Чуйков Василий Иванович
Гражданлығы | |
---|---|
Һөнәр төрө | сәйәсмән, офицер, мемуарист, яҙыусы |
Хәрби звание | Советтар Союзы маршалы, Комбриг[d], Комдив[d], Комкор[d], Генерал-лейтенант, генерал-полковник[d] и Армия генералы[d] |
Командиры | 9-я армия[d] |
Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре | |
Ойошма ағзаһы | КПСС Үҙәк комитеты |
Ерләнгән урыны | |
Тыуған көнө | 31 ғинуар (12 февраль) 1900[1] или 12 февраль 1900[2][3][…] |
Вафат булған көнө | 18 март 1982[4][5][…] (82 йәш) |
Тыуған урыны | |
Хеҙмәт итеүе | СССР |
Ғәскәр төрө | Эшсе-крәҫтиән Ҡыҙыл армияһы |
![]() | |
Заты | ир-ат |
Уҡыу йорто | |
Вафат булған урыны | |
![]() | |
![]() | |
Әүҙемлек осороноң башланыуы | 1917 — наст. время |
Ҡатнашыусы | ВКП(б)-ның XVIII съезы[d], КПСС-тың XIX съезы[d], КПСС-тың ХХ съезы[d], КПСС-тың XXII съезы[d] и КПСС-тың XXI съезы[d] |
Һуғыш/алыш | |
Сәйәси фирҡә ағзаһы | |
![]() |
Василий Иванович Чуйков (12 февраль (31 ғинуар) 1900 йыл — 18 март 1982,) — совет хәрби етәксеһе. Советтар Союзы Маршалы (1955). Ике тапҡыр Советтар Союзы Геройы (1944, 1945).
Германияла совет ғәскәрҙәре төркөмөнөң Баш командующийы (1949—1953), Киев хәрби округы (1953—1960) командующийы, СССР-ҙың Ҡоро ер ғәскәрҙәре баш командующийы — СССР Оборона министры урынбаҫары (1960—1964), СССР Граждандар оборонаһы ғәскәрҙәре начальнигы (1961—1972). КПСС Үҙәк Комитеты ағзаһы (1961—1982).
1942 — 1946 йылдарҙа — Сталинград алышында айырылып торған 62-се армия (8-се гвардия армияһы) командующийы.
Биографияһы
1900 йылдың 12 февралендә Тула өлкәһенең (хәҙер Мәскәү өлкәһе) Серебряные Пруды ауылында (хәҙер ҡасаба) күп балалы крәҫтиән ғаиләһендә (8 ағаһы (Петр, Андрей, Иван, Илья Федор) һәм апаһы була) тыуа. Урыҫ[7]. Атаһы — Иван Ионович Чуйков (3.03.1865 — 27.06.1958), православие динле крәҫтиән. Әсәһе — Елизавета Федоровна Чуйков (ҡыҙ фамилияһы — Карякина 5.09.1865 — 29.03.1958), православие динле крәҫтиән.
Сиркәү-мәхәллә мәктәбендә (1907—1911) дүрт класс тамамлай һәм 12 йәшендә Петроградҡа эшкә китә, тибенге оҫтаханаһында эшләй башлай. 1917 йылда Кронштадтта минерҙар отрядында юнга булып хеҙмәт итә[8]. 1919 йылдан РКП(б) ағзаһы.
Иҫкәрмәләр
- ↑ Deutsche Nationalbibliothek, Staatsbibliothek zu Berlin, Bayerische Staatsbibliothek, Österreichische Nationalbibliothek Record #118666266 // Gemeinsame Normdatei (нем.) — 2012—2016.
- ↑ 1 2 Чешская национальная авторитетная база данных
- ↑ Vasily Ivanovich Chuikov // TracesOfWar
- ↑ Vasily Chuikov // Encyclopædia Britannica (ингл.)
- ↑ Wassili Iwanowitsch Tschuikow // Brockhaus Enzyklopädie (нем.) / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag
- ↑ Чуйков Василий Иванович // Большая советская энциклопедия (урыҫ): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
- ↑ Биография В. И. Чуйкова на сайте «Герои страны».
- ↑ «Ташкент» — Ячейка стрелковая / [под общ. ред. А. А. Гречко]. — М. : Военное изд-во М-ва обороны СССР, 1976. — С. 486. — (Совет хәрби энциклопедияһы : [в 8 т.]; vol. 1976—1980, вып. 8).
Әҙәбиәт
- «Ташкент» — Ячейка стрелковая / [под общ. ред. А. А. Гречко]. — М. : Военное изд-во М-ва обороны СССР, 1976. — 690 с. — (Совет хәрби энциклопедияһы : [в 8 т.]; vol. 1976—1980, вып. 8).
- Герои Советского Союза: Краткий биографический словарь / Пред. ред. коллегии И. Н. Шкадов. — М.: Воениздат, 1988. — Т. 2 /Любов — Ящук/. — 863 с. — 100 000 экз. — ISBN 5-203-00536-2.
- Великая Отечественная война, 1941—1945 : энциклопедия / под ред. М. М. Козлова. — М. : Советская энциклопедия, 1985. — 832 с. — 500 000 экз.
- Егоршин В. А. «Фельдмаршалы и маршалы». М., 2000.
- Маршалы Советского Союза: личные дела рассказывают. М., 1996.
- Соловьев Д. Ю. Все генералы Сталина. — М., 2019. — ISBN 9785532106444. — С.97—99.
- Сталинградская эпопея. М.: Наука, 1968.
- Коллектив составителей и редакторов. Военный совет при народном комиссаре обороны СССР. 1938, 1940 гг.: Документы и материалы.. — М.: РОССПЭН, 2006. — 336 с. — 1000 экз. — ISBN 5-8243-0694-X.
- Ларин М. Ю., Хватов А. В. Неизвестные войны России. — М.: ООО «Дом Славянской книги», 2012. — 480 с.
- Якупов Н.М.,. Весну принесли на знамёнах. — Одесса: «Маяк», 1984. — С. 91—96.
- Чуйков Вас. Ив.//Коллектив авторов. Главный редактор А. М. Прохоров.Советский энциклопедический словарь.2-е издание.- М.:Советская энциклопедия,1983- С.1493.
- Чуйков Василий Иванович//Коллектив авторов. Председатель Главной редакционной комиссии Н. В. Огарков.Военный энциклопедический словарь.- М.:Военное издательство,1983- С.812
- Чуйков Василий Иванович//Советская военная энциклопедия в 8 томах. — М.: Воениздат,1976-1980,том 8,С.486.
Һылтанмалар
- Чуйков Василий Иванович . «Герои страны» сайты.
- Чуйков Василий Иванович Биография полководца 2020 йылдың 29 октябрь көнөндә архивланған.
- Чуйков Василий Иванович на сайте Минобороны России
- Боевой путь на сайте «Память народа»
- Маршал Чуйков на сайте «100 великих полководцев» РВИО.
- Бүләкләү ҡағыҙы «Халыҡ батырлығы» мәғлүмәт электрон базаһында
- Видео «Маршал Чуйков завещал похоронить себя в братской могиле».
- Воспоминания и письма
- Победа. Одна на всех: Маршал Чуйков
- Чуйков Василий Иванович на сайте « Память народа 1941—1945»
]
- Ленин ордены кавалерҙары
- «Японияны еңгән өсөн» миҙалы менән бүләкләнгәндәр
- «1941—1945 йылдарҙағы Бөйөк Ватан һуғышында Германияны еңгән өсөн» миҙалы менән бүләкләнгәндәр
- Ҡыҙыл Байраҡ ордены кавалерҙары
- Советтар Союзы Геройҙары
- Октябрь Революцияһы ордены кавалерҙары
- «Эшсе-Крәҫтиән Ҡыҙыл Армияға XX йыл» миҙалы менән бүләкләнгәндәр
- I дәрәжә Суворов ордены кавалерҙары
- Ҡыҙыл Йондоҙ ордены кавалерҙары
- «Мәскәүҙе обороналаған өсөн» миҙалы менән бүләкләнгәндәр
- «Сталинградты обороналаған өсөн» миҙалы менән бүләкләнгәндәр
- «Варшаваны азат иткән өсөн» миҙалы менән бүләкләнгәндәр
- «Берлинды алған өсөн» миҙалы менән бүләкләнгәндәр
- «Хәрби берҙәмлекте нығытҡан өсөн» миҙалы менән бүләкләнгәндәр
- «Сиҙәм ерҙәрҙе үҙләштергән өсөн» миҙалы менән бүләкләнгәндәр
- Польша Яңырыуы орденының Ҙур тәреһе кавалерҙары
- Польша Яңырыуы ордены йондоҙо менән Командор тәреһе кавалерҙары
- Сухэ-Батор ордены кавалерҙары
- «СССР Ҡораллы Көстәре ветераны» миҙалы менән бүләкләнгәндәр
- «Одра, Ниса, Балтика өсөн» миҙалы менән бүләкләнеүселәр
- 12 февралдә тыуғандар
- 1900 йылда тыуғандар
- 18 мартта вафат булғандар
- 1982 йылда вафат булғандар
- Рәсәй империяһында тыуғандар
- Фрунзе исемендәге Хәрби академияны тамамлаусылар
- Мәскәүҙә вафат булғандар
- КПСС ағзалары
- КПСС-тың XXVI съезы делегаттары
- КПСС-тың XXV съезы делегаттары
- КПСС-тың XXIV съезы делегаттары
- КПСС-тың XXIII съезы делегаттары
- КПСС-тың XXII съезы делегаттары
- КПСС-тың XXI съезы делегаттары
- КПСС-тың XX съезы делегаттары
- ВКП(б)-ның XVIII съезы делегаттары
- КПСС ҮК ағзалыҡҡа кандидаттар
- Днепр өсөн алышта ҡатнашыусылар
- Сталинград алышында ҡатнашыусылар
- Почта маркаларында шәхестәр
- Ике тапҡыр Советтар Союзы Геройҙары
- Совет-фин һуғышында (1939—1940) ҡатнашыусылар
- Рәсәйҙәге Граждандар һуғышында ҡатнашыусылар
- «Монголия Халыҡ Революцияһының 50 йыллығы» миҙалы менән бүләкләнгәндәр
- «Халхин-Голдағы Еңеүҙең 50 йыллығы» миҙалы менән бүләкләнеүселәр
- «Варшава өсөн 1939-1945» миҙалы менән бүләкләнеүселәр (Польша)
- «Ҡытай-СССР дуҫлығы» миҙалы менән бүләкләнгәндәр
- Совет Союзы маршалдары
- Алфавит буйынса шәхестәр
- 31 ғинуарҙа тыуғандар