Рәсәй көнө

РУВИКИ — интернет энциклопедия мәғлүмәте
Рәсәй көнө
День России.png
Төрө День нации
Рәсми День России
Башҡа төрлө 2002 йылдың 1 февраленә Тиклем - Рәсәй Федерацияһының дәүләт суверенитеты тураһында декларация ҡабул итеү көнө
Мәғәнәһе РСФСР-ҙыъ Дәүләт суверенитеты тураһында декларация
Ҡабул ителгән

1992 йылдың 11 июне

(Рәсәй Федерацияһы Юғары Советының 2981-I һанлы «12 июнь Байрам көнө тураһында» ҡарары менән)
Билдәләнә Рәсәй Федерацияһы Рәсәй Федерацияһы
Дата 12 июнь
Байрам саралары концерттар, патриотике акциялар, фейерверктар
Традициялар Кремлдә Дәүләт Премияһы һәм наградалар тапшырыу
Логотип РУВИКИ.Медиа РУВИКИ.Медиа файлдары

Рәсәй көнө (элекке исеме — Дәүләт суверенитеты тураһында декларация ҡабул итеү көнө, Шулай уҡ Бойондороҡһоҙлоҡ көнө булараҡ билдәле) — Рәсәй Федерацияһының Дәүләт суверенитетын иғлан итеүгә арналған дәүләт байрамы. Йыл һайын 12 июндә билдәләнә. 1992 йылдың 11 июнендә РФ юғары Советы ҡарары менән РСФСР-ҙың Дәүләт суверенитеты тураһында декларация ҡабул итеү хөрмәтенә булдырыла[1][2]. 12 июнь ял көнө булып тора. Әгәр шәмбе йәки йәкшәмбегә тура килһә, ял көнө икенсе эш көнөнә күсерелә.

Тарихы

[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

1990 йылдың 12 июнендә РСФСР Халыҡ депутаттарының I съезында РСФСР-ҙың Дәүләт суверенитеты тураһында декларация ҡабул ителә, ул артабанғы реформаларға нигеҙ һала һәм СССР тарҡалыуына килтергән алғышарттарҙың береһе булып тора[3]. Декларация тарихҡа «суверенитеттар парады» исеме аҫтында ингән осорҙа иғлан ителә, ул саҡта республикалар бер-бер артлы Союз составынан сыға. Ошо шарттарҙы иҫәпкә алып, президент Борис Ельцин байрамдың тәүге исемен — Бойондороҡһоҙлоҡ көнө тип һайлай[4]. 1993 йылдың июнендә Рәсәй граждандарына мөрәжәғәт итеп, дәүләт башлығы:

Ошо йылдар эсендә кисергән бөтә тәжрибәбеҙ – уңыштарыбыҙ һәм хаталарыбыҙ – бер нәмә тураһында һөйләй. Һәр реформа кешеләргә хеҙмәт иткәндә генә мәғәнәле. Әгәр реформалар граждандар файҙаһына булмаһа, улар уңышһыҙлыҡҡа осрай. Рәсәй демократияһының төп һабағы ла ошонда. Уның тураһында бөгөн дә, Рәсәй көнөндә лә һөйләргә тейешбеҙ[5].

Волгоград халҡы йөҙ метрлыҡ Рәсәй флагын күтәрә (2023)

1994 Йылда Борис Ельцин 12 июнде «РСФСР-ҙың Дәүләт суверенитеты тураһында декларация ҡабул иитеү көнө» тип иғлан итә. Рәсәй көнө исеме 2002 йылда ғына билдәләнә[6].

Ҡабул итеү һәм контекст

[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Байрам датаһын ҡабул итеү тарихи контекстан сығып үҙгәрә. Тәүҙә 12 июнь РСФСР-ға «СССР-ҙан ирекле сығыу хоҡуғын» нығытҡан Суверенитет тураһында декларация менән ныҡлы бәйләнгән була, шуға бәйле дата тарихи бәйләнештәрҙе өҙөүҙе, ил үҫешендәге тотош осорҙан баш тартыуҙы символлаштыра[7]. 1991-се йылғы ваҡиғаларҙы «XX быуаттың иң бөйөк геосәйәси һәләкәте» тип үҙгәртеү менән бергә байрамдың әһәмиәте лә үҙгәрә, уның төп йөкләмәһе үткәндәрҙе инҡар итеү түгел, ә, киреһенсә, өлгөрөп еткән проблемаларҙы хәл итеүҙә һәм перспективаларҙы билдәләүҙә ижади маҡсатҡа ынтылыш булып тора[8]. 2001 йылдың 12 июнендә Рәсәй көнөнә арналған тантаналы ҡабул итеүҙә үҙенең телмәрендә Владимир Путин билдәләүенсә:

Ошо йылдар эсендә кисергән бөтә тәжрибәбеҙ – уңыштарыбыҙ һәм хаталарыбыҙ – бер нәмә тураһында һөйләй. Һәр реформа кешеләргә хеҙмәт иткәндә генә мәғәнәле. Әгәр реформалар граждандар файҙаһына булмаһа, улар уңышһыҙлыҡҡа осрай. Рәсәй демократияһының төп һабағы ла ошонда. Уның тураһында бөгөн дә, Рәсәй көнөндә лә һөйләргә тейешбеҙ[9].

Владимир Путин Һәм Борис Борицин Рәсәй rөнөнә арналған тантаналы ҡабул итеүҙә (2001)

Рәсәй Федерацияһы тирәһендәге геосәйәси хәлдең киҫкенләшеүе, тәүҙә илгә ҡаршы санкция, ә һуңынан гибрид һуғыш башланыуы менән бәйле, Рәсәй көнөнөң семантикаһы тулыһынса формалаша, ул суверенитетты тергеҙеүҙе, иҡтисади ҡеүәтте тергеҙеүҙе һәм дәүләттең оборона һәләтен нығытыуҙы символлаштыра. Был социологик һорау алыуҙар яҡтыһында ла актуаль, 2022 йылда ВЦИОМ (рус.)баш. үткәргән тикшеренеүҙәр буйынса, 58% СССР тарҡалыуына үкенгән[10].

Традициялар һәм символдар

[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Рәсәй көнөндә Кремлдә Фән һәм технологиялар, мәҙәниәт һәм сәнғәт өлкәһендә РФ Дәүләт премияларын, шулай уҡ «РФ хеҙмәт Геройы» миҙалдарын тапшырыу тантанаһы үтә.

Рәсәй Көнө хөрмәтенә Анаапа янында йәйелдерелгән Рәсәй Федерацияһының иң ҙур флагы. 12 июнь 2024

Рәсәй триколоры — байрам символы, байрам итеү өсөн төп майҙансыҡ — Ҡыҙыл майҙан. Бөтә ил буйынса урамдар флагтар һәм плакаттар менән биҙәлә. Фестивалдәр, концерттар, күргәҙмәләр, спорт саралары һәм патриотик акциялар үтә. Мәҫәлән, 2024 йылда Краснодар крайының Сукко ҡасабаһында Рәсәй көнө хөрмәтенә РФ флагы йәйелдерелә, уның майҙаны 4 мең м² тәшкил итә. Ҡара диңгеҙ янында 1 мең һәм 221 кеше флагты тотоп торҙо. Рәсәй рекордтар китабы эксперттары был фактты теркәне[11].

Санкт-Петербург. Рәсәй Көнөндә Петр фарватеры районында Рәсәй флагын күтәреү буйынса акция. Флайбордистар 12 метр бейеклеккә күтәрелә.

12 июнь туйҙар өсөн иң популяр даталарҙың береһе булып тора. Мәҫәлән, 2024 Йылда Рәсәй көнөндә Мәскәүҙә 165 пар өйләнешә[12]. Был көндө баш ҡалала никахтарҙы теркәү өсөн өҫтәмә урындар асыла, шул иҫәптән күсмә майҙансыҡтар ойошторола: йылға трамвайҙарында, метрополитен станцияларында, ҡаланың тарихи йорттарында һәм усадьбаларында.

Маяковская метро станцияһында никахлашҡан яңы өйләнешкәндәр (12 июнь 2022)

Бөтә ил буйлап байрам концерттары, спорт һәм патриотик акциялар үтә; салюттар ойошторола. 12 июнь — ял көнө, әгәр ул шәмбегә йәки йәкшәмбегә тура килһә, ял көнө эш көнөнә күсерелә[13]. [[Файл:Salut. Nizhny Novgorod Kremlin.jpg|мини|Түбәнге Новгород кремле өҫтөндә Рәсәй көнө хөрмәтенә байрам салюты. Түбәнге Новгород, 2015 йылдың 12 июне]

Иҫкәрмәләр

[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
  1. ↑ История празднования Дня России-ТАСС. 27 апрель 2024 тикшерелгән.
  2. ↑ Указ Президента РФ О государственном празднике Российской Федерации. https://docs.cntd.ru (2 июнь 1994). Дата обращения: 2 май 2024.
  3. ↑ День России 12 июня: как отмечают, история праздника. 27 апрель 2024 тикшерелгән.
  4. ↑ День принятия Декларации о государственном суверенитете России - День России.
  5. ↑ Обращение Президента Российской Федерации Б.Н.Ельцина к гражданам Российской Федерации накануне праздника - Дня независимости России. https://yeltsin.ru. Дата обращения: 2 май 2024.
  6. ↑ День России в 2024 году: история и традиции праздника. РИА Новости (2 май 2023). Дата обращения: 24 май 2024.
  7. ↑ Декларация о государственном суверенитете Российской Советской Федеративной Социалистической Республики. https://docs.cntd.ru. Дата обращения: 30 апрель 2024.
  8. ↑ Путин разъяснил свои слова о "геополитической катастрофе" в контексте распада СССР - ТАСС. 30 апрель 2024 тикшерелгән.
  9. ↑ Выступление на торжественном приеме по случаю Дня принятия Декларации о государственном суверенитете России. http://www.kremlin.ru (12 июнь 2001). Дата обращения: 2 май 2024.
  10. ↑ Ровно тридцать лет и три года (11 июнь 2023). 2 май 2024 тикшерелгән.
  11. ↑ На Кубани в День России развернули самый большой триколор страны. 4 июнь 2025 тикшерелгән.
  12. ↑ 165 пар поженились в Москве в День России // Новости НТВ. 4 июнь 2025 тикшерелгән.
  13. ↑ Праздник и выходные в июне 2025 года: как работаем и отдыхаем \ КонсультантПлюс. www.consultant.ru. Дата обращения: 4 июнь 2025.

Һылтанмалар

[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
https://ba.ruwiki.ru/w/index.php?title=Рәсәй_көнө&oldid=2622031 ҡабул ителгән