Путоран ҡурсаулығы

РУВИКИ — интернет энциклопедия мәғлүмәте
Путоран ҡурсаулығы
Plato Putorana 01.jpg
Категория МСОП — Ia (Ҡәтғи тәбиғи резерват)
Төп мәғлүмәт
Майҙаны1887 тыс. га 
Нигеҙләнгән ваҡыты15 декабрь 1988 йыл 
Урынлашыуы
68°52′34″ с. ш. 94°48′36″ в. д.HGЯO
Ил
РФ субъектыКрасноярск крайы
platoputorana.ru
Рәсәй
Точка
Путоран ҡурсаулығы
Флаг ЮНЕСКО Бөтә донъя мираҫы объекты
Putorana Plateau
(Путоран яйлаһы)
Һылтанма № 1234 Бөтә донъя мираҫы исемлегендә (en)
Критерийҙар vii, ix
Исемлеккә индерелгән 2010 (34-се сессия)
Логотип РУВИКИ.Медиа РУВИКИ.Медиа файлдары

Путоран ҡурсаулығы (рус. Путора́нский госуда́рственный приро́дный запове́дник) — ҡурсаулыҡ Путоран яйлаһы сиктәрендә, Үҙәк Себер яҫытаулығының төньяҡ-көнбайыш өлөшөндә, Таймыр ярымутрауынан көньяҡтараҡ урынлашҡан. Ҡурсаулыҡ майҙаны — 1 887 251 гектар, буфер зонаһы — 1773 300 гектар[1].

Тасуирламаһы

[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

1988 йылдың 15 декабрендә нигеҙ һалына, штаты 28 кеше. Ҡурсаулыҡ хакимиәте Норильск ҡалаһында урынлашҡан (Красноярск крайы)[2]. 2013 йылдың 20 мартынан үҙ аллы учреждение булыуҙан туҡтай һәм Таймыр һәм Ҙур Арктика ҡурсаулыҡтары менән бергә «Таймыр ҡурсаулыҡтары» федераль дәүләт бюджет учреждениеһы составына инә[3].

Ҡурсаулыҡтың тәғәйенләнеше

[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Ҡурсаулыҡ булдырыуҙың төп маҡсаты:

  • тау-тайга ландшафын һаҡлау;
  • үҙенсәлекле үҫемлектәрҙе һаҡлау
  • һирәк осрай торған төр хайуандар, шул иҫәптән ҡар тәкәһенең путоран төрөн (СССР һәм Рәсәйҙең Ҡыҙыл китаптарына индерелгән) һаҡлау;
  • донъялағы иң ҙур ҡырағай төньяҡ боланы популяцияһын һаҡлау, ҡышлау урындары ҡурсаулыҡ биләмәһендә урынлашҡан[2].

Бөтә донъя мираҫы

[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

2010 йылдың авгусында ЮНЕСКО ҡурсаулыҡ территорияһын Бөтә донъя мираҫы объекты тип таный[4], сөнки бвнда айырым тау массивында кеше аяғы баҫмаған тайга, урманлы тундра, арктик сүллек кеүек субарктик һәм арктик экосистемалар берләшә. Шулай уҡ тейелмәгән йылға һәм күл системалары бар. Боландарҙың миграцияһы айырыуса ҡыҙыҡһыныу уята.

Ғәҙәттән тыш хәлдәр

[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

2021 йылдың 8 сентябрендә кинематографист Александр Мельник һәм Ғәҙәттән тыш хәлдәр министрлығы етәксеһе Евгений Зиничев Ҙур Иркиндин шарлауығында (Китабо-Орон) ғәҙәттән тыш хәлдәр министрлығының уҡыу фильмын төшөрөү өсөн урын һайлағанда һәләк була[5][6].

Иҫкәрмәләр

[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
  1. ↑ Заповедник Путоранский. Архивировано из оригинала 30 сентябрь 2010 года.
  2. ↑ 1 2 Заповедник Путоранский. Мөрәжәғәт итеү датаһы: 1 август 2010. Архивировано из оригинала 30 сентябрь 2010 года.
  3. ↑ Объединили. Мөрәжәғәт итеү датаһы: 14 сентябрь 2013. Архивировано 23 март 2013 года.
  4. ↑ Putorana Plateau — UNESCO World Heritage Centre (ингл.). Мөрәжәғәт итеү датаһы: 2 август 2010. Архивировано 1 июль 2017 года.
  5. ↑ Названо место гибели главы МЧС. Мөрәжәғәт итеү датаһы: 8 сентябрь 2021. Архивировано 9 сентябрь 2021 года.
  6. ↑ Росбизнесконсалтинг, 8 сентября 2021. Погиб глава МЧС Евгений Зиничев. Мөрәжәғәт итеү датаһы: 8 сентябрь 2021. Архивировано 9 сентябрь 2021 года.

Әҙәбиәт

[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
  • Баранова, М, Борода, В. «В горах и тайге в обнимку не ходят» //газета «Вечерний Красноярск». — 2005. — № 42.
  • Горшков, В. «Путоранский дневник» // Страна Сибирь. — 2008. — № 3.
  • «Затерянный рай» //газета «Вечерний Красноярск». — 2001. — 14 декабря.
  • Пестряков, Б. «Заповедный мир Путорана» //газета «Наш край». Красноярск — 2000. — № 24.
  • «Природное наследие России». — М.: Совет Гринпис, 2000. — 215 с.
  • Чернобылец, А. «Выживание на голом асфальте» // Эксперт-Сибирь. — 2006.

Һылтанмалар

[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
https://ba.ruwiki.ru/w/index.php?title=Путоран_ҡурсаулығы&oldid=1599473 ҡабул ителгән