Троицк өйәҙе

Троицк өйәҙе Өйәҙ үҙәге гербы Губерна гербы Губерна Ырымбур губернаһы Үҙәге Троицк Барлыҡҡа килгән 1784 Бөтөрөлгән 1923 Майҙаны 23388,4 км² Халҡы 201 231 кеш. (1897)

Троицк өйәҙе, 1784 йылда Өфө наместниклығы составында ойошторола. Өйәҙ 1923 йылда бөтөрөлә, территорияһы Урал өлкәһе составына инә.

Административ уҙәге — Троицк ҡалаһы.

Тарих

Өйәҙгә Өфө провинцияһының көньяҡ өлөшө инә. 1796 йылда алып Ырымбур губернаһы составында. Административ уҙәге — Ырымбур ҡалаһы. Төньяҡ-көнсығыш Верхнеурал өйәҙҙың, көнсығыш Өфө өйәҙҙың һәм көнбайыш Силәбе өйәҙҙың Троицк өйәҙе составына күсә. Троицк өйәҙе бер өлөшө 1865 йылда Златоуст өйәҙе составына инә. 1919 йылда сентябрендә — Силәбе губернаһы составында. 1919 йылда 1 улус — Арғаяш кантоны, 5 улус Тамьян-Ҡатай кантоны составына инә. 1923 йылда өйәҙ Троицк округы итеп үҙгәртелеп, Урал өлкәһе составына күсә.

География

Троицк өйәҙе картаһы

XVIII быуат аҙағында өйәҙе төньяҡта һәм төньяҡ‑көнсығышта — Пермь наместниклығынан, көнсығышта — Силәбе өйәҙенә, көньяҡта — Урта жузда, көньяҡ‑көнбайышта Верхнеурал өйәҙенә, төньяҡ‑көнбайышта Өфө өйәҙенә менән сиктәш була. Административ уҙәге — Троицк ҡалаһы. Майҙаны — 23 388,4 км² (1897).

Халҡы

XVIII быуат аҙағында 52 661 кеше (шул иҫәптән башҡорттар 12 151), 1897 йылда — 201 231 (башҡорттар — 14 796, ҡаҙаҡтар — 1 042, татарҙар — 14 840, урыҫтар — 165 417 һәм башҡа). XIX быуат аҙағында өйәҙҙә 75993 крәҫтиән иҫәпләнә, мещандар — 33114, дворяндар — 1636 һәм башҡа; мосолмандар — 30944, православие динендәгеләр — 169576 (шул иҫәптән 8918 старообрядсы) һәм башҡа. Идара итеүҙең кантон системаһы индерелгәс, өйәҙ территорияһында 3‑сө башҡорт кантоны ойошторола, 1‑се мишәр кантоныныңбер өлөшө урынлаша.

Милләт	Халыҡ, кеш.	%
Башҡорттар	14 796	7,35
Урыҫтар	165 417	82,20
Татарҙар	14 840	7,37
Ҡаҙаҡтар	1 042	0,52
Бөтәһе	201 231	100,00

Иҡтисад

1866 йылда Троицк өйәҙе территорияһында 178 торама пункт иҫәпләнә, өйәҙ 4 станға бүленә. 1890 йылда 9 улус (Вознесенск, Егорьевск, Екатерининск, Константиновск, Мейәс, Сызгинск, Һарыстан, Тунготар, Түрғәяҡ) һәм 9 станица (Ключевская, Коельская, Кособродская, Кундравинская, Михайловская, Үрге Увел, Степная, Травниковская, Уй), 1917 йылда 13 улус теркәлгән. Халыҡтың төп өлөшө игенселек, малсылыҡ, умартасылыҡ менән шөғөлләнгән. XX быуатта башында Кочкар алтын приискылары, Мейәс алтын приискылары, кирбес һуғыу, 21 туң май, 5 тире иләү заводы һәм башҡа предприятиелар эшләй. Өйәҙҙә 9 ҙур йәрминкәләр үткәрелгән. 1892 йылда өйәҙ аша Көнбайыш-Себер тимер юлы, 1911-24 йылдарҙа Троицк тимер юлы үтә. 25 мәсет, 26 сиркәү һәм 33 часовня (1866) иҫәпләнгән.

Һылтанмалар

• Троицк өйәҙе 2020 йылдың 22 ғинуар көнөндә архивланған.
• Троицк өйәҙе 2015 йылдың 15 октябрь көнөндә архивланған.

Әҙәбиәт

• Волостныя, станичныя, сельскія, гминныя правленія и управленія, а также полицейскіе станы всей Россіи съ обозначеніем мѣста ихъ нахожденія. — Кіевъ: Изд-во Т-ва Л. М. Фишъ, 1913.