Иҫке Күрҙем

«Айыҡ ауыл» конкурсы еңеүсеһе

Ауыл
Иҫке Күрҙем
рус. Старый Курдым
56°15′07″ с. ш. 55°29′12″ в. д.
Ил	Рәсәй Федерацияһы
Федерация субъекты	Башҡортостан
Муниципаль район	Тәтешле
Ауыл советы	Күрҙем
Тарихы һәм географияһы
Сәғәт бүлкәте	UTC+6:00
Халҡы
Халҡы	↗1095 кеше (2010)
Һанлы идентификаторҙар
Почта индексы	452842
Автомобиль коды	02, 102
ОКАТО коды	80 250 845
ОКТМО коды	80 650 445 101
ГКГН номеры	0522581

Иҫке Күрҙем (рус. Старый Курдым) — Башҡортостан Республикаһының Тәтешле районындағы ауыл. 2010 йылдың 14 октябренә ҡарата халыҡ һаны 1095 кеше. Почта индексы — 452842, ОКАТО коды — 80250845000.

Халыҡ һаны

Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)

Иҫәп алыу йылы һәм көнө	Бөтә халыҡ	Ир-егеттәр	Ҡатын-ҡыҙҙар	Ир-егеттәр өлөшө (%)	Ҡатын-ҡыҙҙар өлөшө (%)
1897 йыл 9 февраль (26 ғинуар)
1920 йыл 26 август
1926 йыл 17 декабрь
1939 йыл 17 ғинуар
1959 йыл 15 ғинуар
1970 йыл 15 ғинуар
1979 йыл 17 ғинуар
1989 йыл 12 ғинуар
2002 йыл 9 октябрь
2010 йыл 14 октябрь	1095	528	567	48,2	51,8

Халыҡ һаны буйынса аңлатма төрлө йылдарҙа иҫәп алыу тәртибенең айырмалығы булыу сәбәпле халыҡ һанының үҙенсәлегенә иғтибар итегеҙ.

1939 йыл — бар булған халыҡ һаны.

1989, 2002, 2010 йылдарҙа — даими йәшәгән урыны булып иҫәпләнгән халыҡ һаны

Халыҡ һаны буйынса сығанаҡтар

Ауылдағы халыҡ һаны буйынса мәғлүмәтте халыҡ иҫәбе буйынса алыу урынлы. Бөтә ил күләмендә үткән 1897, 1920, 1939, 1959, 1970, 1979, 1989, 2002, 2010 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса мәғлүмәттәр бар һәм асыҡ ҡулланыуҙа табырға була. Ҡайһы бер китаптарҙы электрон төрҙә асып ҡарап була. 1926 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса һәр ауыл тураһында мәғлүмәт осрағаны юҡ әле. Унан башҡа Өфө виләйәтендә 1865, 1879, 1886 йылдарҙа урындағы халыҡ иҫәбе алынған. Тағы ла ревиз яҙмалары аша мәғлүмәт бар.

• 1859 һәм 1865 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.I. Уфимская губерния, 1877. — Уфа:Китап, 2002. — 432 с. ISBN 5-295-03188-8 (ч. I). ISBN 5-295-03133-0.

Өфө виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1859 һәм 1865 йылдарға ҡарата бар.

• 1866 йыл — Список населенных мест. Ч. II. Оренбургская губерния, 1866. — Уфа: Китап, 2006. — 260 с. ISBN 5-295-03815-7 (ч. II). ISBN 5-295-03133-0.

Ырымбур виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1866 йылға ҡарата бар.

• 1897 йыл — Перепись населения. т.45 кн.01 Уфимская губерния. Н.А.Тройницкий (ред.)(С.-Петербург, 1901)

Был китапта Өфө виләйәте ауылдары буйынса мәғлүмәт бар. 500 кешенән күберек булған ауылдар исемлеге.

• 1920 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.III. Башреспублика, 1926. — Уфа. Китап, 2002. — 400 с. ISBN 5-295-03091-1 (ч. III). ISBN 5-295-03133-0.

Был китап 1926 йылға ҡарата төҙөлгән, әммә халыҡ иҫәбе 1920 йылға ҡарата бирелгән.

• 1939 йыл — БАССР. Административно-территориальное деление на 1 июня 1940 года – Уфа:Государственное издательство, 1941. – 387 с.

Был китапта 1939 йылғы иҫәп алыу буйынса һәр ауыл буйынса мәғлүмәт бар.

• 1989 һәм 2002 йылдар — Башҡортостан Республикаһы ауылдарында 1989 һәм 2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны.
• 2010 йыл — Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник.  (рус.)
• Население Башкортостана: XIX-XXI века: статистический сборник / Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республики Башкортостан. — Уфа:Китап, 2008. — 448 с.: ил. ISBN 978-5-295-04439-7

1897 йылғы халыҡ иҫәбенән башлап ҡалалар, ҡала төрөндәге ҡасабалар, райондар, район үҙәктәре буйынса халыҡ һаны бар.

Бөтә Рәсәй халыҡ иҫәбен алыу (2002) мәғлүмәте буйынса — күпселек башҡорттар (97 %) йәшәй.

Географик урыны

• Район үҙәгенә тиклем (Тәтешле): 25 км
• Яҡындағы тимер юл станцияһы (Көйәҙе): 25 км

Ауыл тарихы

Бөрө өйәҙе Ирәкте улусы башҡорттары үҙ ерҙәрендә ауылға нигеҙ һала, 1859 йылда алып Күрҙем исеме менән иҫәпкә алынған. 1865 йылда Күрҙемшишмә булараҡ иҫәпкә алынған, 25 йортта 164 кеше йәшәгән. 1920 йылда 124 ихата-хужалыҡта 641 башҡорт йәшәгән.

Башҡорт энциклопедияһы, 2002 йылға торошло ауылда урта мәктәп, балалар баҡсаһы, амбулатория, ҡарттар йорто, мәҙәниәт йорто, китапхана, музей бар тип билдәләй.

Билдәле шәхестәре

• Атнабаев Әнғәм Ҡасим улы (23.02.1928—13.10.1999) — Башҡортостандың халыҡ шағиры (1997), РСФСР-ҙың 1988) һәм Башҡорт АССР-ының (1977) атҡаҙанған сәнғәт эшмәкәре, Башҡортостан комсомолының Ғәлимов Сәләм исемендәге премияһы лауреаты.
• Атнабаева Зинира Ҡасим ҡыҙы (1934—2013) — башҡорт совет театр актёры, драматург һәм сценарийҙар авторы.
• Ибраһимов Байрас Нәҙим улы (1953) — актёр, театр режиссёры.
• Әүхәтов Ҡаһим Әүхәт улы (1932—2014) — шағир.

Урамдар

1. Ә. Атнабаев урамы (А.Атнабаева улица)
2. Көнсығыш урам (Восточная улица)
3. Йылға буйы урамы (Заречная улица)
4. Лагерь урамы (Лагерная улица)
5. Механизаторҙар урамы (Механизаторов улица)
6. Тыныслыҡ урамы (Мира улица)
7. Йәштәр урамы (Молодежная улица)
8. Нефтселәр урамы (Нефтяников улица)
9. Партизандар урамы (Партизанская улица)
10. Ҡояшлы урамы (Солнечная улица)
11. Миҙәм урамы (Целинная улица)
12. Үҙәк урам (Центральная улица)
13. Мәктәп урамы (Школьная улица)

Әҙәбиәт

• Административно-территориальное устройство Республики Башкортостан: Справочник. — Уфа: ГУП РБ Издательство «Белая Река», 2007. — 416 с.— ISBN 978-5-87691-038-7. (рус.)
• Асфандияров А. З. История сёл и деревень Башкортостана и сопредельных территорий — Уфа: Китап, 2009. — 744 б. — ISBN 978-5-295-04683-4.

Һылтанмалар

• Иҫке Күрҙем // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: «Башҡорт энциклопедияһы» ғилми-нәшриәт комплексы, 2015—2020. — ISBN 978-5-88185-143-9. (Тикшерелеү көнө: 16 февраль 2019)