Түбәнге Новгород

Түбәнге Новгород
	Ҡала, ПФЩ үҙәге.
Түбәнге Новгород
	рус. Нижний Новгород
	56°19′37″ с. ш. 44°00′27″ в. д.HGЯO
Ил	Рәсәй Федерацияһы
Статус	Административный центр
Федерация субъекты	Түбәнге Новгород өлкәһе
Эске бүленеше	8 район
Башлыҡ	Шалабаев, Юрий Владимирович[d]
Тарихы һәм географияһы
Нигеҙләнгән	1221 год
Тәүге телгә алыу	1221 йыл
Элекке исеме	1601 йылға тиклем — Новгород Низовской земли; с 1932 1990 йылға тиклем — Горький;
Майҙаны	410,68 км²
Диңгеҙ кимәленән бейеклеге	200 м
Климат	уртаса
Сәғәт бүлкәте	UTC+3
Халҡы
Халҡы	ҡалала:; ↘1 204 985 (2024); ҡала округында:; ↘1 249 861 кеше
Тығыҙлығы	2934,12 кеше/км²
Агломерация	2 086 972
Милли составы	рустар — 93,93 %; татарҙар — 1,33 %; мордвалар — 0,58 %; украиндар] — 0,53 %; әрмәндәр — 0,40 %; һәм башҡалар — 3,23%
Конфессиялар	христиандар (күберәк православ, шулай уҡ католицизм һәм протестантизм), ислам, иудаизм һәм башҡалар
Катойконим	нижегоро́дцы, нижегоро́дец, нижегоро́дка;; горьковча́не, горьковча́нин, горьковча́нка (в отношении родившихся до 1990 года)
Рәсми тел	урыҫ теле
Һанлы идентификаторҙар
Телефон коды	+7 831
Почта индексы	603000—603999
Код ОКАТО	22 401
Код ОКТМО	22 701 000 001
Номер в ГКГН	0009297
	нижнийновгород.рф; (рус.) (инг.) (исп.) (нем.) (фр.)
	Түбәнге Новгород Мәскәү Түбәнге Новгород
	РУВИКИ.Медиа файлдары

Түбәнге Новгород (рус. Нижний Новгород) (1932—1990 йылдарҙа — Горький) — Түбәнге Новгород өлкәһенең үҙәге. Халыҡ һаны буйынса Мәскәү, Санкт-Петербург, Новосибирск, Екатеринбург ҡалаларынан һуң илдә 5-се урынды биләй. Волга буйы федераль округы үҙәге.

География

Волга һәм Ока йылғалары ярында урынлашҡан.

Тарих

1714—1929 йылдарҙа Түбәнге Новгород губернаһының үҙәге.

Билдәле шәхестәре

Голдобин Сергей Анатольевич (22.09.1954—21.01.2011), архитектор. 1990—2011 йылдарҙа Өфө дәүләт нефть техник университеты уҡытыусыһы. 1985 йылдан СССР Архитекторҙар союзы ағзаһы. Рәсәй Федерацияһының почётлы (2005) һәм Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған (1992) архитекторы, Салауат Юлаев исемендәге дәүләт премияһы лауреаты (2000).
Чернов–Шер Александр Александрович (4.11.1863—2.05.1948), йырсы, педагог. 1892—1917 йылдарҙа Рәсәй империяһының төрлө ҡалаларында опера театр артисы, 1922 йылдан Башҡорт музыка техникумы (хәҙер Өфө сәнғәт училищеһы уҡытыусыһы. Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған сәнғәт эшмәкәре (1940)^[7].

Мәғариф

Н. И. Лобачевский исемендәге Түбәнге Новгород дәүләт университеты
Волга дәүләт һыу-транспорт университеты
Козьма Минин исемендәге Түбәнге Новгород дәүләт педагогия университеты
Р. Е. Алексеев исемендәге Түбәнге Новгород дәүләт техник университеты

Климат

Ҡала климаты
Күрһәткес	Ғин	Фев	Мар	Апр	Май	Июн	Июл	Авг	Сен	Окт	Ноя	Дек	Йыл
Абсолют максимум, °C	5,5	7,0	17,3	26,3	32,5	36,3	38,2	38,0	31,0	24,2	13,2	8,5	38,2
Уртаса максимум, °C	−5,9	−5,3	1,2	10,9	18,7	22,6	24,7	22,1	15,7	8,0	−0,5	−4,6	9,0
Уртаса температура, °C	−8,9	−8,8	−2,6	6,1	12,9	17,2	19,4	16,9	11,1	4,7	−2,8	−7,3	4,8
Уртаса минимум, °C	−11,7	−11,8	−5,9	2,0	7,8	12,5	14,7	12,6	7,6	2,1	−4,8	−9,9	1,3
Абсолют минимум, °C	−41,2	−37,2	−28,3	−19,7	−6,9	−1,8	4,1	0,9	−5,5	−16	−29,4	−41,4	−41,4
Яуым-төшөм нормаһы, мм	45	36	35	35	46	78	78	68	61	62	52	52	648
Сығанаҡ: Погода и климат

Транспорт

Түбәнге Новгород — илдең эре транспорт-логистик үҙәге.

Ҡала үҙәгенән көньяҡ-көнсығышҡа табан 18 саҡрым алыҫлыҡта Стригино халыҡ-ара аэропорты урынлашҡан.

Түбәнге Новгород

Иҫкәрмәләр

↑ http://xn--b1acdfjbh2acclca1a.xn--p1ai/Municipalitet/management/1 — Нижегородская городская дума.
↑ Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2024 года. Федеральная служба государственной статистики (урыҫ) (27 апрель 2024). Мөрәжәғәт итеү датаһы: 2 май 2024.
↑ Таблица 5. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, городских округов, муниципальных районов, муниципальных округов, городских и сельских поселений, городских населенных пунктов, сельских населенных пунктов с населением 3000 человек и более. Итоги Всероссийской переписи населения 2020 года. На 1 октября 2021 года. Том 1. Численность и размещения населения (урыҫ) (XLSX). Мөрәжәғәт итеү датаһы: 1 сентябрь 2022. Архивировано 1 сентябрь 2022 года.
↑ gks.ru/free_doc/new_site… — Всероссийской переписи населения 2010 года рәсми сайты. Информационные материалы об окончательных итогах Всероссийской переписи населения 2010 года.
↑ Всероссийская перепись населения 2010 года (билдәһеҙ). ФСГС. Мөрәжәғәт итеү датаһы: 3 декабрь 2019. Архивировано 13 май 2020 года.
↑ Официальные итоги с расширенными перечнями по национальному составу населения и по регионам; см. подробнее (билдәһеҙ). ФСГС. Мөрәжәғәт итеү датаһы: 3 декабрь 2019. Архивировано 18 октябрь 2012 года.
↑ Башҡорт энциклопедияһы — Чернов–Шер Александр Александрович(недоступная ссылка) (Тикшерелеү көнө: 8 сентябрь 2019)

Һылтанмалар

Официальный сайт Администрации г. Нижнего Новгорода 2017 йылдың 25 сентябрь көнөндә архивланған.
Ҡала Түбәнге Новгород

[_9c3c3ad9a97a9120-1] ttp://xn--b1acdfjbh2acclca1a.xn--p1ai/Municipalitet/management/1 — Нижегородская городская дума.

[2024AA-2] Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2024 года. Федеральная служба государственной статистики (урыҫ) (27 апрель 2024). Мөрәжәғәт итеү датаһы: 2 май 2024.

[2021RU-3] Таблица 5. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, городских округов, муниципальных районов, муниципальных округов, городских и сельских поселений, городских населенных пунктов, сельских населенных пунктов с населением 3000 человек и более. Итоги Всероссийской переписи населения 2020 года. На 1 октября 2021 года. Том 1. Численность и размещения населения (урыҫ) (XLSX). Мөрәжәғәт итеү датаһы: 1 сентябрь 2022. Архивировано 1 сентябрь 2022 года.

[GKS2-4] gks.ru/free_doc/new_site… — Всероссийской переписи населения 2010 года рәсми сайты. Информационные материалы об окончательных итогах Всероссийской переписи населения 2010 года.

[5] Всероссийская перепись населения 2010 года (билдәһеҙ). ФСГС. Мөрәжәғәт итеү датаһы: 3 декабрь 2019. Архивировано 13 май 2020 года.

[6] Официальные итоги с расширенными перечнями по национальному составу населения и по регионам; см. подробнее (билдәһеҙ). ФСГС. Мөрәжәғәт итеү датаһы: 3 декабрь 2019. Архивировано 18 октябрь 2012 года.

[7] Башҡорт энциклопедияһы — Чернов–Шер Александр Александрович(недоступная ссылка) (Тикшерелеү көнө: 8 сентябрь 2019)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

Рәсәйҙең иң ҙур 50 ҡалаһы
1 000 000 күберәк:	Мәскәү · Санкт-Петербург · Новосибирск · Екатеринбург · Түбәнге Новгород · Ҡазан · Силәбе · Омск · Һамар · Дондағы Ростов · Өфө · Красноярск · Пермь · Воронеж · Волгоград
500 000—1 000 000:	Краснодар · Һарытау · Төмән · Тольятти · Ижевск · Барнаул · Иркутск · Ульяновск · Хабаровск · Владивосток · Ярославль · Махачҡала · Томск · Ырымбур · Кемерово · Новокузнецк · Рязань · Әстерхан · Яр Саллы · Пенза · Липецк · Киров
500 000 кәмерәк:	Чебоксар · Тула · Калининград · Балашиха · Курск · Улан-Удэ · Ставрополь · Севастополь · Тверь · Магнитогорск · Сочи · Иваново · Брянск · Белгород · Сургут · Түбәнге Тагил