Аронян Левон Григорьевич
әрм. Լևոն Արոնյան | |
Гражданлығы | |
---|---|
Спорт төрө | шахмат |
Хәләл ефете | Каоили, Арианна[d][2] |
Рәсми сайт | levonaronian.com (инг.) |
Ҡатнашыусы | Шахматная олимпиада 1996[d][3], Шахматная олимпиада 2004[d][3], Шахматная олимпиада 2006[d][3], Шахматная олимпиада 2008[d][3], Шахматная олимпиада 2010[d][3], Шахматная олимпиада 2012[d][3], Шахматная олимпиада 2014[d][3], Турнир претендентов по шахматам 2013[d], Турнир претендентов по шахматам 2014[d], Чемпионат мира по шахматам 2007[d], Турнир претендентов по шахматам 2018[d] и Шахматная олимпиада 2018[d] |
Заты | ир-ат |
Уҡыу йорто | |
Шахматный титул | гроссмейстер[d][4] и халыҡ-ара мастер[d] |
Фолловерҙар һаны | 110 730 |
Эло рейтингы | 2330[5], 2355[5], 2310[5], 2390[5], 2420[5], 2435[5], 2455[5], 2485[5], 2502[5], 2518[5], 2587[5], 2551[5], 2532[5], 2522, 2528[6], 2562, 2571, 2584, 2571, 2585, 2581, 2610, 2606, 2649[7], 2649, 2648[8], 2645, 2671, 2675, 2684, 2693[9], 2724, 2724, 2752, 2756, 2761, 2741, 2744, 2759, 2750, 2741, 2739, 2763, 2737, 2757, 2750, 2754, 2768, 2773, 2786, 2781, 2782, 2783, 2783, 2783, 2801, 2805, 2808, 2808, 2805, 2807, 2802, 2805, 2820, 2825, 2816, 2816, 2816, 2821, 2815, 2815, 2802, 2809, 2809, 2809, 2813, 2813, 2813, 2813, 2813, 2795, 2801, 2803, 2812, 2826, 2830, 2812, 2815, 2815, 2805, 2805, 2804, 2793, 2797, 2797, 2797, 2777, 2770, 2770, 2776, 2780, 2765, 2765, 2765, 2784, 2781, 2788, 2792, 2792, 2786, 2784, 2784, 2792, 2792, 2792, 2795, 2795, 2795, 2785, 2780, 2785, 2774, 2774, 2789, 2793, 2809, 2799, 2802, 2801, 2801, 2805, 2797, 2797, 2794, 2767, 2764, 2764, 2767, 2767, 2780, 2780, 2765, 2765, 2767, 2767, 2761, 2763, 2762[10], 2752[11], 2756, 2765, 2758[12], 2758, 2772, 2775, 2773, 2773[13], 2773[14], 2773, 2773[15], 2773[16], 2773, 2773, 2773, 2767, 2781, 2781, 2781, 2781, 2781[17], 2782[18], 2772, 2785, 2765, 2775, 2759, 2755[19], 2735, 2736 и 2745 |
Спортта ил өсөн сығыш яһай | |
Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре | |
Һөнәр төрө | шахматсы |
Файл:Hy-Լևոն Արոնյան (Levon Aronian).ogg | |
Ойошма ағзаһы | OSG Baden-Baden[d], SC Kreuzberg[d] и SV Wattenscheid[d] |
Спорт командаһы ағзаһы | SV Wattenscheid[d], SC Kreuzberg[d], Q58172719? и OSG Baden-Baden[d] |
Тыуған көнө | 6 октябрь 1982[21] (41 йәш) |
Тыуған урыны | |
Медиафайлы на РУВИКИ.Медиа |
Аронян Левон Григорьевич (әрм. Լևոն Գրիգորիի Արոնյան; 6 октябрь 1982 йыл) — әрмән шахматсыһы, гроссмейстер. Күп абруйлы халыҡ-ара турнирҙар еңеүсеһе, шул иҫәптән Линарес (2006), Вейк-ан-Зея (2012, 2014), Синкфилд Кубогы (2015), Ставангер (2017) турнирҙарында шәхси еңеүсе. ФИДЕ-ның Донъя кубогына ике тапҡыр тапҡыр эйә була (2005, 2017), Әрмәнстан йыйылма командаһы составында өс тапҡыр Олимпия чемпионы (2006, 2008, 2012), блиц буйынса донъя чемпионы (2010).
Биографияһы[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
Левон Григорьевич Аронян (тыуғанда Лев Аронов исеме бирелә[24])1982 йылдың 6 октябрендә Ереванда, әрмән Седа һәм йәһүд Григорий Леонтьевич Аронов ғаиләһендә тыуа. Биш йәшкә өлкән апаһы Лилиттан шахмат уйнарға өйрәнә[25]. Беренсе тренеры Ереван ҡалаһының Пионерҙар йортоноң шахмат түңәрәгенән Людмила Финарева була[26].
1994 йылда Аронян 12 йәшкә тиклемге үҫмерҙәр араһында Сегед ҡалаһында (Венгрия) донъя чемпионы исемен яулай. Был чемпионатта еңеүе өсөн уға шахмат буйынса ФИДЕ мастеры дәрәжәһе бирелә. 1995 йылда Аронян Парижда 14 йәшкә тиклемге үҫмерҙәр араһында сираттағы донъя чемпионаты еңеүсеһе була. 1996 йылдан Аронян — халыҡ-ара мастер. 1997 йылда 20 йәшкә тиклемге үҫмерҙәр араһында донъя чемпионаты еңеүсеһе Мәскәүҙә үҫмерҙәр араһында үткәрелгән мөһим турнирҙарҙың береһе — "Каспаров кубогы"нда еңеп сыға. 1999 йылда Аронян Әрмәнстан вице-чемпионы исемен ала һәм Батумиҙа үткән шахмат буйынса Европаның команда чемпионатында республиканың йыйылма командаһы составында сығыш яһау хоҡуғын ала. Әрмәнстан йыйылма командаһы унда Венгрия (2-се урын) һәм Германия йыйылма командаларын (3 урын) артта ҡалдырып, чемпион исемен яулай[27]. 2000 йылдан Аронян — гроссмейстер. 2002 йылда Һиндостан 20 йәшкә тиклемге үҫмерҙәр араһында ҡабаттан донъя чемпионаты еңеүсеһе була.
2001 йылдан Аронян Германияла йәшәй.
2005 йылда Хикару Накамура һәм Борис Аврух менән берлектә Гибралтарҙа һәм Степанакертта Накамура (АҠШ) менән Иванчукты (Украина) үтеп китеп, асыҡ чемпионатта еңә. 2005 йылда Варшавала Европа чемпионатында Аронян, өҫтәмә күрһәткестәр буйынса, 3-сө урынды яулай.
2005 йылдың декабрендә Аронян Ханты-Мансийск ҡалаһында нокаут системаһы буйынса уҙғарылған шахмат буйынса ФИДЕ-ның донъя кубогын яулап, иң ҙур уңыш ҡаҙана. Финалда ул ФИДЕ-ның экс-донъя чемпионы Руслан Пономаревты 3:1 (0,5:0,5; 0,5:0,5; 1:0; 1:0) иҫәбе менән еңә. Беренсе ваҡытты классик контролләү партиялары тигеҙ иҫәп менән тамамлана, тиҙ шахмат буйынса ике өҫтәмә партиялая еңеү Аронян яғында була. Был уңыш Аронянға донъя чемпионы өсөн көрәшкә ҡушылыу мөмкинлеген бирә. 2007 йылдың яҙында дәғүәселәрҙең беренсе матчында Аронян Норвегияның йәш талантлы шахматсыһы Магнус Карлсен менән осраша.
Донъя кубогында еңгәндән һуң Аронян абруйлы шахмат турнирҙарына саҡырыуҙар ала башлай. XIX категориялағы шундай беренсе турнир Голландияның Вейк-ан-Зее ҡалаһында үтә. Аронянуңышһыҙ сығыш яһай, мәрәйҙәрҙең 50 % ғына йыя һәм 14 ҡатнашыусы араһында 7—9 урындарҙы бүлешә.
2006 йылдың мартында Аронян Линареста ғы турнирҙа еңә (XX категория).
Июндә Владимир Акопян, Карен Асрян, Смбат Лпутян, Габриел Саркисян һәм Арташес Минасян менән бергә Туринда 37-се шахмат Олимпиадаһы чемпионы булып, Мовсес Хоренаци миҙалы менән бүләкләнә[28]. Дрезденда 38-се олимпиадала еңгәне өсөн икенсе дәрәжә «Ватан алдындағы ҡаҙаныштары өсөн» миҙалына лайыҡ була[29]. Стамбулда 40-сы олимпиадала еңгәс, Әрмәнстан президенты указына ярашлы, Изге Месроп Маштоц миҙалы менән бүләкләнә[30].
2008 йылдың 16 февралендә шәхси осрашыуҙа беренсе тапҡыр донъя чемпионы Вишванатан Анандты еңә һәм Михаил Чигориндың символик клубы ағзаһы итеп алына.
2010 йылдың ноябрендә Мәскәүҙә Таль мемориалы еңеүсеһе була, бер нисә көндән һуң шунда уҡ блиц-2010 буйынса донъя чемпионатында еңә[31].
2011 йылдың майында Левон Аронян Ҡазанда үткән шахмат буйынса донъя чемпионы титулына дәғүә итеүселәр уйындарында ҡатнаша һәм сирек финалда Рәсәй шахматсыһы Александр Грищуктан еңелә.
2013 йылдың майында Аронян 9 мөмкинлектән 5,5 мәрәй йыйып Алехин Мемориалы еңеүсеһе була. Ул өҫтәмә күрһәткестәр буйынса Борис Гельфандты үтеп китә. Турнирҙа шулай уҡ В. Ананд, М. Вашье-Лаграв, В. Крамник, Н. Витюгов, М. Адамс, Л. Фрессине, Дин Лижэнь, П. Свидлер ҡатнаша.
2008—2013 йылдар осоронда классик контроль булған ярыштарҙа шәхси осрашыуҙар һөҙөмтәһе буйынса Левон Аронян донъя чемпионы Вишванатан Анандты ҙур айырма менән еңә +5,-1,=14. Был уңыш Этот Левон Ароняндың исеменә Ефим Боголюбовтың чемпилндарҙы еңеүселәрҙең символик клубы исемлегенә яҙып ҡуя[32].
2017 йылдың апрелендә Германияла, донъя чемпионы Магнус Карлсен ҡатнашҡан «GRENKE Chess Classic» супертурнирында Левон Аронян ҙ мөмкинлектән 5,5 мәрәй йыйып 1-се урын яулай.
2017 йылдың июнендә ул Норвегияның Ставангер ҡалаһында үткән шазхмат супертурниры еңеүсеһе була. Турнир барышында әрмән гроссмейстеры шәхси осрашыуҙа ғәмәлдәге чемпион Магнус Карлсенды, шахмат тажына дәғүә иткән Сергей Карякинды, шулай уҡ донъяның 14-се чемпионы Владимир Крамникты еңә һәм һөҙөмтәлә 6 мәрәй йыя. Уның дәғүәселәре Хикара Накамура менән Владимир Крамник 5-әр мәрәй менән 2-3-сө урынлдарҙы бүлешә. Был уңыш Левон Аронянды Эугенио Торреның символик клубына индерә[32].
2017 йылдың сентябрендә Тбилисиҙа Левон Аронян икенсе тапҡыр Донъя кубогын яулай. Финалда ул Ҡытай гроссмейстеры Дин Лиженде еңә. Тәүге дүрт партия тигеҙ иҫәпкә тамамлана, тай-брейкта Левон Аронян беренсе партияны — аҡ, икенсеһен ҡара фигуралар менән уйнап еңеү яулай.
2017 йылғы Донъя кубогы һөҙөмтәләре буйынса Левон Аронян 2018 йылда Берлинда үтәсәк донъя чемпионы исеменә дәғүәселәр турнирында ҡатнашыу хоҡуғын ала.
Эло рейтингы[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
2010 йылдың ноябрендә Левон Аронян Гарри Каспаров, Владимир Крамник, вишванатан Ананд, Веселин Топалов һәм Карлсен Магнустан ҡала, ФИДЕ-ның рейтинг-лисында 2800 пунктты үтеп, алтынсы шахматсы була.
Рейтингының үҫеш динамикаһы һәм айҙар буйынса топ-100.
Ай, йыл | Рейтинг | 100 араһында урыны |
---|---|---|
Ғинуар 2003 | 2610 | 85 |
Апрель 2003 | 2606 | 91 |
Июль 2003 | 2649 | 44 |
Октябрь 2003 | 2649 | 47 |
Ғинуар 2004 | 2648 | 45 |
Апрель 2004 | 2645 | 51 |
Июль 2004 | 2671 | 32 |
Октябрь 2004 | 2675 | 29 |
Ғинуар 2005 | 2684 | 21 |
Апрель 2005 | 2693 | 21 |
Июль 2005 | 2724 | 10 |
Октябрь 2005 | 2724 | 10 |
Ғинуар 2006 | 2752 | 5 |
Апрель 2006 | 2756 | 3 |
Июль 2006 | 2761 | 3 |
Октябрь 2006 | 2741 | 7 |
Ғинуар 2007 | 2744 | 7 |
Апрель 2007 | 2759 | 5 |
Июль 2007 | 2750 | 8 |
Октябрь 2007 | 2741 | 9 |
Ғинуар 2008 | 2739 | 10 |
Апрель 2008 | 2763 | 6 |
Июль 2008 | 2737 | 12 |
Октябрь 2008 | 2757 | 7 |
Ғинуар 2009 | 2750 | 11 |
Апрель 2009 | 2754 | 6 |
Июль 2009 | 2768 | 4 |
Сентябрь 2009 | 2773 | 3 |
Ноябрь 2009 | 2786 | 4 |
Ғинуар 2010 | 2781 | 5 |
Март 2010 | 2782 | 5 |
Май 2010 | 2783 | 5 |
Июль 2010 | 2783 | 5 |
Сентябрь 2010 | 2783 | 4 |
Ноябрь 2010 | 2801 | 3 |
Ғинуар 2011 | 2805 | 3 |
Март 2011 | 2808 | 3 |
Май 2011 | 2808 | 3 |
Июль 2011 | 2805 | 3 |
Сентябрь 2011 | 2807 | 3 |
Ноябрь 2011 | 2802 | 3 |
Ғинуар 2012 | 2805 | 2 |
Март 2012 | 2820 | 2 |
Май 2012 | 2825 | 2 |
Июль 2012 | 2816 | 2 |
Август 2012 | 2816 | 2 |
Сентябрь 2012 | 2816 | 2 |
Октябрь 2012 | 2821 | 2 |
Ноябрь 2012 | 2815 | 2 |
Декабрь 2012 | 2815 | 2 |
Ғинуар 2013 | 2802 | 3 |
Февраль 2013 | 2809 | 3 |
Март 2013 | 2809 | 3 |
Апрель 2013 | 2809 | 2 |
Май 2013 | 2813 | 2 |
Июнь 2013 | 2813 | 2 |
Июль 2013 | 2813 | 2 |
Август 2013 | 2813 | 2 |
Сентябрь 2013 | 2813 | 2 |
Октябрь 2013 | 2795 | 3 |
Ноябрь 2013 | 2801 | 2 |
Декабрь 2013 | 2803 | 2 |
Ғинуар 2014 | 2812 | 2 |
- Ҡалын шрифт менән Ароняндың 100 кеше араһында рейтинг түбәһе һәм урыны билдәләнгән.
Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- ↑ http://www.worldatlas.com/webimage/countrys/europe/armenia/amfamous.htm
- ↑ http://chess-news.ru/node/23794
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 OlimpBase (ингл.)
- ↑ ratings.fide.com (ингл.)
- ↑ 5,00 5,01 5,02 5,03 5,04 5,05 5,06 5,07 5,08 5,09 5,10 5,11 5,12 Bartelski W. List of players on FIDE lists 1967-2001 — 2019.
- ↑ Халыҡ-ара шахмат федерацияһы Стандартные рейтинги ФИДЕ на 30 апреля 2001 года — 2001.
- ↑ Халыҡ-ара шахмат федерацияһы Стандартные рейтинги ФИДЕ на 31 июля 2003 года — 2003.
- ↑ Халыҡ-ара шахмат федерацияһы Стандартные рейтинги ФИДЕ на 31 января 2004 года — 2004.
- ↑ Халыҡ-ара шахмат федерацияһы Стандартные рейтинги ФИДЕ на 30 апреля 2005 года — 2005.
- ↑ Халыҡ-ара шахмат федерацияһы Стандартные рейтинги ФИДЕ на 31 мая 2019 года — 2019.
- ↑ Халыҡ-ара шахмат федерацияһы Стандартные рейтинги ФИДЕ на 30 июня 2019 года — 2019.
- ↑ Халыҡ-ара шахмат федерацияһы Стандартные рейтинги ФИДЕ на 30 сентября 2019 года — 2019.
- ↑ Халыҡ-ара шахмат федерацияһы Стандартные рейтинги ФИДЕ на 29 февраля 2020 года — 2020.
- ↑ Халыҡ-ара шахмат федерацияһы Стандартные рейтинги ФИДЕ на 31 марта 2020 года — 2020.
- ↑ Халыҡ-ара шахмат федерацияһы Стандартные рейтинги ФИДЕ на 31 мая 2020 года — 2020.
- ↑ Халыҡ-ара шахмат федерацияһы Стандартные рейтинги ФИДЕ на 30 июня 2020 года — 2020.
- ↑ Халыҡ-ара шахмат федерацияһы Стандартные рейтинги ФИДЕ на 31 марта 2021 года — 2021.
- ↑ Халыҡ-ара шахмат федерацияһы Стандартные рейтинги ФИДЕ на 31 июля 2021 года — 2021.
- ↑ Халыҡ-ара шахмат федерацияһы Стандартные рейтинги ФИДЕ на 30 сентября 2022 года — 2022.
- ↑ 20,0 20,1 Халыҡ-ара шахмат федерацияһы Переходы в другую шахматную федерацию в 2021 году — 2021.
- ↑ http://ratings.fide.com/toparc.phtml?cod=241
- ↑ http://en.chessbase.com/post/economist-wins-european-club-cup-in-plovdiv
- ↑ http://chess-db.com/public/pinfo.jsp?id=13300474
- ↑ В Разведку С Гельфандом
- ↑ news.am // Первые шаги Ароняна
- ↑ Новое время // Первый тренер Ароняна 2016 йылдың 6 март көнөндә архивланған.
- ↑ Аронян возглавит сборную Армении по шахматам на командном ЧМ в Китае . Дата обращения: 21 ғинуар 2017.
- ↑ Победители Всемирной шахматной олимпиады награждены медалями «Мовсес Хоренаци» . Ереван.ру (7 июнь 2006). Дата обращения: 12 июнь 2008. Архивировано 17 март 2012 года.
- ↑ Армянские шахматисты получат медаль За заслуги перед Отечеством Газета. Ru Новости
- ↑ Левон Аронян награждён Орденом Святого Месропа Маштоца: mediamax.am
- ↑ Советский спорт // Аронян сделал дубль в Москве 2011 йылдың 22 март көнөндә архивланған.
- ↑ 32,0 32,1 [1]