Абыҙгилдин Абрек Әмир улы

Абыҙгилдин Абрек Әмир улы
Тыуған көнө	1 март 1937({{padleft:1937|4|0}}-{{padleft:3|2|0}}-{{padleft:1|2|0}})
Тыуған урыны	Башҡорт АССР-ының Баймаҡ районы Баймаҡ ҡалаһы
Вафат көнө	24 декабрь 2013({{padleft:2013|4|0}}-{{padleft:12|2|0}}-{{padleft:24|2|0}}) (76 йәш)
Вафат урыны	Ҡазан ҡалаһы, Рәсәй
Ил	СССР  Рәсәй
Жанр	портрет
Уҡыу йорто	В. И. Суриков исемендәге Мәскәү художество институты
Наградалары
Маҡтаулы исемдәре	Рәсәйҙең атҡаҙанған рәссамы
Премиялары	Ғабдулла Туҡай премияһы — 1997

Абыҙгилдин Абрек Әмир улы (1 март 1937 йыл — 24 декабрь 2013 йыл) — СССР һәм Рәсәй рәссамы. Рәсәй Федерацияһының халыҡ рәссамы (2009). Рәсәй Художество академияһының мөхбир ағзаһы (2008). Рәсәй Федерацияһының атҡаҙанған рәссамы (2002). Татар АССР-ының атҡаҙанған сәнғәт эшмәкәре (1986). Татарстан Республикаһының Ғ. Туҡай исемендәге дәүләт премияһы лауреаты (1997). СССР-ҙың Рәссамдар союзы ағзаһы (1974).

Биографияһы

Абрек Әмир улы Абыҙгилдин 1937 йылдың 1 мартында Башҡорт АССР-ының Баймаҡ районы Баймаҡ эшселәр ҡасабаһында тыуған. Әсәһе — Абитаева Йәмилә Зөлҡәфил ҡыҙы (1916—1994).

1970 йылда В. И. Суриков исемендәге Мәскәү художество институтын тамамлай (педагог К. А. Тутеволь).

1970 йылдан Ҡазанда йәшәй һәм эшләй. 1993 йылдан Татарстан Республикаһының Рәссамдар союзы идараһы рәйесе вазифаһын биләй.

Эштәрендә аллегориялар телен, символиканы киң ҡуллана. Әҫәрҙәренә аныҡлыҡ, һығылмалылыҡ, буяуҙар байлығы, тасуирлау сараларының төрлөлөгө хас.

Төп эштәре

«Һабантуй» (1970—2001), «Сәскәләр һәм ҡатын-ҡыҙҙар» (1981—1985), «Шәрәләр» (1994), «Кентаврҙар» (1974—1995) тигән әҫәрҙәр циклдары, «Дәүерҙәр һәм кешеләр» триптихы (1985—1992), «Аҡыл хакимдары» монументаль композицияһы (1991—1996); дингә һәм мәҙәни йолаларға арналған әҫәрҙәр циклдары.

Портрет жанрында ла ижад итә: «Сәнғәт белгесе М. А. Алпатов», «Г. фон Караян» (икеһе лә — 1987), «И. И. Дилмөхәмәтов», «Б. Урманче» (икеһе лә — 1989), «Дәрдмәнд» (1997), «С. Ғөбәйҙуллина» (1998) һ. б.

Абрек Абыҙгилдин Ҡазанда биналарҙың стеналарын биҙәү менән шөғөлләнә: «Революция» (1972—73, Йәштәр үҙәге), «Мода тарихы» (1975, Мода йорто) һ.б.

Рәссамдың әҫәрҙәре Башҡортостан дәүләт художество музейы, Татарстан Республикаһының рәсем сәнғәттәре дәүләт музейы (Ҡазан) коллекцияларында, Рәсәйҙә һәм сит илдәрҙә шәхси тупланмаларҙа һаҡлана.

Күргәҙмәләре

Шәхси күргәҙмәләре: Ҡазан (1994, 1995, 1997, 2000, 2007, 2009), Өфө (2000, 2009).

1968 йылдан — күргәҙмәләрҙә ҡатнашыусы, 1992 йылдан — халыҡ-ара күргәҙмәләрҙә ҡатнашыусы.

Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре

• Рәсәй Художестволар академияһының көмөш миҙалы
• Рәсәй Художестволар академияһының алтын миҙалы (2012)
• Художестволар академияһының мөхбир ағзаһы (2008)
• Рәсәй Федерацияһының атҡаҙанған рәссамы (2002)
• Татарстан Республикаһының Ғ. Туҡай исемендәге дәүләт премияһы лауреаты (1997)
• Татар АССР-ының атҡаҙанған сәнғәт эшмәкәре (1986)

Рәссам тураһында

• Мостафин С. Атай ҡушҡан мәғәнәле исем. «Башҡортостан» гәзите, 2017, 2 май.

Иҫкәрмәләр

Һылтанмалар

• Абыҙгилдин Абрек Әмир улы // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: «Башҡорт энциклопедияһы» ғилми-нәшриәт комплексы, 2015—2020. — ISBN 978-5-88185-143-9. (Тикшерелеү көнө: 25 февраль 2021)
• http://dic.academic.ru/dic.nsf/enc_biography/185/Абзгильдин
• http://www.akbarsgallery.ru/painter/painter.php?id=2237
• http://www.bashkortostan.ru/news/34555/ 2013 йылдың 1 ноябрь көнөндә архивланған.