Ханты-Манси автономиялы округы — Югра

РУВИКИ — интернет энциклопедия мәғлүмәте
Рәсәй Федерацияһы субъекты

Ханты-Манси
автономиялы округы — Югра

Coat of arms of Yugra (Khanty-Mansia).svg Flag of Yugra.svg

Үҙәк

Ханты-Мансийск

Майҙаны

9

- Барлығы
- һыу өҫтө %

534 80 км²
0,9

Халҡы

28

- Барлығы
- Тығыҙлыҡ

1 584 063 (2013)

2.96/км²

ТТП

2

- Барлығы (ағым. хаҡ.)
- Йән башына

15 976,22 млрд. һум (2010)

1 270 мең һум

Федераль округ

Урал федераль округы

Иҡтисади район

Көнсығыш-Себер

Дәүләт теле

урыҫ

Губернатор

Наталья Владимировна Комарова

1-се вице-губернатор

Илья Сергеевич Петров

РФ субъекты коды

86

ISO 3166-2 коды

RU-KHM

Сәғәт бүлкәте

YEKT и Азия/Екатеринбург[d][1]
Сургут янында нефть ятҡылыҡтары

Ханты-Манси автономиялы округы — Югра (рус. Ханты-Мансийский автономный округ — Югра) — Рәсәй субъекты[2]. Төмән өлкәһенең уставына ярашлы Төмән өлкәһенә инә, ләкин Рәсәйҙең тулы хоҡуҡлы регионы булып ҡала[3]. 1930 йылдың 10 декабрендә нигеҙләнгән. Округ регион-донор булып иҫәпләнә. Юграла илдең 60 % нефте сығарыла[4].

Админстратив үҙәге — Ханты-Мансийск ҡалаһы. Эре ҡалалары — Сургут (324 000 кеше.), Түбәнге Варта (263 800 кеше), Нефтеюганск (138 000 кеше). Ямал-Ненец автономиялы округы, Красноярск крайы, Томск, Төмән, Свердловск өлкәләре һәм Коми Республикаһы менән сиктәш.

География[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Ханты-Манси автономиялы округы — Югра  — Рәсәйҙең үҙәк өлөшөндә , Көнсығыш-Себер тигеҙлегенең үҙәгендә ята.

Климаты[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Белоярск һәм Березёвск райондары Алыҫ Төньяҡта урынлашҡан.[5]

Округтың башҡа биләмәләре лә Алыҫ Төньяҡ райондарға тиңләштерелгән.

Округта уртаса-континенталь климат.

Иҡтисады[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Төбәк иҡтисадында байтаҡ нефть һәм газ ойошмалары күрһәтелгән:

Милли состав[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Халыҡ 1939 1959 1970 1979 1989 2002 (* 2012 йылдың 26 ғинуар көнөндә архивланған.) 2010 йыл[7]
Урыҫтар 67 616 (72,5%) 89 813 (72,5%) 208 500 (76,9%) 423 792 (74,3%) 850 297 (66,3%) 946 590 (66,1%) 973 978 (68,1 %)
Татарҙар 2 227 (2,4 %) 2 938 (2,4 %) 14 046 (5,2 %) 36 898 (6,5 %) 97 689 (7,6 %) 107 637 (7,5 %) 108 899 (7,1 %)
Украиндар 1 111 (1,2 %) 4 363 (3,5 %) 9 986 (3,7 %) 45 484 (8,0 %) 148 317 (11,6 %) 123 238 (8,6 %) 91 323 (6,0 %)
Башҡорттар 9 (0,0 %) 91 (0,1 %) 1 244 (0,5 %) 7 522 (1,3 %) 31 151 (2,4 %) 35 807 (2,5 %) 35 428 (2,3 %)
Әзербайжандар  — (0,0 %)  — (0,0 %) 136 (0,0 %) 1 263 (0,2 %) 12 846 (1,0 %) 25 088 (1,8 %) 26 037 (1,7 %)
Ханты 12 238 (13,1 %) 11 435 (9,2 %) 12 222 (4,5 %) 11 219 (2,0 %) 11 892 (0,9 %) 17 128 (1,2 %) 19 068 (1,2 %)
Белорустар 141 (0,2 %) 1 281 (1,0 %) 3 362 (1,2 %) 7 555 (1,3 %) 27 775 (2,2 %) 20 518 (1,4 %) 14 703 (1,0 %)
Кумыктар  — (0,0 %)  — (0,0 %) 5 (0,0 %) 89 (0,0 %) 9 554 (0,7 %) 13 849 (0,9 %)
Сыуаштар 45 (0,0 %) 289 (0,2 %) 1 929 (0,7 %) 4 739 (0,8 %) 15 261 (1,1 %) 13 596 (0,9 %)
Лезгиндар  — (0,0 %)  — (0,0 %) 44 (0,0 %) 216 (0,0 %) 8 580 (0,6 %) 13 335 (0,9 %)
Манси 5 768 (6,2 %) 5 644 (4,6 %) 6 684 (2,5 %) 6 156 (1,1 %) 6 562 (0,5 %) 9 894 (0,7 %) 10 977 (0,7 %)
Узбәктәр 2 (0,0 %)  — (0,0 %) 57 (0,0 %) 216 (0,0 %) 5 182 (0,4 %) 9 970 (0,7 %)
Таджиктар  — (0,0 %)  — (0,0 %) 23 (0,0 %) 94 (0,0 %) 5 651 (0,4 %) 9 793 (0,6 %)
Молдавандар  — (0,0 %) 564 (0,5 %) 579 (0,2 %) 1 735 (0,3 %) 10 861 (0,8 %) 9 476 (0,6 %)
Марийҙар 34 (0,0 %) 54 (0,0 %) 712 (0,3 %) 1 791 (0,3 %) 7 309 (0,5 %) 7 289 (0,5 %)
Чечендар 5 (0,0 %)  — (0,0 %) 68 (0,0 %) 269 (0,0 %) 6 943 (0,5 %) 6 889 (0,5 %)
Немецтар 177 (0,2 %) 2 059 (1,7 %) 2 069 (0,8 %) 3 499 (0,6 %) 8 292 (0,6 %) 6 828 (0,5 %)
Әрмәндәр 5 (0,0 %)  — (0,0 %) 147 (0,0 %) 893 (0,2 %) 6 471 (0,5 %) 6 343 (0,4 %)
Ногайҙар 4 (0,0 %) 55 (0,0 %) 2 502 (0,2 %) 5 323 (0,4 %)
Ҡырғыҙҙар 2 (0,0 %) 20 (0,0 %) 2 033 (0,1 %) 5 012 (0,4 %)
Мордвалар 64 (0,1 %) 125 (0,1 %) 1 162 (0,4 %) 3 155 (0,6 %) 6 386 (0,5 %) 4 936 (0,3 %)
Ҡаҙаҡтар 89 (0,1 %) 103 (0,1 %) 179 (0,1 %) 563 (0,1 %) 4 258 (0,3 %) 4 382 (0,3 %)
Удмурттар 36 (0,0 %) 71 (0,1 %) 1 304 (0,5 %) 2 029 (0,4 %) 3 670 (0,3 %) 3 094 (0,2 %)
Даргиндар  — (0,0 %)  — (0,0 %) 8 (0,0 %) 31 (0,0 %) 1 956 (0,2 %) 2 735 (0,2 %)
Аварҙар  — (0,0 %)  — (0,0 %) 10 (0,0 %) 74 (0,0 %) 1 910 (0,2 %) 2 577 (0,2 %)
Коми 2 436 (2,6 %) 2 803 (2,3 %) 3 150 (1,2 %) 3 105 (0,5 %) 3 081 (0,2 %) 2 364 (0,2 %)
Коми-пермяктар  — (0,0 %) 18 (0,0 %) 466 (0,2 %) 1 335 (0,3 %) 2 704 (0,2 %) 2 134 (0,2 %)
Гагауздар  — (0,0 %)  — (0,0 %) 6 (0,0 %) 70 (0,0 %) 1 566 (0,2 %) 1 568 (0,1 %)
Ненецтар 852 (1,0 %) 815 (0,7 %) 940 (0,4 %) 1 003 (0,2 %) 1 290 (0,1 %) 1 438 (0,1 %)
Болгарҙар  — (0,0 %)  — (0,0 %) 35 (0,0 %) 345 (0,1 %) 1 783 (0,2 %) 1 430 (0,1 %)
Поляктар 61 (0,1 %) 158 (0,2 %) 326 (0,2 %) 720 (0,2 %) 1 884 (0,2 %) 1 336 (0,1 %)
Лакцы  — (0,0 %)  — (0,0 %) 10 (0,0 %) 45 (0,0 %) 959 (0,1 %) 1 268 (0,1 %)
Мииләте күрһәтмәнеләр 16 (0,0 %) 4 (0,0 %) 5 (0,0 %) 4 (0,0 %) 13 210 (0,9 %) 102 138 (6,7 %)
1000 күбәрәк булһан халыҡтар күрһәтелғән

Ҡоролош[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

ҡалалар:

Муниципаль райондар:

Тораҡ пункттар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

10 меңдән ашыу халыҡ менән тораҡ пункттар
(1.1.2013 көнғә)[8]
Сургут 325,5 Югорск 35,3
Нижневартовск 263,2 Советский 27,6
Нефтеюганск 125,9 Пойковский 26,0
Ханты-Мансийск 91,0 Фёдоровский 22,8
Когалым 60,0 Белоярский 20,2
Нягань 55,6 Излучинск 18,3
Мегион 48,5 Покачи 17,3
Радужный 43,6 Белый Яр 16,5
Лангепас 42,7 Нижнесортымский 11,9
Пыть-Ях 40,8 Междуреченский 11,3
Лянтор 39,9 Новоаганск 10,1
Урай 39,6

Шулай уҡ ҡарағыҙ[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

  1. https://data.iana.org/time-zones/tzdb-2021e/europe
  2. Конституция Российской Федерации. Часть 3. Федеративное устройство. Дата обращения: 15 март 2011. Архивировано 23 август 2011 года.
  3. Устав Тюменской области 2015 йылдың 23 сентябрь көнөндә архивланған.
  4. В Ханты-Мансийском автономном округе добыта 10-миллиардная тонна нефти
  5. Постановлением Правительства РФ от 03.03.2012 N 170 «Об отнесении Берёзовского и Белоярского районов Ханты-Мансийского автономного округа — Югры к районам Крайнего Севера» 2013 йылдың 23 октябрь көнөндә архивланған. Берёзовский и Белоярский районы Ханты-Мансийского автономного округа — Югры с 01.01.2013 г. отнесены к районам Крайнего Севера.
  6. <http://www.bashneft.ru/production/production/brownfields/ 2014 йылдың 16 август көнөндә архивланған. Зрелые месторождения >
  7. Информационные материалы об окончательных итогах Всероссийской переписи населения 2010 йыла 2012 йылдың 1 июнь көнөндә архивланған.
  8. Федеральная служба государственной статистики РФ. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2013 года 2015 йылдың 23 сентябрь көнөндә архивланған.

Һылтанмалар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]