«Ватан алдындағы хеҙмәттәре өсөн» ордены

«Ватан алдындағы хеҙмәттәре өсөн» ордены
«Ватан алдындағы хеҙмәттәре өсөн» ордены
	Файл:I дәрәжә «Ватан алдындағы хеҙмәттәре өсөн» орденының йондоҙо.png
Девиз	Файҙа, намыҫ һәм дан
Страна	Рәсәй Федерацияһы
Тип	Орден
Кому вручается	Рәсәй Федерацичһы гражданы
Статус	бүләк ителә
Статистика
Параметрҙара	материал — көмөш
Бүләкләнгәндәр иҫәбе	4000 яҡын
Сиратлылыҡ
Өлкәнерәк награда	Рәсәй Федерацияһының Изге Георгий ордены
Кесерәк награда	Рәсәй Федерацияһының Изге Бөйөк Яфа сигеүсе Екатерина ордены

«Ватан алдындағы хеҙмәттәре өсөн» ордены — Рәсәй Федерацияһының дәүләт наградаһы.

Рәсәй дәүләтселеген нығытыу, илдең социаль-иҡтисади үҫеше, ғилми-тикшеренеү эшмәкәрлеге, мәҙәниәт һәм сәнғәтте үҫтереү, күренекле спорт ҡаҙаныштары, халыҡтар араһында тыныслыҡты, дуҫлыҡты һәм хеҙмәттәшлекте нығытыу, илдең оборона һәләтен нығытыуға ҙур өлөш индергән өсөн граждандарҙы бүләкләү өсөн тәғәйенләнгән.

Ордендың девизы «Файҙа, хөрмәт һәм дан» император Изге Владимир ордены девизын ҡабатлай.

«Ватан алдындағы хеҙмәттәре өсөн» ордены Рәсәй Федерацияһы президентының 1994 йылдың 2 мартта 442-се һанлы Указы менән булдырылған

1994 йылдан алып 1998 йылда (РФ президентының 1998 йылдың 1 июлендәге 757-се Указы) менән Изге апостол Андрей Первозванный ордены ойошторолғанға тиклем «Ватан алдындағы хеҙмәттәре өсөн» ордены Рәсәй Федерацияһының юғары дәүләт наградаһы була.

2010 йылдың 7 сентябрендә РФ президентының 1099-сы һанлы «Рәсәй Федерацияһының дәүләт наградалары системаһын камиллаштырыу буйынса саралар тураһында» Указы сыға. Киң документҡа илдең дәүләт наградалары тураһында положение, уларҙы тапшырыу, һаҡлау, мираҫ итеп алыу тәртибе һәм айырымлыҡ билдәләрен йөрөтөү тәртибе индерелә. «Ватан алдындағы хеҙмәттәре өсөн» орденының Статутына һәм тасуирламаһына шулай уҡ үҙгәрештәр һәм өҫтәмәләр индерелә.

Орден регалиялары[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

"Ватан алдындағы хеҙмәттәре өсөн"ордены
	I дәрәжә	II дәрәжә	III дәрәжә	IV дәрәжә
Орден йондоҙо
Орден билдәһе
Орден билдәһе (ҡылыстар менән)
Орден планкаһы
Орден планкаһы (ҡылыстар менән)
	I дәрәжә	II дәрәжә	III дәрәжә	IV дәрәжә

Орден Статуты[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Президент РФ Владимир Путин и Сергей Лавров на награждении Орден «За заслуги перед Отечеством»

Рәсәй Президенты Дмитрий Медведев III дәрәжә орден менән бүләкләнгән генераль директор Беренсе канал Константин Эрнст, 2011 йылдың 21 феврале

1. «Ватан алдындағы хеҙмәттәре өсөн» ордены менән рәсәй дәүләтселеген нығытыуға, илдең социаль-иҡтисади үҫешенә, ғилми-тикшеренеү эшмәкәрлегенә, мәҙәниәтте һәм сәнғәтте үҫтереүгә, күренекле спорт ҡаҙаныштарына, халыҡтар араһында тыныслыҡты, дуҫлыҡты һәм хеҙмәттәшлекте нығытыуға, илдең оборона һәләтен нығытыуға ҙур өлөш индергән өсөн граждандар бүләкләнә.

Рәсәй Федерацияһы Президенты ҡарары буйынса «Ватан алдындағы хеҙмәттәре өсөн» ордены менән сит ил граждандары һәм гражданлығы булмаған кешеләр бүләкләнә ала.

2. «Ватан алдындағы хеҙмәттәре өсөн» орденының дүрт дәрәжәһе бар:

I дәрәжә «Ватан алдындағы хеҙмәттәре өсөн» ордены;
II дәрәжә «Ватан алдындағы хеҙмәттәре өсөн» ордены;
III дәрәжә «Ватан алдындағы хеҙмәттәре өсөн» ордены;
IV дәрәжә «Ватан алдындағы хеҙмәттәре өсөн» ордены.

I дәрәжәһе «Ватан алдындағы хеҙмәттәре өсөн» орденының иң юғары дәрәжәһе булып тора.

3. I һәм II дәрәжә «Ватан алдындағы хеҙмәттәре өсөн» орденының билдәһе һәм йондоҙо бар, III һәм IV дәрәжә —билдәгә генә эйә

4. «Ватан алдындағы хеҙмәттәре өсөн» ордены менән бүләкләү, ҡағиҙә булараҡ, түбән дәрәжәнән юғары дәрәжәгә тиклем эҙмә-эҙлекле башҡарыла.

IV дәрәжә «Ватан алдындағы хеҙмәттәре өсөн» орденына тәҡдим ителгән кешеләр, ҡағиҙә булараҡ, Александр Невский ордены менән^[1] бүләкләнергә тейеш.

Дәүләт алдындағы айырыуса ҙур ҡаҙаныштары өсөн IV дәрәжә «Ватан алдындағы хеҙмәттәре өсөн» ордены менән, Александр Невский ордены менән бүләкләнмәһә лә, Рәсәй Федерацияһы Геройы, Рәсәй Федерацияһының Хеҙмәт Геройы, Советтар Союзы Геройы йәки Социалистик Хеҙмәт Геройы, шулай уҡ ордендар менән бүләкләнгән кешеләр Изге Георгий, Изге Бөйөк Шәһит Екатерина, Суворов, Ушаков йәки Рәсәй Федерацияһының «халыҡ» категорияһындағы маҡтаулы исеме бирелгән кешеләр кешеләр бүләкләнә ала^[1].

Рәсәй Федерацияһы президенты быға тиклем Рәсәй Федерацияһының дәүләт наградаһы менән бүләкләнмәгән кешене лә «Ватан алдындағы хеҙмәттәре өсөн» ордены менән бүләкләү тураһында ҡарар ҡабул итә ала^[1].

5. Хәрбиҙәр хәрби хәрәкәттәрҙә күрһәткән батырлыҡтары өсөн «Ватан алдындағы хеҙмәттәре өсөн» орденының ҡылыс төшөрөлгән варианты менән бүләкләнә.

5¹. «Ватан алдындағы хеҙмәттәре өсөн» орденының ҡылыслы варианты менән бүләкләү үлгәндән һуң да башҡарылырға мөмкин^[2].

6. I һәм II дәрәжә «Ватан алдындағы хеҙмәттәре өсөн» ордены менән бүләкләү, ҡағиҙә булараҡ, йылына ике тапҡыр үткәрелә һәм Рәсәй Федерацияһы Конституцияһы Көнө (12 декабрь) һәм Рәсәй Көнө (12 июнь) байрамдарына тура килтерелә — пункт 2021 йылдың 19 ноябрендә көсөн юғалта^[1].

7. I дәрәжә «Ватан алдындағы хеҙмәттәре өсөн» орденының билдәһе уң яурын аша үткән (чересплечный) таҫмала йөрөтөлә. Хәрби парадтар һәм башҡа рәсми тантаналы саралар үткәргәндә унда ҡатнашҡан хәрбиҙәргә I дәрәжә «Ватан алдындағы хеҙмәттәре өсөн» ордены билдәһен муйын таҫмаһында кейергә рөхсәт ителә^[1].

I һәм II дәрәжә «Ватан алдындағы хеҙмәттәре өсөн» ордены йондоҙҙары күкрәктең һул яғында йөрөтөлә һәм ҡалыптарҙа йөрөтөлгән ордендарҙан түбәнерәк, ә бүләкләнеүсенең Изге Георгий ордены йондоҙо булған осраҡта — уның һул яғында урынлаша^[1].

I һәм II дәрәжә «Ватан алдындағы хеҙмәттәре өсөн» ордены булған осраҡта I дәрәжә «Ватан алдындағы хеҙмәттәре өсөн» орденының йондоҙо ғына йөрөтөлә.

II һәм III дәрәжә «Ватан алдындағы хеҙмәттәре өсөн» ордены билдәләре муйын таҫмаһында йөрөтөлә.

IV дәрәжә «Ватан алдындағы хеҙмәттәре өсөн» ордены билдәһе күкрәктең һул яғында ҡалыпта йөрөтөлә һәм IV дәрәжә Изге Георгий ордены билдәһенән һуң урынлаштырыла.

Бүләкләнеүсенең бер нисә дәрәжә «Ватан алдындағы хеҙмәттәре өсөн» ордены булған осраҡта, ҡылыстар менән орден билдәләренән башҡа, юғары дәрәжә орден билдәһе генә йөрөтөлә.

«Ватан алдындағы хеҙмәттәре өсөн» ордены менән бүләкләгәндә, ҡылыстар менән «Ватан алдындағы хеҙмәттәре өсөн» ордены миҙалынан башҡа, был ордендың миҙалдары тағылмай.

8. Айырым осраҡтарҙа һәм көндәлек кейеү өсөн IV дәрәжә «Ватан алдындағы хеҙмәттәре өсөн» ордены билдәһенең миниатюр күсермәһен йөрөтөү ҡарала.

IV дәрәжә «Ватан алдындағы хеҙмәттәре өсөн» ордены билдәһенең миниатюр күсермәһен йөрөткәндә ул IV дәрәжә Изге Георгий орденының миниатюр күсермәһе артынан тағыла.

9. Форма кейемгә «Ватан алдындағы хеҙмәттәре өсөн» орденының таҫмаһын таҡҡаенда, планкала ул Изге Георгий ордены таҫмаһынан һуң тағыла. Шулай уҡ, ҡылыслы ордендың таҫмаларынан башҡа, бүләкләнеүселә булған юғары дәрәжәгә тап килгән таҫмаһы ғына йөрөтөлә^[1].

10. Граждан костюмында «Ватан алдындағы хеҙмәттәре өсөн» орденының таҫмаһын розетка кеүек йөрөткәндә, ул күкрәктең һул яғына тағыла. Шулай уҡ бүләкләнеүселә булған ордендың юғары дәрәжәһенә тап килгән таҫмаһы ғына йөрөтөлә^[3].

Тасуирламаһы[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

I дәрәжә «Ватан алдындағы хеҙмәттәре өсөн» орденының билдәһе һәм йондоҙо, Рәсәй маркаһы 2012.

Награданың дизайны авторы — рәссам Ухналёв Евгений Ильич.

I һәм II дәрәжә «Ватан алдындағы хеҙмәттәре өсөн» орденының билдәһе һәм йондоҙо, III һәм IV дәрәжәһенең — тик билдәһе генә бар. Ордендың таҫмаһы ебәктән, ялтырауыҡлы, ҡара ҡыҙыл төҫтә.

Ордендың билдәһе алтын ялатылған көмөш. Ул остары киңәйгән, алғы яғы рубин эмаль менән ҡапланған тигеҙ мөйөшлө тәренән ғибәрәт. Тәре ситтәре буйлап тар ҡабарынҡы ранты бар. Билдәнең уң яғында, уртала — Рәсәй Федерацияһының Дәүләт гербы төшөрөлгән һүрәт. Билдәнең артҡы яғында, уртаһында — түңәрәк медальон, уның әйләнәһе буйынса — ордендың девизы «ФАЙҘА, НАМЫҪ һәм ДАН». Медальондың үҙәгендә — орден булдырылған йыл — «1994». Медальондың аҫҡы өлөшөндә — лавр ботаҡтары һүрәте. Тәренең аҫҡы өлөшөндә — орден билдәһенең номеры.

I дәрәжә ордены билдәһенең тәре остары араһындағы алыҫлыҡ — 60 мм. Орден билдәһе киңлеге 100 мм булған таҫмаға беркетелә. Хәрби хеҙмәткәрҙәр хәрби парадтарҙа һәм башҡа рәсми сараларҙа үҙҙәренең муйын таҫмаһында «Ватан алдындағы ҡаҙаныштары өсөн» ордены билдәһен йөрөткәндә киңлеге 45 миллиметрлыҡ таҫма файҙаланыла^[1].

II дәрәжә орден билдәһенең тәре остары араһындағы алыҫлыҡ — 50 мм. Орден билдәһе киңлеге 45 мм булған таҫмаға беркетелә.

III дәрәжә орден билдәһенең тәре остары араһындағы алыҫлыҡ — 50 мм. Орден билдәһе киңлеге 24 мм булған таҫмаға беркетелә.

IV дәрәжә орден билдәһенең тәре остары араһындағы алыҫлыҡ — 40 мм. Орден билдәһе ҡолаҡ һәм ҡулса ярҙамында 24 миллиметр киңлектәге таҫма менән көпләнгән биш мөйөшлө ҡалыпҡа беркетелә.

Орден йондоҙо көмөш, һигеҙ нурлы, полировкаланған нурлы — штраллы. Йондоҙ уртаһында — алтын ялатылған рельефлы Рәсәй Федерацияһы Дәүләт гербы һүрәте төшөрөлгән түңәрәк көмөш медальон. Медальон әйләнәһе буйынса, көмөш тирәсле ҡыҙыл эмаль йөҙҙә — ордендың девизы «ФАЙҘА, НАМЫҪ һәм ДАН» һәм лавр ботаҡтары. Йондоҙҙоң артҡы яғында, аҫта — йондоҙҙоң номеры.

I дәрәжә орден йондоҙоноң ҡапма-ҡаршы торған нурҙары остары араһында аралыҡ — 82 мм.

II дәрәжә орден йондоҙоноң ҡапма-ҡаршы торған нурҙары остары араһында аралыҡ — 72 мм.

Йондоҙ төйрәүес (булавка) ярҙамында кейемгә беркетелә.

Хәрби хәрәкәттәрҙә күрһәткән батырлыҡтары өсөн хәрби хеҙмәткәргә тапшырыла торған «Ватан алдындағы ҡаҙаныштары өсөн» ордены билдәһе өҫтөнән ҡулсаға ике алтын ялатылған ҡылыс тағыла. Һәр ҡылыстың оҙонлоғо — 28 мм, киңлеге — 3 мм.

IV дәрәжә «Ватан алдындағы ҡаҙаныштары өсөн» ордены билдәһенең миниатюра күсермәһе ҡалыпҡа тағыла. Тәре остары араһындағы алыҫлыҡ — 15,4 мм, ҡалыптың бейеклеге аҫҡы мөйөштөң түбәһенән алып өҫкө яғының уртаһына тиклем — 19,2 мм, өҫкө яғының оҙонлоғо — 10 мм, һәр ҡырының оҙонлоғо — 16 мм, аҫҡы мөйөш барлыҡҡа килтергән яҡтарҙың һәр береһенең оҙонлоғо — 10 мм.

IV дәрәжә «Ватан алдындағы ҡаҙаныштары өсөн» орденының ҡылыслы билдәһенең миниатюра күсермәһенә ҡолаҡ ярҙамында алтын ялатылған ике ҡылыс беркетелә. Һәр ҡылыстың оҙонлоғо — 10,8 мм, киңлеге — 1,15 мм.

Орден таҫмаһын йөрөткәндә 12 мм бейеклектәге планка файҙаланыла, таҫманың киңлеге: I дәрәжә — 45 мм; II һәм III дәрәжә — 32 мм; IV дәрәжә — 24 мм.

I дәрәжә «Ватан алдындағы ҡаҙаныштары өсөн» орденының таҫмаһы уртаһында алтындан эшләнгән орден йондоҙоноң кескәй генә шартлы һүрәте бар.

II дәрәжә «Ватан алдындағы ҡаҙаныштары өсөн» орденының таҫмаһы уртаһында көмөш төҫөндәге металдан яһалған орден йондоҙоноң кескәй генә шартлы һүрәте бар^[1].

III дәрәжә «Ватан алдындағы ҡаҙаныштары өсөн» орденының таҫмаһы уртаһында эмаль менән ҡапланған металдан яһалған орден йондоҙоноң кескәй генә шартлы һүрәте төшөрөлгән, алтын төҫтәге Рәсәй Федерацияһының Дәүләт гербы төшөрөлгән^[1].

IV дәрәжә «Ватан алдындағы ҡаҙаныштары өсөн» орденының таҫмаһы уртаһында таҫмаһында эмаль менән ҡапланған металдан яһалған орден йондоҙоноң кескәй генә шартлы һүрәте, көмөш төҫтәге Рәсәй Федерацияһының Дәүләт гербы урын алған^[1].

Граждандар кейемендә «Ватан алдындағы ҡаҙаныштары өсөн» ордены таҫмаһы розетка формаһында йөрөтөлә.

I дәрәжә «Ватан алдындағы ҡаҙаныштары өсөн» ордены таҫмаһына орден йондоҙоноң миниатюр һүрәте беркетелә, өҫтәүенә йондоҙ нурҙары розетканан ситкә сыҡмай. Розаетканың диаметры — 16 мм^[3].

II дәрәжә «Ватан алдындағы ҡаҙаныштары өсөн» ордены таҫмаһына розетка рәүешендә көмөш төҫтәге орден йондоҙоноң миниатюр һүрәте беркетелә. Розаетканың диаметры — 15 мм^[1].

III дәрәжә «Ватан алдындағы ҡаҙаныштары өсөн» орденының розетка формаһындағы таҫмаһының уртаһында эмаль менән ҡапланған металдан яһалған орден тәреһе, алтын төҫөндәге Рәсәй Федерацияһының Дәүләт гербы төшөрөлгән. Тәре остары араһындағы алыҫлыҡ — 13 мм. Розаетканың диаметры — 15 мм^[1].

IV дәрәжә «Ватан алдындағы ҡаҙаныштары өсөн» орденының розетка формаһындағы таҫмаһының уртаһында эмаль менән ҡапланған металлдан яһалған орден тәреһе, көмөш төҫтәге Рәсәй Федерацияһының Дәүләт гербы төшөрөлгән. Тәре остары араһындағы алыҫлыҡ — 13 мм. Розаетканың диаметры — 15 мм^[1].

Хәрби хәрәкәттәрҙә күрһәткән батырлыҡтары өсөн бүләкләнеүселәргә розетка рәүешендә эшләнгән ҡылыслы «Ватан алдындағы ҡаҙаныштары өсөн» ордены таҫмаһына орден йондоҙо йәки уртала өҫтәмә рәүештә орден билдәһе рәүешендә розетка ситтәренә сыҡмаған йондоҙ йәки Рәсәй Федерацияһының Дәүләт гербы төҫөндәге киҫешеүсе ике ҡылыс урынлаштырыла^[1].

Ҡалып:Стиль галереи

Ф О Т О Г А Л Е Р Е Я
I дәрәжә
II дәрәжә
III дәрәжә
IV дәрәжә

Бүләкләү статистикаһы[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

2023 йылдың июненә ҡарата бүләкләнеүселәр^[4]^[5]:

тулы кавалерҙар — 83
I дәрәжә ордены менән — 119
II дәрәжә ордены менән — 300-ҙән ашыу
III дәрәжә ордены менән — 670-тән ашыу
IV дәрәжә ордены менән — 3000-дән ашыу

Кавалерҙары[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Михаил Калашников — ордендың тәүге кавалеры (II дәрәжә)^[6], Жак Ширак — ордендың I дәрәжәһе кавалеры^[7].

«Ватан алдындағы ҡаҙаныштары өсөн» орденының тулы кавалерҙары
I дәрәжә «Ватан алдындағы ҡаҙаныштары өсөн» ордены кавалерҙары исемлеге
II дәрәжә «Ватан алдындағы ҡаҙаныштары өсөн» ордены кавалерҙары исемлеге
III дәрәжә «Ватан алдындағы ҡаҙаныштары өсөн» ордены кавалерҙары исемлеге
IV дәрәжә «Ватан алдындағы ҡаҙаныштары өсөн» ордены кавалерҙары исемлеге

Тулы кавалерҙары[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Ныне живущие 2022 йылдың декабренә ордендың тулы кавалерҙары:

№	Фамилия, исеме һәм атаһының исеме	Ғүмер йылдары	I дәрәжә	II дәрәжә	III дәрәжә	IV дәрәжә
1	Строев Егор Семёнович*	25 февраль 1937 й. тыуған	5 декабрь 2001	20 февраль 1997	2 май 1996	25 февраль 2007
2	Кутафин Олег Емельянович	26 июнь 1937 — 4 декабрь 2008	26 май 2007	26 июнь 2002	6 май 2000	18 июнь 1997
3	Фрадков Михаил Ефимович	1 сентябрь 1950 й. тыуған	12 сентябрь 2007	1 сентябрь 2005	Дәүләт сере, мәғлүмәт юҡ	Дәүләт сере, мәғлүмәт юҡ
4	Россель Эдуард Эргартович	8 октябрь 1937 й. тыуған	16 ноябрь 2009	5 апрель 2004	24 апреля 2000	20 июль 1996
5	Патрушев Николай Платонович*^[8]	11 июль 1951 й. тыуған	11 июль 2006	30 декабрь 2002	1 август 2005	Дәүләт сере, мәғлүмәт юҡ
6	Алфёров Жорес Иванович*	15 март 1930 — 1 март 2019	14 март 2005	2000	4 июнь 1999	15 март 2010
7	Черномырдин Виктор Степанович*	9 апрель 1938 — 3 ноябрь 2010	24 март 2009	23 март 1998	9 апрель 2008	9 апрель 2010
8	Глазунов Илья Сергеевич	10 июнь 1930 — 9 июль 2017	10 июнь 2010	11 октябрь 2005	9 июнь 2000	29 май 1995
9	Плисецкая Майя Михайловна*	20 ноябрь 1925 — 2 май 2015	20 ноябрь 2005	18 ноябрь 2000	21 ноябрь 1995	9 ноябрь 2010
10	Нурғәлиев Рәшит Ғүмәр улы*	8 октябрь 1956 й. тыуған	Дәүләт сере, мәғлүмәт юҡ	2012	2006	2001
11	Яковлев Вениамин Фёдорович*	12 февраль 1932 — 24 июль 2018	31 ғинуар 2005	11 февраль 2002	15 ғинуар 1997	10 февраль 2012
12	Антонова Ирина Александровна*	20 март 1922 — 30 ноябрь 2020	6 декабрь 2007	20 март 2002	17 март 1997	28 февраль 2012
13	Зубков Виктор Алексеевич	15 сентябрь 1941 й. тыуған	2012	19 сентябрь 2008	9 май 2006	11 апрель 2000
14	Вишневская Галина Павловна*	25 октябрь 1926 — 11 декабрь 2012	1 декабрь 2012	25 октябрь 2006	25 октябрь 1996	18 октябрь 2011
15	Осипов Юрий Сергеевич*	7 июль 1936 й. тыуған	7 июль 2006	4 июнь 1999	7 июнь 1996	14 июнь 2013
16	Дедов Иван Иванович	12 февраль 1941 й. тыуған	26 июнь 2013	8 февраль 2008	18 октябрь 2004	19 февраль 2001
17	Броневой Леонид Сергеевич	17 декабрь 1928 — 9 декабрь 2017	13 сентябрь 2013	1 декабрь 2008	17 декабрь 2003	25 август 1997
18	Захаров Марк Анатольевич*	13 октябрь 1933 — 28 сентябрь 2019	13 октябрь 2008	11 октябрь 2003	26 апрель 1997	13 сентябрь 2013
19	Темирканов Юрий Хатуевич*	10 декабрь 1938 й. тыуған	9 декабрь 2008	10 декабрь 2003	1 декабрь 1998	10 декабрь 2013
20	Волчек Галина Борисовна*	19 декабрь 1933 — 26 декабрь 2019	17 декабрь 2008	19 декабрь 2003	15 апрель 1996	21 декабрь 2013
21	Шәймиев Миңтимер Шәрип улы*	20 ғинуар 1937 й. тыуған	19 ғинуар 2007	17 ғинуар 1997	6 февраль 2010	14 ғинуар 2014
22	Церетели Зураб Константинович*	4 ғинуар 1934 й. тыуған	26 июль 2010	4 ғинуар 2006	29 апрель 1996	20 февраль 2014
23	Бортников Александр Васильевич^[9]	15 ноябрь 1951 й. тыуған	Дәүләт сере, мәғлүмәт юҡ	Дәүләт сере, мәғлүмәт юҡ	Дәүләт сере, мәғлүмәт юҡ	Дәүләт сере, мәғлүмәт юҡ
24	Матвиенко Валентина Ивановна*	7 апрель 1949 й. тыуған	2014	19 март 2009	7 апрель 1999	2003
25	Зельдин Владимир Михайлович	10 февраль 1915 — 31 октябрь 2016	20 ғинуар 2015	10 февраль 2010	10 февраль 2005	10 февраль 2000
26	Велихов Евгений Павлович (физик)*	2 февраль 1935 й. тыуған	2 февраль 2015	2 февраль 2005	17 август 2000	25 ғинуар 2010
27	Лавров Сергей Викторович	21 март 1950 й. тыуған	21 март 2015	2010	21 март 2005	12 май 1998
28	Иванов Сергей Борисович*	31 ғинуар 1953 й. тыуған	Дәүләт сере, мәғлүмәт юҡ	31 ғинуар 2003	Дәүләт сере, мәғлүмәт юҡ	31 ғинуар 2008
29	Михалков Никита Сергеевич*	21 октябрь 1945 й. тыуған	29 июнь 2015	21 октябрь 2005	17 октябрь 1995	21 октябрь 2010
30	Соломин Юрий Мефодьевич	18 июнь 1935 й. тыуған	29 июнь 2015	18 июнь 2005	25 октябрь 1999	29 маяй1995
31	Табаков Олег Павлович*	17 август 1935 — 12 март 2018	17 август 2010	17 август 2005	23 октябрь 1998	29 июнь 2015
32	Лавёров Николай Павлович*	12 ғинуар 1930 — 27 ноябрь 2016	2008	22 июль 2005	14 сентябрь 1999	16 июля 2015
33	Хазанов Геннадий Викторович	1 декабрь 1945 й. тыуған	1 декабрь 2015	1 декабрь 2010	1 декабрь 2005	29 ноябрь 2000
34	Вербицкая Людмила Алексеевна	17 июнь 1936 — 24 ноябрь 2019	11 июнь 2016	17 июнь 2006	7 февраль 2004	27 апрель 2000
35	Лужков Юрий Михайлович*	21 сентябрь 1936 — 10 декабрь 2019	21 сентябрь 2006	14 ноябрь 1995	Дәүләт сере, мәғлүмәт юҡ	21 сентябрь 2016
36	Фадеев Геннадий Матвеевич*	10 апрель 1937 й. тыуған	20 декабрь 2016	27 июль 2001	17 февраль 1995	17 июнь 2005
37	Рождественский Геннадий Николаевич	4 май 1931 — 16 июнь 2018	13 февраль 2017	22 апрель 2011	31 ғинуар 2007	26 апрель 2001
38	Лещенко Лев Валерьянович	1 февраль 1942 й. тыуған	24 октябрь 2017	30 ғинуар 2012	1 февраль 2007	31 ғинуар 2002
39	Трутнев Юрий Алексеевич*	2 ноябрь 1927 — 6 август 2021	2017	11 июнь 2003	26 ғинуар 1998	6 ноябрь 2012
40	Фортов Владимир Евгеньевич	23 ғинуар 1946 — 29 ноябрь 2020	2017	18 ғинуар 2016	4 июнь 1999	27 март 1996
41	Чемезов Сергей Викторович	20 август 1952 й. тыуған	2017	2012	20 август 2007	2005
42	Этуш Владимир Абрамович	6 май 1922 — 9 март 2019	6 май 2018	17 ноябрь 2008	6 май 2003	10 апрель 1995
43	Бугаков Юрий Фёдорович	25 ғинуар 1938 — 30 декабрь 2020	30 май 2018	19 ғинуар 2013	30 ғинуар 2003	14 ноябрь 1997
44	Федосеев Владимир Иванович	5 август 1932 й. тыуған	30 май 2018	29 ноябрь 2005	26 ноябрь 2002	7 июнь 1996
45	Чурикова Инна Михайловна	5 октябрь 1943 — 14 ғинуар 2023	29 июнь 2018	13 сентябрь 2013	27 июль 2007	25 август 1997
46	Лебедев Вячеслав Михайлович*	14 август 1943 й. тыуған	16 июль 2018	14 август 2003	14 август 1998	16 август 2013
47	Громов Борис Всеволодович*	7 ноябрь 1943 й. тыуған	25 сентябрь 2018	6 ноябрь 2003	2005	7 ноябрь 2008
48	Тулеев Аман-гельды Молдагазыевич	13 май 1944й. тыуған	29 октябрь 2018	16 апрель 2012	17 ғинуар 2008	28 март 2003
49	Ковальчук Михаил Валентинович	21 сентябрь 1946 й. тыуған	2018	20 сентябрь 2016	9 июнь 2011	21 сентябрь 2006
50	Макаровец Николай Александрович*	21 март 1939 — 31 март 2019	28 март 2019	2000	22 июль 1995	2014
51	Садовничий Виктор Антонович*	3 апрель 1939 й. тыуған	16 апрель 2019	25 ғинуар 2005	2 апрель 1999	30 март 2009
52	Доронина Татьяна Васильевна	12 сентябрь 1933 й. тыуған	29 апрель 2019	13 сентябрь 2013	11 июнь 2003	23 октябрь 1998
53	Ширвиндт Александр Анатольевич*	19 июль 1934 й. тыуған	29 май 2019	19 июль 2009	21 июль 2014	2 август 2004
54	Чазов Евгений Иванович*	10 июнь 1929 — 11 ноябрь 2021	10 июнь 2009	12 июнь 2004	25 октябрь 2014	13 июнь 2019
55	Спиваков Владимир Теодорович*	12 сентябрь 1944 й. тыуған	9 август 2019	2 сентябрь 2009	9 августа 1999	10 сентябрь 2014
56	Добродеев Олег Борисович	28 октябрь 1959 й. тыуған	28 октябрь 2019	2014	12 апрель 2010	27 ноябрь 2006
57	Смирнов Виталий Георгиевич*	14 февраль 1935 й. тыуған	30 ғинуар 2020	19 апрель 2001	26 август 1996	22 апрель 2010
58	Савиных Виктор Петрович*	7 март 1940 й. тыуған	27 февраль 2020	6 март 2000	11 ноябрь 1994	12 декабрь 2010
59	Бокерия Леонид Антонович*	22 декабрь 1939 й. тыуған	23 июнь 2020	21 декабрь 2004	30 сентябрь 1999	29 октябрь 2010
60	Андреев Владимир Алексеевич	27 август 1930 — 29 август 2020	21 август 2020	30 июль 2010	11 октябрь 2005	5 август 1995
61	Ювеналий (Поярков)	22 сентябрь 1935 й. тыуған	21 сентябрь 2020	15 февраль 2016	20 сентябрь 2010	10 апрель 2006
62	Цаликов Руслан Хаджисмелович	31 июль 1956 й. тыуған	Дәүләт сере, мәғлүмәт юҡ	Дәүләт сере, мәғлүмәт юҡ	Дәүләт сере, мәғлүмәт юҡ	Дәүләт сере, мәғлүмәт юҡ
63	Токарев Николай Петрович	20 декабрь 1950 й. тыуған	21 декабрь 2020	13 март 2013	19 март 2010	29 май 2006
64	Эрнст Константин Львович	6 февраль 1961 й. тыуған	6 февраль 2021	24 март 2014	25 ғинуар 2011	27 ноябрь 2006
65	Фокин Валерий Владимирович	28 февраль 1946 й. тыуған	6 февраль 2021	18 ғинуар 2016	2 июнь 2010	28 февраль 2006
66	Игнатенко Виталий Никитич	19 апрель 1941 й. тыуған	20 апрель 2021	19 апрель 2011	19 апрель 2005	3 сентябрь 1999
67	Жириновский Владимир Вольфович	25 апрель 1946 — 6 апрель 2022	25 апрель 2021	18 апрель 2016	8 май 2011	20 апрель 2006
68	Чайка Юрий Яковлевич	21 май 1951 й. тыуған	18 май 2021	Дәүләт сере, мәғлүмәт юҡ	11 ғинуар 2011	21 май 2006
69	Эйфман Борис Яковлевич	22 июль 1946 й. тыуған	2 июль 2021	5 май 2012	16 март 2007	1 сентябрь 2003
70	Костин Андрей Леонидович	21 сентябрь 1956 й. тыуған	6 август 2021	28 июль 2016	20 сентябрь 2011	28 октябрь 2006
71	Баранов Александр Александрович (педиатр)	15 июль 1941 й. тыуған	3 октябрь 2021	20 декабрь 2016	2 ноябрь 2010	10 август 2006
72	Чубарьян, Александр Оганович	род. 14 октября 1931	3 октября 2021	20 декабря 2016	14 октября 2011	14 октября 2006
73	Масляков, Александр Васильевич	24 ноябрь 1941 й. тыуған	14 октябрь 2021	24 ноябрь 2016	12 октябрь 2011	21 ноябрь 2006
74	Зорькин Валерий Дмитриевич*	18 февраль 1943 й. тыуған	25 октябрь 2021	19 октябрь 2011	18 февраль 2008	4 июль 2016
75	Алиев Муху Гимбатович	6 август 1940 й. тыуған	2021	18 февраль 2010	14 ноябрь 2005	25 декабрь 2000
76	Ресин Владимир Иосифович*	21 февраль 1936 й. тыуған	2022	10 август 2005	30 сентябрь 1995	31 декабрь 2008
77	Степашин Сергей Вадимович*	2 март 1952 й. тыуған	21 февраль 2022	2 март 2007	2 март 2002	28 февраль 2012
78	Терешкова Валентина Владимировна*	6 март 1937 й. тыуған	1 март 2017	6 март 2007	6 март 1997	21 февраль 2022
79	Алекперов Вагит Юсуфович	1 сентябрь 1950 й. тыуған	4 май 2022	2014	10 июнь 2010	1 сентябрь 2005
80	Щедрин Родион Константинович*	16 декабрь 1932 й. тыуған	25 август 2022	3 декабрь 2007	2 декабрь 2002	13 декабрь 2012
81	Толстой Георгий Кириллович*	24 сентябрь 1927 й. тыуған	17 август 2017	21 сентябрь 2022	25 сентябрь 2007	10 октябрь 2002
82	Илькаев Радий Иванович*	9 октябрь 1938 й. тыуған	2022	2008	2000	Дәүләт сере, мәғлүмәт юҡ

Иҫкәрмә: «*» билдәләнгән кешеләр Статутҡа (п. 4) ярашлы, орден менән наградлау эҙмә-эҙлекле тормошҡа ашырыла: ордендың тулы кавлеры исемен алғандар араһында ордендың кесе дәрәжәһенең береһе уларға өлкән дәрәжәнән хронологик яҡтан һуңыраҡ бирелде.

2021 йылдың 19 ноябренән 4-се п. үҙгәртелеү сәбәпле, был иҫкәрмә әһәмиәтен юғалтты.

Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

↑ ^1,00 ^1,01 ^1,02 ^1,03 ^1,04 ^1,05 ^1,06 ^1,07 ^1,08 ^1,09 ^1,10 ^1,11 ^1,12 ^1,13 ^1,14 Указ Президента Российской Федерации от 19.11.2021 г. № 665 «О некоторых мерах по совершенствованию государственной наградной системы Российской Федерации» : [арх. 16.01.2022] // Kremlin.ru. — Дата обращения: 16.01.2022.
↑ Указ президента Российской Федерации от 15 сентября 2018 года № 519 «Об учреждении медали „За отвагу на пожаре“ и установлении почетного звания „Заслуженный работник пожарной охраны Российской Федерации“» (билдәһеҙ). pravo.gov.ru. Официальный интернет-портал правовой информации. Дата обращения: 17 сентябрь 2018. Архивировано 18 сентябрь 2018 года.
↑ ^3,0 ^3,1 В редакции Указа Президента Российской Федерации от 16.12.2011 г. № 1631 2021 йылдың 12 ноябрь көнөндә архивланған.
↑ М. В. Музалевский. Ордена и медали Российской Федерации. М., 2005. С. 89. Количество награждений дается только по открытым указам.
↑ Смирнов В. С. Во славу Отечества. Кавалеры ордена «За заслуги перед Отечеством» I степени. М., 2010. С. 10-17.
↑ Указ Президента Российской Федерации от 05.11.1994 г. № 2061 «О награждении орденом „За заслуги перед Отечеством“ II степени Калашникова М. Т.» (билдәһеҙ) Дата обращения: 8 сентябрь 2018. Архивировано 11 сентябрь 2018 года.
↑ Указ Президента Российской Федерации от 23.09.1997 г. № 1056 «О награждении орденом „За заслуги перед Отечеством“ I степени Президента Французской Республики Жака Ширака» (билдәһеҙ). Дата обращения: 12 ноябрь 2021. Архивировано 12 ноябрь 2021 года.
↑ По информации официального сайта Совета Безопасности Российской Федерации. Указы о награждении нигде не публиковались. Вероятная причина — указы о награждении руководства ФСБ России засекречены. 2009 йылдың 13 декабрь көнөндә архивланған.
↑ По данным официального сайта Федеральной службы безопасности Российской Федерации. Указы о награждении нигде не публиковались. Вероятная причина — указы о награждении руководства ФСБ России засекречены. (билдәһеҙ) Дата обращения: 14 октябрь 2014. Архивировано 19 октябрь 2014 года.

Әҙәбиәт[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Щеголев К. А. Современные награды России. Традиции и преемственность. — М.: Вече, 2009. — 480 с. — (История наград). — ISBN 978-5-9533-3696-3.
Винокуров В. А. Система государственных наград Российской Федерации: история, современность и перспективы развития. — М.: Дело, 2012. — 243 с. — ISBN 978-5-7749-0725-0.
Гончаров А. И. Наградная система Российской Федерации. — М.: Посев, 2010. — 280 с. — ISBN 978-5-85824-198-0.
Гусев И.Е. Ордена, медали и наградные знаки от Петра I до современности. — М.: АСТ, 2014. — 164 с. — ISBN 978-5-17-085223-9.
Кушер Ю. Л. Государственные символы и награды Российской Федерации. — М.: Книжная палата, 1999. — 271 с. — ISBN 978-5-7000-0476-3.
Музалевский М. В. Ордена и медали Российской Федерации. — М.: Кавалеръ, 2005. — 298 с. — (Библиотека журнала «Кавалер»). — ISBN 5-00-000198-2.
Награды новой России / Сост. Григорьев В. С.. — М.: Докар, 1997. — 112 с. — (Всемирный коллекционер). — ISBN 5-85952-071-9.

Шулай уҡ ҡарағыҙ[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Ҡалып:Кавалеры ордена «За заслуги перед Отечеством» Ҡалып:Государственные награды Российской Федерации Ҡалып:Полные кавалеры ордена «За заслуги перед Отечеством»

[ukaz2021-665-1] 1,00 ^1,01 ^1,02 ^1,03 ^1,04 ^1,05 ^1,06 ^1,07 ^1,08 ^1,09 ^1,10 ^1,11 ^1,12 ^1,13 ^1,14 Указ Президента Российской Федерации от 19.11.2021 г. № 665 «О некоторых мерах по совершенствованию государственной наградной системы Российской Федерации» : [арх. 16.01.2022] // Kremlin.ru. — Дата обращения: 16.01.2022.

[2018-519-2] Указ президента Российской Федерации от 15 сентября 2018 года № 519 «Об учреждении медали „За отвагу на пожаре“ и установлении почетного звания „Заслуженный работник пожарной охраны Российской Федерации“» (билдәһеҙ). pravo.gov.ru. Официальный интернет-портал правовой информации. Дата обращения: 17 сентябрь 2018. Архивировано 18 сентябрь 2018 года.

[red1631-3] 3,0 ^3,1 В редакции Указа Президента Российской Федерации от 16.12.2011 г. № 1631 2021 йылдың 12 ноябрь көнөндә архивланған.

[4] М. В. Музалевский. Ордена и медали Российской Федерации. М., 2005. С. 89. Количество награждений дается только по открытым указам.

[5] Смирнов В. С. Во славу Отечества. Кавалеры ордена «За заслуги перед Отечеством» I степени. М., 2010. С. 10-17.

[6] Указ Президента Российской Федерации от 05.11.1994 г. № 2061 «О награждении орденом „За заслуги перед Отечеством“ II степени Калашникова М. Т.» (билдәһеҙ) Дата обращения: 8 сентябрь 2018. Архивировано 11 сентябрь 2018 года.

[7] Указ Президента Российской Федерации от 23.09.1997 г. № 1056 «О награждении орденом „За заслуги перед Отечеством“ I степени Президента Французской Республики Жака Ширака» (билдәһеҙ). Дата обращения: 12 ноябрь 2021. Архивировано 12 ноябрь 2021 года.

[8] По информации официального сайта Совета Безопасности Российской Федерации. Указы о награждении нигде не публиковались. Вероятная причина — указы о награждении руководства ФСБ России засекречены. 2009 йылдың 13 декабрь көнөндә архивланған.

[9] По данным официального сайта Федеральной службы безопасности Российской Федерации. Указы о награждении нигде не публиковались. Вероятная причина — указы о награждении руководства ФСБ России засекречены. (билдәһеҙ) Дата обращения: 14 октябрь 2014. Архивировано 19 октябрь 2014 года.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]