Смоленск өлкәһе

РУВИКИ — интернет энциклопедия мәғлүмәте
Рәсәй Федерацияһы субъекты

Смоленск өлкәһе

Смоленск өлкәһе флагы Смоленск өлкәһе гербы
Смоленск өлкәһе флагы Смоленск өлкәһе гербы

Смоленск өлкәһе

Административ үҙәк

Смоленск

Майҙаны

56-сы

- Барлығы
- һыу өҫтө %

49 779 км²
0,5

Халҡы

53-сө

- Барлығы
- Тығыҙлыҡ

958 630[1] (2016)

19.26 кеше/км²

ТТП

54-се

- Барлығы (ағым. хаҡ.)
- Йән башына

187 млрд. һум[2] млрд. һум (2012)

124,2 мең һум

Федераль округ

Үҙәк

Иҡтисади район

Үҙәк

Губернатор

Островский Алексей Владимирович

Өлкә думаһы рәйесе

Ляхов Игорь Васильевич

РФ субъекты коды

67

ISO 3166-2 коды

RU-SMO

Сәғәт бүлкәте

MSD[d] и Европа/Москва[d][3]

Бүләктәре:

Ленин ордены

Смоле́нск өлкәһе рус. Смоленская область — Рәсәй Федерацияһы субъекты, Үҙәк федераль округы составына инә[4].

Административ үҙәге — Смоленск ҡалаһы. Смоленскиҙан Мәскәүгә тиклем — 365 км, Минскиға — 331 км.

Смоленск өлкәһе көнсығышта — Рәсәй Федерацияһының Мәскәү, көньяҡ-көнсығышта — Калуга, Брянск, төньяҡта — Псков һәм Тверь өлкәләре һәм көнбайышта Белоруссияның Могилёв һәм Витебск өлкәләре менән сиктәш.

Майҙаны — 49 779 км².

1937 йылдың 27 сентябрендә Көнбайыш өлкә территорияһында барлыҡҡа килә.

Ленин ордены менән бүләкләнә (1958).

Географияһы[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Географик урынлашыуы[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Смоленск өлкәһе Көнсығыш Европа (рус) тигеҙлегенең үҙәк өлөшөндә урынлашҡан. Төбәктең ҙур өлөшөн Смоленск—Мәскәү ҡалҡыулығы биләй, төньяҡ-көнбайышта Балтик уйһыулығы, көньяҡта — Днепр уйһыулығы урынлашҡан. Көнбайышта өлкә Белоруссия (Витебск һәм Могилев өлкәләре), төньяҡта — Псков һәм Тверь өлкәләре, көнсығышта — Мәскәү өлкәһе, көньяҡ-көнсығышта Калуга өлкәһе, көньяҡта — Брянск өлкәһе менән сиктәш. Төньяҡтан көньяҡҡа табан оҙонлоғо — 300 км, ә көнбайыштан көнсығышҡа — 290 км. Смоленск өлкәһенең Белоруссия сигендәге территорияһының бер өлөшө формаль рәүештә сикләнгән сик зонаһына инә.

Рельефы[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Файҙалы ҡаҙылмалар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Тарихы[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

1708 йылда Смоленск губернаһы барлыҡҡа килә. 1929 йылда РСФСР составында Көнбайыш өлкә ойошторола, уның үҙәге Смоленск ҡалаһында була. Смоленск өлкәһе 1937 йылдың 27 сентябрендә ойошторолған.

Билдәле шәхестәре[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Халҡы[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]


500 000
1 000 000
1 500 000
2 000 000
2 500 000
3 000 000
1959
1991
1996
2001
2006
2011
2016

Рәсәй Дәүләт статистикаһы федераль хеҙмәте мәғлүмәттәре буйынса, өлкә халҡы 958 630 (2016) кеше тәшкил итә. Халыҡ тығыҙлығы — 19.26 кеше/км2 (2016). Ҡала халҡы — 72.44 % (2015).

Милли состав
Халыҡ 2002 йыл, кеше (* 2012 йылдың 26 ғинуар көнөндә архивланған.) 2010 йыл, кеше[6]
Урыҫтар 980 073 (93,4 %) 893 675 (94,6 %)
Украиндар 17 362 (1,7 %) 12 223 (1,3 %)
Белорустар 16 231 (1,55 %) 12 012 (1,3 %)
Әрмәндәр 3 893 4 776 (0,5 %)
Сиғандар 3 011 -
Татарҙар 2 424 -
Әзербайжандар 2 416 -
Йәһүдтәр 1 434 -
Немецтар 1 133 -
Башҡалар м.ю. 21 394
Милләтен күрһәтмәгәндәр 11 002 (1,1 %) 41 457
Һаны 1000 ашыу булған халыҡтар күрһәтелгән

Смоленск өлкәһендә 2002 йылда — 303 башҡорт йәшәгәне теркәлгән[7].

Административ-территориаль бүленеш[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Смоленск өлкәһенең административ картаһы
Смоленск өлкәһе хакимиәте һәм Смоленск өлкә думаһы урынлашҡан Советтар йорто

2006 йылдан алып өлкә территорияһында 350 муниципаль берәмек бар, шул иҫәптән:

  • 2 ҡала округы
  • 25 муниципаль район
  • 23 ҡала биләмәһе
  • 300 ауыл биләмәһе

Картаның легендаһы (билдә өҫтөнә баҫҡанда халыҡ һаны күренә):

Green pog.svg 1-ҙән 4 999-гә тиклем кеше (тик район үҙәктәре)
Red pog.svg 5 000-дән 9 999-гә тиклем кеше
Purple pog.svg 10 000-дән 19 999-гә тиклем кеше
Orange pog.svg 20 000-дән 49 999-гә тиклем кеше.
Blue pog.svg 50 000-дән 299 999-гә тиклем кеше
Bluedot.svg 300 000 ашыу кеше

Иҡтисады[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Тулайым төбәк продукты ағымдағы хаҡтар буйынса: 2014 йылда — 234,7 млрд һум; 2006 йылда — 79,2 млрд һум; 2005 йылда — 68,4 млрд һум.

Тулайым төбәк продукты йән башына: 2014 йылда 242,9 мең һум (85 төбәк араһында 53-сө урын); 2013 йылда 232,5 мең һум. 2015 йылдың декабрендә халыҡтың йән башына уртаса килеме айына 34347 һум тәшкил итә[8]:14.

Төбәктең тупланма бюджеты (2022):

килемдәре — 59 млрд һум[8]:18;

сығымдар — 57,9 млрд һум[9];

профицит — 1,1 млрд һум[8]:21

Сәнәғәт комплексы тулайым төбәк продукты яҡынса 38 процентын тәшкил итә (2006 йыл), шуларҙың 23,1 проценты — етештереү (тәү сиратта химия һәм аҙыҡ-түлек сәнәғәте), 8,3 % — энергетика, 6,5 % — төҙөлөш комплексы, агросәнәғәт комплексында 10 процент (2006).

Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

  1. Оценка численности постоянного населения на 1 января 2016 года и в среднем за 2015 год. Дата обращения: 27 март 2016. Архивировано 27 март 2016 года.
  2. Губернатор Смоленской области отчитался о работе за год | SmolCity.ru - Современный Смоленск
  3. https://data.iana.org/time-zones/tzdb-2021e/europe
  4. Калуцкова Н. Н., Нефёдов В. С. и др. Смоле́нская о́бласть / председ. Ю. С. Осипов и др., отв. ред. С. Л. Кравец. — Большая Российская Энциклопедия (в 35 т.). — Москва: Научное издательство «Большая российская энциклопедия», 2015. — Т. 30. Сен-Жерменский мир - 1679 - Социальное обеспечение. — С. 494—502. — 766 с. — 35 000 экз. — ISBN 978-5-85270-367-5. Архивная копия от 26 май 2019 на Wayback Machine
  5. Башҡорт энциклопедияһы — Дементьев Евгений Павлович 2016 йылдың 21 апрель көнөндә архивланған. (Тикшерелеү көнө: 7 апрель 2019)
  6. Информационные материалы об окончательных итогах Всероссийской переписи населения 2010 года 2012 йылдың 1 июнь көнөндә архивланған.
  7. Перепись населения 2002. Том 4 — «Национальный состав и владение языками, гражданство». 3. Население по национальности и владению русским языком по субъектам Российской Федерации 2007 йылдың 17 февраль көнөндә архивланған.
  8. 8,0 8,1 8,2 Рейтинг социально-экономического положения субъектов РФ. Итоги 2015 года. РИА Новости (2016). Дата обращения: 21 июнь 2016. Архивировано 5 июль 2016 года.
  9. Расходы равны сумме доходов и дефицита.

Һылтанмалар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]