Барий

Барий
	Барий
Асыу датаһы	1808
Химик формула	Ba
Хөрмәтенә аталған	вес[d]
Электронная конфигурация	[Xe] 6s²
Иреү температураһы	727 °C
Энергия ионизации	502,9 килоджоуль на моль, 965,2 килоджоуль на моль и 3600 килоджоуль на моль
Ионный радиус	1,35 ангстрем, 1,42 ангстрем и 1,61 ангстрем
Тығыҙлыҡ	3,338 грамм на кубический сантиметр
Молярная энтальпия плавления	7,12 килоджоуль на моль
Ауырлығы	137,327 ± 0,007 Массаның атом берәмеге
Код MCN	2805.19.20
Асыусы йәки уйлап табыусы	Гемфри Дэви[d]
Ҡайнау нөктәһе	1897 °C
Атом һаны	56
Электр кирелеге	0,89
Әселәнеү дәрәжәһе	2
Элемент символы	Ba
Табылыу урыны	Королевский институт[d]
Имеется у таксона	I. cicadae[d]
Каноническая формула SMILES	[Ba]
	Медиафайлы на РУВИКИ.Медиа

Барий (лат. Barium, Ba) — Менделеевтың периодик таблицаһының 6-сы осоро, 2-се төркөм элементы. Тәртип номеры — 56.Атом һаны 56. Ябай матдә барий — йомшаҡ, яҡшы сүкелеүсән, һелтеле металл, көмөш-аҡ төҫтә. Юғары химик активлығына эйә; ағыулы.

Символы[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Барий элементының символы — Ba (Барий тип уҡыла).

Тарихы[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Барий 1774 йылда BaO оксиды рәүешендә Карл Шееле һәм Юһан Ган тарафынан асыла.^[7].

1808 йылда инглиз химигы Гери Дэви барийҙың дымлы гидроксидын терегөмөш катоды менән электролизлап, барий амальгамаһын килтереп сығара; йылытҡанда терегөмөш парға әйләнеп бөткәндән һуң, унда металлик барий тороп ҡала.

Исеменең килеп сығышы[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Атамаһы бор. грек. βαρύς — «ауыр» һүҙенән алынған.

Тәбиғәттә[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Ер ҡабығында барий йөкмәткеһе массаһын буйынса 0,05 % тәшкил итә; диңгеҙ һыуында барий — 0,02 мг/л. Барий әүҙем, һелтеле металдар һәм минералдарҙың кесе төркөмсәһенә инә. Төп минералдары: барит (BaSO₄) һәм витерит (BaCO₃).

Барийҙың һирәк осрай торған минералдары: цельзиан йәки барий ялан шпаты (барий алюмосиликаты), гиалофан (ҡатнаш калий һәм барий алюмосиликаты), нитробарит (барий нитраттар) һ.б.

Хаҡы[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Металлик барий 99,9 % таҙалыҡтағы ҡойолмаларының хаҡы 30 доллар 1 кг самаһы.

Ағыулылығы[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Барий һәм уның ҡайһы бер ҡушылмалары аҙыҡта һәм һыуҙа ПДК-нан артып киткәндә ағыулы булыуы ихтимал. Эсергә яраҡлы һыуҙа барийҙың рөхсәт ителгән иң сикке концентрацияһы 0,7 мг/дм³ тәшкил итә. Рәсәйҙә санитар-гигиеник нормативтарға ярашлы зарарлы матдәләр токсикологик лимитлау билдәһе буйынса нормалаштырыла; хәүефлелек класы - 2 (хәүефлелеге юғары матдәләр).

Шулай уҡ ҡарағыҙ[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Микроэлементы

Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 Эмсли Д. Nature's Building Blocks: An A-Z Guide of the Elements (New Edition) — Издательство Оксфордского университета, 2011.
↑ ^2,0 ^2,1 BARIUM (ингл.)
↑ Meija J., Coplen T. B., Berglund M., Bièvre P. D., Gröning M., Holden N. E., Irrgeher J., Loss R. D., Walczyk T., Prohaska T. Atomic weights of the elements 2005 (IUPAC Technical Report) (ингл.) // Pure and Applied Chemistry — IUPAC, 2016. — Vol. 88, Iss. 3. — ISSN 0033-4545; 1365-3075; 0074-3925 — doi:10.1515/PAC-2015-0305
↑ Химик элементтарҙың периодик системаһы — 1869.
↑ Wieser M. E., Coplen T. B., Wieser M. Atomic weights of the elements 2009 (IUPAC Technical Report) (ингл.) // Pure and Applied Chemistry — IUPAC, 2010. — Vol. 83, Iss. 2. — P. 359–396. — ISSN 0033-4545; 1365-3075; 0074-3925 — doi:10.1351/PAC-REP-10-09-14
↑ Chu Z., Chang J., Zhu Y., Sun X. Chemical Constituents of Cordyceps cicadae (ингл.) // Natural Product Communications: an international journal for communications and reviews — 2019. — Vol. 10, Iss. 12. — P. 1934578X1501001. — ISSN 1555-9475; 1934-578X — doi:10.1177/1934578X1501001233
↑ Барий. // Популярная библиотека химических элементов. — М.: Издательство «Наука», 1977.

Әҙәбиәт[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Барий // Брокгауз һәм Ефрондың энциклопедик һүҙлеге: 86 томда (82 т. һәм 4 өҫтәмә том). — СПб., 1890—1907. (рус.)
Барий// Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. 3-й т. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978.

Һылтанмалар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Барий//Большая российская энциклопедия(недоступная ссылка)
Барий на Webelements
Барий в Популярной библиотеке химических элементов

[_687398edfbc9f04c-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 Эмсли Д. Nature's Building Blocks: An A-Z Guide of the Elements (New Edition) — Издательство Оксфордского университета, 2011.

[_49eb6b9eb5e9c721-2] 2,0 ^2,1 BARIUM (ингл.)

[_1939fc4d25b11527-3] Meija J., Coplen T. B., Berglund M., Bièvre P. D., Gröning M., Holden N. E., Irrgeher J., Loss R. D., Walczyk T., Prohaska T. Atomic weights of the elements 2005 (IUPAC Technical Report) (ингл.) // Pure and Applied Chemistry — IUPAC, 2016. — Vol. 88, Iss. 3. — ISSN 0033-4545; 1365-3075; 0074-3925 — doi:10.1515/PAC-2015-0305

[_5492ef28c90aa320-4] Химик элементтарҙың периодик системаһы — 1869.

[_4522e15b36f230ae-5] Wieser M. E., Coplen T. B., Wieser M. Atomic weights of the elements 2009 (IUPAC Technical Report) (ингл.) // Pure and Applied Chemistry — IUPAC, 2010. — Vol. 83, Iss. 2. — P. 359–396. — ISSN 0033-4545; 1365-3075; 0074-3925 — doi:10.1351/PAC-REP-10-09-14

[_019961de8bbc153d-6] Chu Z., Chang J., Zhu Y., Sun X. Chemical Constituents of Cordyceps cicadae (ингл.) // Natural Product Communications: an international journal for communications and reviews — 2019. — Vol. 10, Iss. 12. — P. 1934578X1501001. — ISSN 1555-9475; 1934-578X — doi:10.1177/1934578X1501001233

[7] Барий. // Популярная библиотека химических элементов. — М.: Издательство «Наука», 1977.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]