Зәйн әл-Ғәбидин
| ғәр. زين العابدين | |
| Һөнәр төрө | дин белгесе, шағир |
|---|---|
| Атаһы | Хөсәйен ибн Али[1] или Q4903034? |
| Балалары | Мухаммад аль-Бакир[d][2], Зейд ибн Али[d] и Q86971021? |
| Ерләнгән урыны | |
| Тыуған көнө | 4 ғинуар 659 |
| Вафат булған көнө | 20 октябрь 713 (54 йәш), 714 или 750[1] |
| Тыуған урыны | |
| Кемдә уҡыған | Хөсәйен ибн Али |
| Хәләл ефете | Фатима бинт Хасан[d] |
 | |
| Уҡыусылар | Мухаммад аль-Бакир[d] |
| Заты | ир-ат |
| Гражданлығы | |
| Һуғыш/алыш | |
| Бер туғандары | Фатима ас-Сугра[d], Рукайя бинт Хусейн[d], Сакина бинт Хусейн[d], Али аль-Асгар[d] и Али аль-Акбар[d] |
| Үлем сәбәбе | яд[d] |
| Вафат булған урыны | |
 Медиафайлы на РУВИКИ.Медиа | |
Али Ибн Әл-Хөсәйен Зәйн әл-Ғәбидин (ғәр. علي بن الحسين زين العابدين; 4 ғинуар 659 йыл — 20 октябрь 713, 714 или 750[1]), шулай уҡ әс-Сәжәд (للسیجשَاد, «сәждә ҡылыусы») булараҡ билдәле) — шиғый имамы, Хөсәйен Ибн Алиҙың улы,Хәсән Ибн Алиҙың туғаны һәм Али ибн Әбү Талиптың ейәне.
Биографияһы
Исеме Али (Ғәли) булған. Уға әс-Сәжәд (сәждә ҡылыусы), шулай уҡ Зәйн әл-Ғәбидин (сәждә ҡылыусылар биҙәге) һәм әл-Зәки (саф) тигән маҡтаулы ҡушаматтар бирелгән[3].
Али (Ғәли) Ибн Хөсәйен 658 йылдың 6 ғинуарында Мәҙинәлә тыуған. Уның атаһы Хөсәйен Ибн Али Мөхәммәт Пәйғәмбәрҙең ейәне, ә әсәһе фарсы батшаһы, һуңғы сәсәни шаһ Йездигерд III ҡыҙы Шәһәрбаныу була.
Ислам риүәйәттәре һәм шиғый тарихсылары әйтеүенсә, ул Мәҙинәлә тыуған һәм йәш сағында атаһын Кәрбәлә сүллегенә оҙатып йөрөгән, әммә ауырыу сәбәпле Кәрбәлә янындағы алышта ҡатнашмаған һәм шуға күрә тере ҡалған. Атаһы һәм уның туғандары Кәрбәләлә ғазаплап үлтерелгәндән һуң, ул ҡулға алына һәм башта Күфәгә, ә һуңынан Дамаскыға күсерелә.
Уның имамлығы 34 йыл дауам итә.
Тәғлимәттәре
Зәйн әл-Ғәбидиндең тәғлимәттәре башлыса доға рәүешендә була. Уның күренекле эше — доға рәүешендә яҙылған «Сәхифәи Сәжәдиә». Али ибн әл-Хөсәйен аҡһаҡалдар һәм Хижәз ғалимдары араһында юғары дәрәжә биләгән. Фәрзәдәғин тигән данлыҡлы поэмаһы — бының сағыу миҫалы.
Вафаты
Зәйн әл-Ғәбидин Мәҙинәлә хакимлыҡ иткән өмәүиҙәр хәлифәһе Әл-Үәлид II ибн Йәзид йәки уның ҡустыһы Хишам ҡушыуы буйынса ағыулап үлтерелгән, тиҙәр [4][5]. Уның вафаты һижри 94 йылда (беҙҙең эраның 712 йылы) йәки 95 йылда (713 йыл) тип күрһәтелгән, һәм ул Мәҙинәлә әл-Баҡы зыяратында үҙенең бабаһы Хәсән янында ерләнгән [6][7][8]. Шәрҡиәт ғалимы Маделунг Вилферд Һүҙҙәре буйынса, уның вафатынан һуң күптәр үҙҙәренең йәшәү сығанаҡтары Алиҙан килгәнен асыҡлай. Ул һәр төн һайын бер тоҡ аҙыҡ артмаҡлап, ярлыларҙың ишеген шаҡып, билдәһеҙ ҡалыр өсөн йөҙөн ҡаплап, яуап биреүсегә йомарт итеп өлөш таратҡан була[6].
Тышҡы ҡиәфәте
Мөслим Ибн Уҡбаның ошондай һүҙҙәрен еткерәләр: «Зәйн әл-Ғәбидиндең ҡиәфәте — Пәйғәмбәр кеүек»[9][10]. Ҡайһы бер авторҙар хәбәр итеүенсә, имам Сәжәдте күргән кешеләр, һоҡланып, унан күҙен ала алмаған[9].
Иҫкәрмәләр
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Али-заде А. Али Зайн аль-Абидин (урыҫ) // Исламский энциклопедический словарь — М.: Ансар, 2007. — ISBN 978-5-98443-025-8
- ↑ Али-заде А. Мухаммад Бакир (урыҫ) // Исламский энциклопедический словарь — М.: Ансар, 2007. — ISBN 978-5-98443-025-8
- ↑ Kohlberg, 2022
- ↑ Momen, 1985, p. 37
- ↑ Donaldson, 1933
- ↑ 6,0 6,1 Madelung, 1985
- ↑ Momen, 1985
- ↑ Moosa, 1987
- ↑ 9,0 9,1 Сайиди, 2018, p. 12
- ↑ Donaldson, 1933, p. 110
Әҙәбиәт
- На русском
- Сайиди, Хусейн. Личность Али ибн Хусейна / пер. с перс. Б.В. Норика; канонич. ред. А. Рамазанов. — М.: Садра, 2018. — 376 с. — (Семейство Пророка). — ISBN 978-5-906859-26-6.
- На английском
- Donaldson, Dwight M. The Shi'ite Religion: A history of Islam in Persia and Irak. — L.: Luzac, 1933. — 393 p. — ISBN 0598503781. — ISBN 9780598503787.
- Jafri, S. H. M[ur]. The Origins and Early Development of Shia Islam : [англ.]. — L. : Longman, 1979. — 344 p. — (Millennium. Сер. en). — ISBN 978-0-195-79387-1.
- Momen, Moojan[fa]. An Introduction to Shi'i Islam (инг.). — New Heaven: Yale University Press, 1985. — XXII, 397 p. — ISBN 978-0-300-03531-5.
- (al-) Ḥusayn b. ʿAlī b. Abī Ṭālib / Veccia Vaglieri L. // Encyclopaedia of Islam. 2 ed. — Leiden : E. J. Brill, 1960—2005. (түләүле)
- Ali ibn al-Husayn. The Psalms of Islam (As-sahifa Al-kamilah Al-sajjadiyya). (инг.) / tr. by Chittick, William C.[en]. — The Muhammadi Trust of Great Britain and Northern Ireland, 1988.
- Moosa, Matti. Extremist Shiites: The Ghulat Sects. — 1st ed. — Syracuse University Press, 1987. — С. 92. — 580 p. — ISBN 0815624115. — ISBN 9780815624110.
- Sharif al-Qarashi, Baqir. The Life of Imām Zayn al-Abidin (as) (инг.) / tr. by Jasim al-Rasheed. Iraq: Ansariyan Publications.. — 1st ed. — 2000. — 752 p. — ISBN 9644381653. — ISBN 978 964 438 165 2.
Һылтанмалар
| Биография |
|  |
|---|---|---|
| Кәрәмәттәр | ||
| Ҡараштары һәм баһалары | ||
| Ғаиләһе | ||
| Мираҫы | ||
| Салауаттар | ||
| Бәйле мәҡәләләр | ||
| |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
 | ||||
|---|---|---|---|---|
| Генеалогия и некрополистика | ||||
| ||||