Үрге Әүжән

Үрге Әүжән
	Үрге Әүжән
Административ-территориаль берәмек	Үрге Әүжән ауыл Советы и Верхнеурал өйәҙе
Дәүләт	Рәсәй;
Нигеҙләү датаһы	1756
Почта индексы	453524
Административ үҙәге	Үрге Әүжән ауыл Советы
Уникальный номер ГАР	27bd4f3f-2f4c-47a1-a669-214d3cab9acf
Рәсми атамаһы	рус. Верхне-Авзяно-Петровский завод
Халыҡ һаны	▼1850 чел. (2021);
Код КЛАДР	0201100005200
	Медиафайлы на РУВИКИ.Медиа

Үрге Әүжән (рус. Верхний Авзян) — Башҡортостан Республикаһының Белорет районындағы ауыл. 2010 йылдың 14 октябренә ҡарата халыҡ һаны 2024 кеше була^[4]. Почта индексы — 453524, ОКАТО коды — 80211815001.

Географик урыны[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Район үҙәгенә тиклем (Белорет): 96 км
Яҡындағы тимер юл станцияһы (Белорет): 108 км

Ауыл аша Р316 «Стәрлетамаҡ — Белорет — Магнитогорск» автомобиль юлы үтә.

Үрге Әүжән ауылынан көньяҡ—көньяҡ-көнбайышҡа табан 14 километр алыҫлыҡта, Әүжән участка урмансылығының биләмәһендә Әүжән урмансылығында йыртҡыс ҡоштарҙың оялары тәбиғәт ҡомартҡыһы урынлашҡан.

Тарихы[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Ауыл 1754 йылда күсеп килгән урыҫ крәҫтиәндәре тарафынан нигеҙләнгән. Был ваҡытта Әүжән-Петровский суйын иретеү заводы һалына башлаған.

2014 йылдың 21 июлендә ауылдың нигеҙләнеүенә 260 йыл тулыуы айҡанлы ауылда оло байрам үткән^[5].

Билдәле шәхестәре[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Лисовский Николай Кузьмич (3.12.1914—25.05.1987), ғалим-тарихсы, юғары мәктәп уҡытыусыһы. 1949—1953 йылдарҙа Силәбе уҡытыусылар институтының директор урынбаҫары, 1964 йылдан — Силәбе дәүләт педагогия институтының тарих кафедраһы мөдире. Тарих фәндәре докторы (1966), профессор (1967). РСФСР-ҙың атҡаҙанған фән эшмәкәре (1974). Октябрь Революцияһы (1977), Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ (1971) һәм «Почёт Билдәһе» (1966) ордендары кавалеры.
Парсункин Борис Николаевич (1938), металлург-инженер-ғалим. 1971 йылдан хәҙерге Г. И. Носов исемендәге Магнитогорск дәүләт техник университеты уҡытыусыһы, шул иҫәптән 1978—1990 йылдарҙа сәнәғәт кибернетикаһы һәм идара итеү системалары кафедраһы мөдире. Рәсәй Федерацияһының А. М. Прохоров исемендәге инженер фәндәре академияһының мөхбир ағзаһы (2000), техник фәндәр докторы (1995), профессор (1997). Рәсәй Федерацияһы юғары мәктәбенең атҡаҙанған хеҙмәткәре (2000).

Радио[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

68,00 МГЦ, 105,4 МГЦ Радио России / ГТРК "Башкортостан";
105,8 МГц Юлдаш;
107,7 МГц Спутник FM

Халыҡ һаны[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)

Иҫәп алыу йылы һәм көнө	Бөтә халыҡ	Ир-егеттәр	Ҡатын-ҡыҙҙар	Ир-егеттәр өлөшө (%)	Ҡатын-ҡыҙҙар өлөшө (%)
1897 йыл 9 февраль ( 26 ғинуар)
1920 йыл 26 август
1926 йыл 17 декабрь
1939 йыл 17 ғинуар
1959 йыл 15 ғинуар
1970 йыл 15 ғинуар
1979 йыл 17 ғинуар
1989 йыл 12 ғинуар
2002 йыл 9 октябрь
2010 йыл 14 октябрь	2024	919	1105	45,4	54,6

Халыҡ һаны буйынса аңлатма төрлө йылдарҙа иҫәп алыу тәртибенең айырмалығы булыу сәбәпле халыҡ һанының үҙенсәлегенә иғтибар итегеҙ.

1939 йыл — бар булған халыҡ һаны.

1989, 2002, 2010 йылдарҙа — даими йәшәгән урыны булып иҫәпләнгән халыҡ һаны

Халыҡ һаны буйынса сығанаҡтар

Ауылдағы халыҡ һаны буйынса мәғлүмәтте халыҡ иҫәбе буйынса алыу урынлы. Бөтә ил күләмендә үткән 1897, 1920, 1939, 1959, 1970, 1979, 1989, 2002, 2010 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса мәғлүмәттәр бар һәм асыҡ ҡулланыуҙа табырға була. Ҡайһы бер китаптарҙы электрон төрҙә асып ҡарап була. 1926 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса һәр ауыл тураһында мәғлүмәт осрағаны юҡ әле. Унан башҡа Өфө виләйәтендә 1865, 1879, 1886 йылдарҙа урындағы халыҡ иҫәбе алынған. Тағы ла ревиз яҙмалары аша мәғлүмәт бар.

1859 һәм 1865 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.I. Уфимская губерния, 1877. — Уфа:Китап, 2002. — 432 с. ISBN 5-295-03188-8 (ч. I). ISBN 5-295-03133-0.

Өфө виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1859 һәм 1865 йылдарға ҡарата бар.

1866 йыл — Список населенных мест. Ч. II. Оренбургская губерния, 1866. — Уфа: Китап, 2006. — 260 с. ISBN 5-295-03815-7 (ч. II). ISBN 5-295-03133-0.

Ырымбур виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1866 йылға ҡарата бар.

1897 йыл — Перепись населения. т.45 кн.01 Уфимская губерния. Н.А.Тройницкий (ред.)(С.-Петербург, 1901)

Был китапта Өфө виләйәте ауылдары буйынса мәғлүмәт бар. 500 кешенән күберек булған ауылдар исемлеге.

1920 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.III. Башреспублика, 1926. — Уфа. Китап, 2002. — 400 с. ISBN 5-295-03091-1 (ч. III). ISBN 5-295-03133-0.

Был китап 1926 йылға ҡарата төҙөлгән, әммә халыҡ иҫәбе 1920 йылға ҡарата бирелгән.

1939 йыл — БАССР. Административно-территориальное деление на 1 июня 1940 года – Уфа:Государственное издательство, 1941. – 387 с.

Был китапта 1939 йылғы иҫәп алыу буйынса һәр ауыл буйынса мәғлүмәт бар.

1989 һәм 2002 йылдар — Башҡортостан Республикаһы ауылдарында 1989 һәм 2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны.
2010 йыл — Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник. (рус.)
Население Башкортостана: XIX-XXI века: статистический сборник / Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республики Башкортостан. — Уфа:Китап, 2008. — 448 с.: ил. ISBN 978-5-295-04439-7

1897 йылғы халыҡ иҫәбенән башлап ҡалалар, ҡала төрөндәге ҡасабалар, райондар, район үҙәктәре буйынса халыҡ һаны бар.