- th = [ð] йәки [θ],башҡортса Ҙ «the» [ðe], «think» [θiŋk] башҡортса Ҫ.
- ↑ Красная книга языков ЮНЕСКО