1-се Ҡыҙылъяр

РУВИКИ — интернет энциклопедия мәғлүмәте
Ауыл
1-се Ҡыҙылъяр (Беренсе Әржән)
Флаг Герб
Флаг Герб
56°53′48″ с. ш. 55°36′08″ в. д.HGЯO
Ил Рәсәй Федерацияһы Рәсәй Федерацияһы
Федерация субъекты Пермь крайы
Муниципаль район Барҙы районы
Тарихы һәм географияһы
Халҡы
Халҡы
Милли составы башҡорттар
Катойконим әржәнләр
Һанлы идентификаторҙар
Телефон коды 34261
Почта индексы 618160
Автомобиль коды 59, 81, 159
ОКАТО коды 57 204 000 050
ОКТМО коды 57 604 425 101
ГКГН номеры 0347250

1-се Ҡыҙылъяр (Рәсәй)
1-се Ҡыҙылъяр (Беренсе Әржән)
1-се Ҡыҙылъяр (Пермь крайы)
1-се Ҡыҙылъяр (Беренсе Әржән)
Логотип РУВИКИ.Медиа РУВИКИ.Медиа файлдары

1-се Ҡыҙылъяр (Беренсе Әржән) — Пермь крайының Барҙы районындағы тарихи башҡорт ауылы, Ҡыҙылъяр ауыл биләмәһенең административ үҙәге. Почта индексы — 618160, ОКАТО коды — 57204825001.

Ауыл район үҙәге Барҙа ауылынан яҡынса 3 км көньяҡтараҡ урынлашҡан.

Климаты — уртаса континенталь. Ҡыш һыуыҡ һәм буранлы, ҡар ҡатламы берәр метрҙан артып китә ала. Яуым-төшөм күләменең күпселек өлөшө июнь-август айҙарына тура килә.

2010 йылда уҙғарылған Бөтә Рәсәй халыҡ иҫәбе мәғлүмәттәре буйынса ауылда 1354 кеше теркәлгән, шул иҫәптән 631 ир һәм 723 ҡатын[2].

2005 йылда ауылда 1276 кеше йәшәгән[3].

2002 йылда уҙғарылған Бөтә Рәсәй халыҡ иҫәбе мәғлүмәттәре буйынса ауылда 1223 кеше иҫәпләнгән[4].

Яҙма сығанаҡтарҙа ауыл 1730 йылдарҙан алып иҫкә алына башлай[4]. Ауылда йәшәүселәр башҡорт халҡының ғәйнә ырыуы вәкилдәре[4].
1834 йылғы ревизия мәғлүмәттәре буйынса ауылда 297 ир һәм 287 ҡатын-ҡыҙ затынан аҫаба башҡорт йәшәгән[5]. Ул йылда ауылда Мөстәҡимовтар, Рысаевтар, Зябаловтар, Вәлитовтар, Абдуловтар, Ғәбдрәшитовтар, Ильясовтар, Уразаевтар, Раҡаевтар, Юлдашевтар, Зювановтар, Ярыкаевтар, Әбүбәкировтар, Ғәбдүшевтар, Ранғоловтар, Сәлимовтар, Якуповтар, Смакаевтар ғаиләләре йәшәгән[5].
Профессор Ә. З. Әсфәндиәров 1834 йылда үткәрелгән VIII ревизия мәғлүмәттәренә таянып ауылда йәшәүсе башҡорттарҙың исемлеген баҫтырған:

1856 йылда ауылға Ҡыҙылъяр ауылынан 60 ғаилә иҫәпкә алына[5]. 1859 йылда ауылдың 261 йортонда 741 ир һәм 743 ҡатын-ҡыҙ иҫәпкә алынған[5].

Ауылда 1810 йылдан бирле эшләп килгән мәсет һәм уның эргәһендәге мәктәп булған[5].

1869 йылда ауылда 990 кеше, ә 1926 йылда 1519 кеше йәшәгән[4].

1924 йылдың 27 февраленән 1926 йылдың 4 ноябренә тиклем 1-се Ҡыҙылъяр ауылы 43,8 мең халҡы булған Сарапул округының Краснояр районының үҙәге булған (районда йәшәүселәрҙең күпселеге башҡорттар булған)[4]. Аҙаҡтан Барҙа районы барлыҡҡа килеү сәбәпле район үҙәге Барҙа ауылына күскән[4].

1930 йылда ауылда «Ҡызыл ҡырчы» («Красный полевод») колхозы ойошторолған[4]. 1950 йылда колхоз эреләтелгән һәм уға В. И. Ленин исеме бирелгән[4].

  1. https://permstat.gks.ru/storage/mediabank/1.1%20Численность%20населения%20по%20населенным%20пунктам%20(снп%20от%201000).xlsx
  2. Численность и размещение населения Пермского края. Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Пермскому краю. Дата обращения: 1 сентябрь 2012. Архивировано 18 октябрь 2012 года. (недоступная ссылка)
  3. Решение Земского Собрания Бардымского района от 24 июня 2005 г. №72 «О перечне населённых пунктов Бардымского муниципального района». Нормативно-правовые акты Российской Федерации — Министерство юстиции Российской Федераци. Дата обращения: 14 октябрь 2012. 2016 йылдың 14 март көнөндә архивланған.
  4. 1 2 3 4 5 6 7 8 Бардымский район, Краснояр 1(недоступная ссылка)
  5. 1 2 3 4 5 6 Асфандияров А. З. История сел и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. Уфа: Китап. 2009.