Сабитов Хәй Сабит улы

РУВИКИ — интернет энциклопедия мәғлүмәте
Заты ир-ат
Уҡыу йорто
Тыуған көнө 15 сентябрь 1915({{padleft:1915|4|0}}-{{padleft:9|2|0}}-{{padleft:15|2|0}})
Вафат булған көнө 24 декабрь 1993({{padleft:1993|4|0}}-{{padleft:12|2|0}}-{{padleft:24|2|0}}) (78 йәш)
Вафат булған урыны
Һөнәр төрө шағир
Тыуған урыны

Сабитов Хәй Сабит улы (15 сентябрь 1915 йыл, Яңы Ҡанысар ауылы, Мамадышский өйәҙе, Ҡазан губернаһы, Рәсәй империяһы — 24 декабрь 1993 йыл, Ижевск, Удмурт Республикаһы) — удмурт совет йырҙар яҙыусы шағиры (татар сығышлы), радиожурналист. СССР Яҙыусылар союзы ағзаһы(1964). УАССР-ының атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре (1965).

Биографияһы[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Хәй Сабит улы Сабитов 1915 йылдың 15 сентябрендә Яңы Ҡанысар ауылында (хәҙер — Татарстандың Күкмор районы) крәҫтиән ғаиләһендә тыуа. 1930 йылда Ҡазан финанс-иҡтисад техникумын тамамлай һәм Ижевскиға килә. Бында Сабитов урындағы Дәүләт банкында кредит инспекторы булып эшләй. 1943 йылда Удмурт дәүләт педагогия институтының тел һәм әҙәбиәт факультетын тамамлай, 2-се курста уҡыған саҡтан алып урындағы радиола яңылыҡтар дикторы булып эшләй — Бөйөк Ватан һуғышы фронттарынан килгән хәбәрҙәрҙе удмурт телендә уҡый.[1].

1950 йылда Удмурт АССР-Ы Яҙыусылар союзы тәҡдиме менән М. Горький исемендәге Әҙәбиәт институтына уҡырға инә, уны тамамлағас, ҡайтып Ижевскиға ҡайта һәм радиола әҙәби-драматик тапшырыуҙарҙың мөхәррире булып эшләй. 1964 йылда СССР Яҙыусылар союзына ағза итеп алына. Бер йылдан һуң уңышлы эштәре өсөнуға «УАССР Атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре» исеме бирелә[2].

Ижады[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Хәй Сабитовтың тәүге шиғыры «улон Шудо» (с удм.  — «Бәхетле тормош») 1938 йылда Удмурт АССР-ы Яҙыусылар союзының «Сүкеш» журналында баҫылып сыға. Һуңыраҡ Удмуртияның билдәле композиторҙары менән берлектә 100-гә яҡын йыр яҙа, халыҡ араһында уның шаян йырҙары «Паймод, эке» (с удм.  — «Ну и удивишься, брат»), «Вождэ эн вай» (с удм.  «Не исердись»), «Эсьмаса» (с удм.  «Даже») һәм башҡалар ысын танылыу ала[3]

1975 йылда «Яратӥсько» (с удм.  «Лбюлю») Гшиғырҙар йыйынтығы өсөн Сабитов УАССР Дәүләт премияһына лайыҡ була.

Сабитов милли шиғриәттә яңы жанрға нигеҙ һалыусы тип һанала — уның ҡәләме аҫтынан «веноксонетов» тип аталған 15 әҫәре баҫылып сыға, унда артабанғы һәр шиғыр юлыалдағы шиғыр юлынан башлана, ә һуңғы юлы алдағы барлыҡ юлдарҙы ла «онотмай»[4].

Библиография[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Йыр һәм шиғырҙар йыйынтыҡтары:

  • Әммә Кылбуръес кырӟанъес (1953)
  • Кырӟанъесы тыныд: Кылбуръес (1962)
  • Арган кырӟа: Кылбуръес әммә кырӟанъес (1971)
  • Яратӥсько: кырӟанъес әммә Кылбуръес (1975)
  • Улон — кырӟан: Кылбуръес (1985)

Сонеттар, йырҙар һәм шиғырҙар йыйынтығы:

  • Радость: Венок сонетов, стихи и песни (1973)

Балалар өсөн поэмалары:

  • Куноын (1967)
  • Даур гырлы (1981)

Шиғырҙар тәржемәһе:

Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Әҙәбиәт[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

  • Удмуртская Республика. Культура и искусство: Энциклопедия / гл. ред. А. Е. Загребин. — Ижевск : Удмуртский институт истории, языка и литературы УрО РАН, 2012. — С. 403. — 540 с. — 300 экз. — ISBN 978-5-901304-62-4.
  • Писатели и литературоведы Удмуртии: Биобиблиографический справочник / Сост. А. Н. Уваров. — Ижевск, 2006. — 220 с. — 2000 экз. — ISBN 5-9631-0005-4.

Һылтанмалар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]