Гафний

Гафний
	Гафний
Асыу датаһы	1922
Химик формула	Hf
Хөрмәтенә аталған	Копенгаген[d]
Электронная конфигурация	[Xe] 4f¹⁴ 5d² 6s²
Иреү температураһы	4041 ± 1 ℉
Ионный радиус	0,58 ангстрем, 0,71 ангстрем и 0,83 ангстрем
Тығыҙлыҡ	13 ± 0,01 грамм на кубический сантиметр
Ҡайнау нөктәһе	8316 ± 1 ℉
Временное среднее значение предела допустимого воздействия	0,5 ± 0,1 mg/m³
Атом һаны	72
IDLH	50 ± 10 mg/m³
Асыусы йәки уйлап табыусы	Хевеши, Дьёрдь де[d] и Костер, Дирк[d]
Ауырлығы	178,486 ± 0,006 Массаның атом берәмеге
Давление пара	0 ± 1 mm Hg
Әселәнеү дәрәжәһе	4
	Файл:Hafnium.svg
Электр кирелеге	1
Табылыу урыны	Дания
Элемент символы	Hf
Каноническая формула SMILES	[Hf]
PGCH коды	0309
	Медиафайлы на РУВИКИ.Медиа

72	Гафний
Hf 178,49
4f¹⁴5d²6s²

Гафний (лат. Hafnium, Hf) — Менделеевтың периодик таблицаһының 6-сы осор, 4-се төркөм элементы. Тәртип номеры — 72.

Ябай матдә — ауыр, ҡыйынлыҡ менән иреүсән көмөшһыу-аҡ металл. Гафнийҙың ике модификацияһы бар.

Символы[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Гафний элементының символы — Hf (Гафний тип уҡыла).

Асылыу тарихы һәм атаманың килеп сығышы[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Гафнийҙы башта һирәк ер элементтары араһынан эҙләйҙәр. Дания физик-теоретигы Нильс Борҙың квант-механикаһы нигеҙендә иҫәптәре буйынса һирәк ер элементтарының һуңғыһы 71-се элемент булып тороуы асыҡланғас ҡына гафний элементы — цирконий аналогы икәне аңлашыла.

Н. Бор һығымтаһына нигеҙләнеп, 1923 йылда Дирк Костер һәм Дьёрдь де Хевеши рентгеноспектраль ысул буйынса норвег һәм гренланд циркондарын анализлайҙар. Был тәжриәбәләр нигеҙендә улар 72-се элемент асылыу тураһында иғлан итә һәм уға ҡала хҡрмәтенә гафний тигән исем бирә (лат. Hafnia — Копенгагендың латинса исеме). 1949 йылда элементтың «гафний» исеме Халыҡ-ара комиссия тарафынан раҫлана.

Донъя ресурстарында — гафний[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

2007 йылда 99%-лы гафний хаҡы килограмы өсөн уртаса алғанда $780 тәшкил итә (infogeo.ru мәғлүмәттәре буйынса)

Гафнийҙың бөтә донъя ресурстарын гафний ике окисенә күсереп иҫәпләгәндә, 1 миллион тоннанан бер ни тиклем артып китә. Был ресурстарҙы бүлеү структураһы яҡынса түбәндәгесә күренә:

Австралия — 630 мең тоннанан ашыу,
КАР — 287 мең тонна тиерлек,
АҠШ — 105 мең тоннанан саҡ ҡына ашыу ,
Һиндостан — 70 мең тонна самаһы,
Бразилия — 9,88 мең тонна.

Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

↑ ^1,0 ^1,1 HAFNIUM (ингл.)
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 http://www.cdc.gov/niosh/npg/npgd0309.html
↑ https://iupac.org/standard-atomic-weight-of-hafnium-revised/
↑ https://www.britannica.com/science/hafnium
↑ Wieser M. E., Coplen T. B., Wieser M. Atomic weights of the elements 2009 (IUPAC Technical Report) (ингл.) // Pure and Applied Chemistry — IUPAC, 2010. — Vol. 83, Iss. 2. — P. 359–396. — ISSN 0033-4545; 1365-3075; 0074-3925 — doi:10.1351/PAC-REP-10-09-14

Әҙәбиәт[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Химия и технология редких и рассеянных элементов. Ч. 2. Под ред К. Большакова. Изд. 2. М.: Высшая школа, 1976.

Һылтанмалар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Гафний // Большая советская энциклопедия: В 66 томах (65 т. и 1 доп.) / Гл. ред. О. Ю. Шмидт. — 1-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1926—1947.

[_8853a7c4691154fb-1] 1,0 ^1,1 HAFNIUM (ингл.)

[_af2027cc1777dcb3-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 http://www.cdc.gov/niosh/npg/npgd0309.html

[_1dde9ff974565eed-3] ttps://iupac.org/standard-atomic-weight-of-hafnium-revised/

[_d12e2eb64315456b-4] ttps://www.britannica.com/science/hafnium

[_4522e15b36f230ae-5] Wieser M. E., Coplen T. B., Wieser M. Atomic weights of the elements 2009 (IUPAC Technical Report) (ингл.) // Pure and Applied Chemistry — IUPAC, 2010. — Vol. 83, Iss. 2. — P. 359–396. — ISSN 0033-4545; 1365-3075; 0074-3925 — doi:10.1351/PAC-REP-10-09-14

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

Тышҡы ресурстарға һылтанмалар
Словари и энциклопедии	Большая датская Большая китайская Большая норвежская Большая российская (старая версия) Большая советская (1 изд.) Britannica (онлайн) Treccani Universalis Universalis
В библиографических каталогах	GND: 4158734-0 J9U: 987007545701705171 LCCN: sh85058238 NDL: 00562767