Скандинавия
| Скандинавия | |
|---|---|
| Файл:Scandinavia.svg | |
| Территория | 928 057 км² |
| Халҡы | 20 419 799 кеше |
| Тығыҙлығы | 22 кеше/км² |
 Дания Норвегия Швеция | дәүләтте керетеп |
| Телдәр | дат, норвег, швед |
| Сәғәт бүлкәте | UTC+1 UTC+2 |
| Интернет-домены | .dk, .no, .se |
| Ҡалалар | Стокгольм, Копенгаген, Осло |
| Файл:Scandinavia.svg | |
 Scandinavia на РУВИКИ.Медиа | |
Скандина́вия (дан. һәм швед. Skandinavien, норв. Skandinavia) — Европаның төньяғында урынлашҡан һәм үҙ эсенә Скандинавия һәм Ютландия ярымутрауҙарын һәм эргә-тирәләге утрауҙарҙы үҙ эсенә алған тарихи-мәҙәни өлкә. Традицион рәүештә Скандинавияға өс дәүләт — Швеция, Норвегия һәм Дания инә. Географик мәғәнәлә Скандинавия төшөнсәһе ҡайһы берҙә Скандинавия ярымутрауына синонимлы булып тора[1]. Скандинавия киң мәғәнәлә шулай уҡ Финляндияны, Исландияны һәм Атлантик океандың төньяғындағы ҡайһы бер утрауҙарын үҙ эсенә ала[2], һәм «Төньяҡ Европа илдәре» (швед. Norden, ингл. Nordic countries) төшөнсәһенә яҡынлай.
Тарих
Скандинавия төбәге үҙенең көньяҡ өлөшөндә (Ютландия ярымутрауында һәм Скандинавия ярымутрауының көньяҡ осонда) б.э.т. XIV быуаттан алып боронғо германдарҙың ата-бабалары — Хәрби балталары мәҙәниәте вәкилдәре йәшәгән[3]. Артабанғы төбәкте колонизациялау б.э. 1-се мең йыллыҡ аҙағында булған викингтарҙың диңгеҙ походтарына бәйле; был осорҙа Исландияла кешеләр урынлаша башлай. 1397—1523 йылдарҙа Скандинавия дәүләттәре Кальмар унияһына берләшәләр.
Тел
Скандинавия илдәренең телдәре — дат, норвег һәм швед телдәре уртаҡ боронғо скандинавия теленән барлыҡҡа килгәндәр һәм герман телдәре төркөмөнөң төньяҡ тармағына ҡарайҙар.
Төбәктең төньяғында фин һәм саам телдәрендә һөйләшеүселәр йәшәй.
География
Скандинавия географиһы күп төрлө. Бында норвег фьордтары, Скандинавия тауҙары, Данияның уйһыулы өлкәләре, архипелагтар бар. Швецияла Боҙланыу осоронан ҡалған күлдәр күп.
Климат төньяҡтан көньяҡҡа ҡарай үҙгәрә. Көнбайыш Европаға хас булған диңгеҙ климаты Данияла, Швецияның көньяғына һәм Норвегияның көнбайыш яр буйында өҫтөнлөк итә. Был ерҙәрҙә яуым-төшөмдәр бик йыш була һәм Норвегияның ҡайһы бер өлкәләрендә 5 000 мм-ға барып етә. Үҙәк өлөштә — Ослонан Стокгольмға тиклем — дымлы континенталь климат өҫтөнлөк итә, ә төньяҡта субарктик климаты хакимлыҡ итә.
Скандинавияла теркәлгән иң юғары температура +38,0 °C (Малилль, Швеция)[4], ә теркәлгән иң түбән температура −52,5 °C (Вуоггачольм, Швеция) тәшкил итә.
Иҫкәрмәләр
- ↑ Скандинавия 2015 йылдың 5 июль көнөндә архивланған. // Малый энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона
- ↑ Скандинавия // Оксфордская Иллюстрированная Энциклопедия «Всемирная история (с 1800 г. и до наших дней)». — Oxford University Press, Инфра-М, Весь Мир, 2000
- ↑ Knut Helle. The Cambridge History of Scandinavia: Prehistory to 1520. Cambridge University Press, 2003. ISBN 978-0-521-47299-9. Pages 8, 52-55.
- ↑ Högsta uppmätta temperatur i Sverige 2010 йылдың 26 август көнөндә архивланған.
Һылтанмалар
- Gudbrandsdalen 2016 йылдың 14 ноябрь көнөндә архивланған.
- Скандинавия мәғлүмәт үҙәге
 Европа | |
|---|---|
 Азия | Төньяҡ (в т.ч. Себер) · Көнбайыш (в т.ч. Яҡын көнсығыш, Урта Көнсығыш) · Үҙәк (шул иҫәптән Урта Азия) · Көнсығыш (шул иҫәптән Алыҫ Көнсығыш) · Көньяҡ · Көньяҡ-Көнсығыш |
 Африка | |
 Америка | |
 Океания | |
 Ҡотоптар региондары | |
 Океандар | |
