Нуғай Урҙаһы — мәҡәләне РУВИКИ интернет-энциклопедияһында уҡығыҙ

Нуғай Урҙаһы
Административ үҙәк	Сарайчик^[d]
Нигеҙләү датаһы	1440
Идара итеү формаһы	ханлыҡ^[d]

Рәсми тел	Ҡыпсаҡ телдәре и кыпчакско-ногайские языки^[d]
Ғәмәлдән сыҡҡан дата	1634
Донъя ҡитғаһы	Евразия
РУВИКИ.Медиа файлдары

Нуғай Урҙаһы

Нуғай Урҙаһы — боронғо төрки дәүләт (XV—XVII бб.). Көнсығыш Алтын Урҙаhы ярсығы. Ул көнбайыш Ҡаҙағстанда урынлашҡан. Ҡалмыҡтар Нуғай Урҙаһын XVII быуатта ҡыра.

Башҡортостан тарихы

Боронғо дәүер

Урта быуаттар

Өфө II ҡаласығы • Бахмут мәҙәниәте • Имәнкиҫкә мәҙәниәте • Кушнаренко мәҙәниәте • Ҡараяҡуп мәҙәниәте • Мазунин мәҙәниәте • Сейәлек мәҙәниәте • Турбаҫлы мәҙәниәте • Төрки ҡағанлығы • Көнбайыш Төрки ҡағанаты • Ҡыймаҡ ҡағанлығы • Хазар ҡағанаты • Башҡорт ҡәбиләләре • Тарихи Башҡортостан • Дәшти Ҡыпсаҡ • Волга буйы Болғары • Алтын Урҙа • Ҡазан ханлығы • Нуғай Урҙаһы • Себер ханлығы

XVI—XIX быуаттар

Башҡортостандың Рус дәүләтенә ҡушылыуы • Административ-территориаль бүленеш • Башҡорттарҙың аҫабалыҡ хоҡуғы • Башҡорттарҙың хәрби хеҙмәте • Башҡорт ихтилалдары (1662—1664 • 1681—1684 • 1704—1711 • 1735—1740 • 1755—1756 • 1773—1775 • 1834—1835) • Ырымбур экспедицияһы • Идара итеүҙең кантон системаһы • Башҡорт-мишәр ғәскәре

XX—XXI быуаттар

Беренсе донъя һуғышы • Башҡортостан автономияһы (Башҡорт милли хәрәкәте • Бөтә башҡорт ҡоролтайҙары • Башҡорт Хөкүмәте • Башҡорт ғәскәре • Кесе Ҡоролтай • Административ-территориаль бүленеш • Бөтә башҡорт хәрби съезы • БВРС) • Граждандар һуғышы • Ихтилал хәрәкәте (Борай • Бөрйән-Түңгәүер • Ҡарағош яуы) • Өфө дәүләт кәңәшмәһе • Өфө директорияһы • Килешеү • Башҡорт АССР-ы(Башревком • БашХҠС • БашЧК • БашҮБК • Бөтә Башҡорт Советтар съезы • Бәләкәй Башҡортостан • Оло Башҡортостан • Башобком КПСС • Дәүләт ҡоролошо тураһында декрет • БАССР конституциялары: 1925,1937,1978 • Министрҙар Советы • Юғары Совет) • Ғинуар конфликты (1920) • Аслыҡ (1921—1922) • Сәйәси репрессиялар • Бөйөк Ватан һуғышы • Башҡортостан Республикаһы(Дәүләт суверенитеты тураһында декларация • Конституция • Хөкүмәт • Парламент)

Тематик мәҡәләләр
Башҡорттар • этногенез • дин • мәҙәниәт • тел • урынлашыу • яҙыу

Боронғо нуғайҙарҙан бер нисә халыҡ сыҡҡан: ҡарағалпаҡтар (Алтыул Урҙанан), нуғайлы (Кесе Нуғай Урҙанан; хәҙерге нуғай Төньяҡ Кавказда йешеле торған). Оло Нуғай Урҙа нуғайҙарына башҡорт, ҡазаҡ, ҡырым татар, татар халыҡтары ингән.