Ҙаһири мәҙһәб

РУВИКИ — интернет энциклопедия мәғлүмәте
Ҙаһири мәҙһәб
ғәр. الظاهرية‎‎
Башҡа исемдәре: ҙаһириҙар
Дин: ислам
Ағым: сөннилек
Нигеҙләнгән: IX быуат
Нигеҙләүсе: Дауыт әҙ-Ҙаһири
Илдәр: Кордова хәлифәлеге, Әлмөхәдтәр
Төбәктәр Пиреней ярымутрауы, Төньяҡ Африка, Мәғриб, Хөрәсән
Нигеҙләүселәр Ибн Хазм
Тарҡалған: XV быуат
хоҡуҡ сығанаҡтары (формалары): Ҡөрьән, сөннәт

Ҙаһири мәҙһәб (ғәр. الظاهرية‎‎ — әҙ-Ҙа́һирийя; Захири́тский ма́зхаб) — Дауыт Ибн Али әҙ-Ҙаһири IX быуатта нигеҙләгән мосолман хоҡуҡи мәктәбе — мәҙһәб[1].

Тарихы[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Ибн ән-Нәдимгә ярашлы, Дауыт ибн Али хоҡуҡи практикала Ҡөрьән һәм сөннәтте һүҙмә-һүҙ аңлатып, йәшерен мәғәнә (батин) күреү һәм уларҙы аллегорик йәки рациональ аңлатыу мөмкинлеген инҡар итеп, тик «тышҡы»ға (ҙаһир) таянған беренсе фаҡиһ була[1]

Хоҡуҡ методологияһы мәсьәләләрендә (ысул әл-фиҡһ) ҙаһири фаҡиһтар логик-рационалистик алымдарҙы (әр-раий, истихсан, истисхаб һ.б.) ҡулланыуға ҡаршы була. Һуңғараҡ бик сикләнгән сиктәрендә ҡыяс һәм ижмә ҡулланыуға юл ҡуйыла[1].

Был мәҙһәб X—XIII быуаттарҙа мосолман донъяһында киң таралған була. Уның вәкилдәре Хәлифәттең көнсығышында ла (бигерәк тә, Хөрәсәндә), көнбайышында ла (Әл-Әндәлүстә ҙаһири дин белгесе ибн Хазм йәшәгән) булған. XII быуатта Әлмөхәдтәр осоронда ҙаһири мәҙһәб рәсми хоҡуҡи мәктәп тип танылған. XV быуаттан һуң ҙаһириҙар яйлап юҡҡа сыҡҡан[1].

Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 Ислам. Энциклопедический словарь. М.: «Наука», Главная редакция восточной литературы, 1991. — 315 с. — ISBN 5-02-016941-2 — с.76-77.

Әҙәбиәт[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

  • Әбү Заһрә, Мөхәммәт. Әл-мазахиб әл-ислямиййә. Ҡаһирә:" Дар әл-фикр әл-арабий", бер йылһыҙ. (ғәр.)