Арыҫлан-Әмәкәс

РУВИКИ — интернет энциклопедия мәғлүмәте
Ауыл
Арыҫлан-Әмәкәс
52°39′58″ с. ш. 56°06′01″ в. д.HGЯO
Ил Рәсәй Федерацияһы Рәсәй Федерацияһы
Федерация субъекты Башҡортостан
Муниципаль район Көйөргәҙе районы
Тарихы һәм географияһы
Сәғәт бүлкәте UTC+6:00
Халҡы
Халҡы
  • 159 чел. (2010)
Рәсми тел урыҫ теле
Һанлы идентификаторҙар
Почта индексы 453367
Автомобиль коды 02, 102
ОКАТО коды 80 239 820 003
ОКТМО коды 80 639 420 106

Арыҫлан-Әмәкәс (Рәсәй)
Арыҫлан-Әмәкәс
Арыҫлан-Әмәкәс (Башҡортостан Республикаһы)
Арыҫлан-Әмәкәс

Арыҫлан-Әмәкәс (рус. Арслано-Амекачево) — Башҡортостандың Көйөргәҙе районындағы ауыл. Керәүле-Илюшкин ауыл советына ҡарай.2010 йылдың 14 октябренә ҡарата халыҡ һаны 159 кеше[1]. Почта индексы — 453367, ОКАТО коды — 80239820003.

Ауыл тарихы[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Арыҫлан-Әмәкәс ауылы Керәүле-Илюшкин ауыл Cоветына инә. Район үҙәгенән һәм Ермолаево тимер юлы станцияһынан 28 км көнсығышта урынлашҡан. Халҡы 1900 йылда 110, 1920—138; 1939—128; 1959—148; 1989—126; 2002 йылда 151 кеше тәшкил иткән. Башҡорттар йәшәй (1989). Ауылды Ҡыпсаҡ волосының Һыуын түбәһе башҡорттары аҫаба ерҙәрендә нигеҙләгән. Икенсе төрлө исеме — Уңғар. 1859 йылға тиклем Арыҫлан һәм Әмәкәс ауылдары айырым булған. Унынсы ревизия ваҡытында ғына был ике ауыл бергә күрһәтелә. Ә Әмәкәс ауылының барлығы 1794 йылдан билдәле. Ул ваҡыт бында ни бары 5 йорт булған. Был ауылға йөҙ башы (сотник) Әмәкәс Аҡкүбәков нигеҙ һала. Уның Ғөбәйҙулла, Әбделнасир, Әбделваһап тигән улдары барлығы билдәле. Ауыл халҡы малсылыҡ, баҫыусылыҡ менән шөғөлләнгән.

Халыҡ һаны[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)

Иҫәп алыу йылы һәм көнө Бөтә халыҡ Ир-егеттәр Ҡатын-ҡыҙҙар Ир-егеттәр өлөшө (%) Ҡатын-ҡыҙҙар өлөшө (%)
1897 йыл 9 февраль (26 ғинуар)
1920 йыл 26 август
1926 йыл 17 декабрь
1939 йыл 17 ғинуар
1959 йыл 15 ғинуар
1970 йыл 15 ғинуар
1979 йыл 17 ғинуар
1989 йыл 12 ғинуар
2002 йыл 9 октябрь
2010 йыл 14 октябрь 159 84 75 52,8 47,2

Халыҡ һаны буйынса аңлатма төрлө йылдарҙа иҫәп алыу тәртибенең айырмалығы булыу сәбәпле халыҡ һанының үҙенсәлегенә иғтибар итегеҙ.

1939 йыл — бар булған халыҡ һаны.
1989, 2002, 2010 йылдарҙа — даими йәшәгән урыны булып иҫәпләнгән халыҡ һаны

Күпселек милләт вәкилдәре — башҡорттар (98 %).

Географик урыны[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Урамдары[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

  • Йылға аръяғы урамы (рус. Заречная (улица))
  • Йәштәр урамы (рус. Молодежная (улица))
  • Тау буйы урамы (рус. Нагорная (улица))
  • Үҙәк урам (рус. Центральная (улица))
  • Көньяҡ урамы (рус. Южная (улица))[2]

Тарихы[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Арыҫлан-Әмәкәс ауылы 1859 йылға тиклем ҡыпсаҡ улусының һәүен түбәһенә ҡараған. Арыҫлан һәм Әмәкәс ауылдадары айырым була. Әмәкәс тораҡ пункты булараҡ 1794 йылдан алып билдәле. Бер йылдан ауылда 18 кеше йәшәгән 5 йорт булған. VII ревизия 2 йортто ғына күрһәткән. Шуларҙың береһендә беренсе төпләнеүсе 67 йәшлек Әмәкәс Аҡкөбәков йәшәгән, ул поход сотнигы булып хеҙмәт иткән. Уның улдары Ғөбәйҙулла, Әбделнасир һәм Әбделваһап билдәле. VIII ревизияла халыҡ һаны 10 кешегә тиклем кәмегән. Унда шулай уҡ 28 кеше йәшәгән Арыҫлан ауылы билдәләнә. X ревизия 70 кеше йәшәгән 12 йорт менән бергә ошо ике ауылды күрһәтә. 1920 йылда Арыҫлан-Әмәкәстә 27 йортта 138 кеше йәшәгән.

Кантон идаралығы осоронда был ауыл 9-сы кантондың 27-се йортона ингән; 1864 йылдан алып ул Стәрлетамаҡ кантонының Ямаш ауыл йәмғиәте, 20 быуаттың 20-се йылдарында Көйөргәҙе улусы составында булған.

1842 йылда 28 кешегә 31 сирек (248 бот) яҙғы иген сәселә[3].

Матбуғатта[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

  • Арыҫлан-Әмәкәс ауылында мәсет асыла![4]

Сайтта[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

  • Йыйылыштарҙың маҡсаты − бер[5]
  • Арыҫлан- Әмәкәс ауылы ағинәйҙәре матур концерт бүләк итте[6]

Видеофильмдар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

  • Өлгөлө ғаилә[7]

Сығанаҡтар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Һылтанмалар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]