Йыһан (дәүләт проекты)
| «Йыһан» дәүләт проекты | |
|---|---|
 | |
| Сәбәбе | Рәсәй Президенты Владимир Путин ҡушыуы буйынса |
| Сығымдар | 4,5 триллион һум |
«Йыһан» дәүләт проекты (рус. Космос (национальный проект)) — 2025 йылда Рәсәй Федерацияһы Президенты Владимир Путин ҡарары менән булдырылған проект[1]. Рәсәйҙең юлдаш төркөмдәре һәм дәүләттең орбита станцияларын булдырыу, элемтәнең йыһан сервистарын, ядро йыһан энергетикаһын үҫтереү, алыҫ йыһанды нигеҙле тикшереү һәм кадрҙар әҙерләү буйынса оҙайлы мөҙҙәтле маҡсаттарҙы билдәләй[2].
Тарихы
2025 йылдың 16 апрелендә Н. Э. Бауман исемендәге Мәскәү дәүләт техник университетында үткән йыһан тармағын үҫтереү мәсьәләлре буйынса кәңәшмәлә Владимир Путин «Йыһан» дәүләт проектын эшләү зарурлығы тураһында белдерә:
…беҙҙең был мөһим өлкәләге пландарыбыҙ илебеҙҙең алдынғы йыһан державаһы булараҡ тарихи статусына тап килергә тейеш[2].
Рәсәй Президенты, дәүләт проекты тармаҡтың яҡын һәм оҙайлы мөҙҙәтле пландарын үҙ эсенә алыпға тейеш, тип белдерә:
- үҙебеҙҙең төрлө тәғәйенләнештәге күп юлдашлы төркөмдәр булдырырға;
- дәүләттең орбиталь станцияһын булдырырға;
- ядро йыһан энергетикаһын үҫтерергә;
- йыһан буксирын булдырырға;
- алыҫ йыһанды нигеҙле тикшеренеүҙәр үткәреүҙе үҫтерергә;
- «Спектр-РГ» орбита обсерваторияһы базаһында Ғаләмдең деталләштерелгән картаһын төҙөргә[2].
Дәүләт проектының технологик ҡаҙаныштары иҡтисадты яңыртыу һәм граждандарҙың тормош сифатын күтәреү өсөн этәргес көс булырға тейеш, тип билдәләнә[2].
Проектты финанслау 2026 һәм артабанғы йылдарға федераль бюджетты сиктәрендә планлаштырылған[2].
Финанслау
2025 йылдың майында Рәсәй Федерацияһы Хөкүмәте проектты финанслауға бюджетта 2028 йылға — 1, ә 2036 йылға тиклем 4,5 триллион һум ҡарай[3].
Федераль проекттар
«Йыһан» дәүләт проектына түбәндәге федераль проекттар инә:
- «Йыһан мәғлүмәт технологияларын комплекслы үҫтереү»;
- «Перспективалы йыһан системалары һәм сервистары»;
- «Рәсәйҙең йыһан ядро энергетикаһын үҫтереү»[4].
Күрһәткестәр
Дәүләт проекты буйынса фекер алышҡанда:
- орбиталь юлдаш төркөмдәрен 2030 йылға 1,2 мең берәмеккә тиклем үҫтерегә;
- Рәсәй космодромдарынан осороуҙар һанын йылна 56-ға тиклем еткерергә;
- 2027 йылда ватан орбиталь станцияларын йәйелдереүҙе башларға;
- 2030 йылға тармаҡта эшләүсе хеҙмәткәрҙәр һанын 40 меңгә еткерергә;
- тармаҡта хеҙмәт етештереүсәнлеген 1,5 тапҡырға арттырырға[4] ҡарар ителә.
Иҫкәрмәләр
- ↑ Путин анонсировал скорое утверждение нового нацпроекта по космосу - Газета.Ru | Новости (16.04.2025). 17 апрель 2025 тикшерелгән.
- ↑ 1 2 3 4 5 Совещание по вопросам развития космической деятельности (16.04.2025). 17 апрель 2025 тикшерелгән.
- ↑ Новости. Михаил Мишустин: в доработанный нацпроект по космосу войдут прорывные направления. www.roscosmos.ru (20 май 2025). Дата обращения: 21 май 2025.
- ↑ 1 2 Михаил Мишустин провёл стратегическую сессию по национальному проекту «Развитие космической деятельности Российской Федерации на период до 2030 года и перспективу до 2036 года». government.ru (13 август 2024). Дата обращения: 17 апрель 2025.
