Мәжит Ғафури

Мәжит Ғафури
Мәжит Ғафури
Тыуған көнө	8 (20) июль 1880
Тыуған урыны	Еҙем-Ҡаран, Стәрлетамаҡ өйәҙе, Өфө губернаһы, Рәсәй империяһы;
Вафат булыу көнө	28 октябрь 1934 (54 йәш)
Вафат булыу урыны	Өфө, РСФСР, СССР;
Гражданлығы (подданныйлығы)	Рәсәй империяһы; Совет Рәсәйе; СССР;
Эшмәкәрлек төрө	шағир, фольклорсы, драматург
Жанр	шиғыр[d] и поэма[d]
Әҫәре теле	башҡортса‎ и татар теле
Наградалары	Хеҙмәт Геройы (1920-е) Башҡортостандың халыҡ шағиры (1923)
	РУВИКИ.Медиа файлдары

РУВИКИ интернет-энциклопедияһында Ғафуров фамилиялы башҡа кешеләр тураһында мәҡәләләр бар.

Мәжит Ғафури (Абдулғафуров Ғәбделмәжит Нурғәни улы; 20 июль 1880 йыл — 28 октябрь 1934 йыл) — яҙыусы. Башҡортостандың халыҡ шағиры (1923).

Биографияһы

Ғафуров Ғәбделмәжит Нурғәни улы 1880 йылдың 20 июлендә Өфө губернаһы Стәрлетамаҡ өйәҙе^[1] Еҙем-Ҡаран ауылында хәлфә ғаиләһендә тыуған. Сығышы менән кәлсер-табын ырыуы башҡорттарынан^[2].

Ете йәштә Еҙем-Ҡаран ауыл мәҙрәсәһенә уҡырға бара.

Еҙем-Ҡарандан алыҫ түгел Үтәш ауылы мәҙрәсәһендә уҡый.

Мәжит Ғафури, Мәстүрә Фәйзуллина, Зөһрә Ғафури, Ғәзиз Әлмөхәмәтов. Өфө, 1933 йыл

1898 йылда Троицк ҡалаһында Зәйнулла Рәсүлевтың «Рәсүлиә» мәҙрәсәһенә уҡырға инә. Уҡыған ваҡытта халыҡ тормошон ныҡлап өйрәнә, төрлө заводтарҙа, Рәмиевтың алтын приискыларында эшләп, уҡыуын дауам итә. Ҡаҙаҡ далаларында балалар уҡыта, ҡаҙаҡ халҡының фольклорын өйрәнә, рус әҙәбиәте менән дә ҡыҙыҡһына башлай.

1904 йылда Ҡазанда «Мөхәмәҙиә» мәҙрәсәһенә уҡырға инә.

1906—1909 Өфөлә «Ғәлиә» мәҙрәсәһендә уҡый.

«Ҡыҙыл Башҡортостан», «Коммуна» гәзиттәре редакцияһында эшләй.

1934 йылдың 28 октябрендә үпкә ауырыуынан Өфөлә вафат була.

Хәтер

Өфөлә Мәжит Ғафуриҙең йорт-музейы

Халыҡ шағирының исемен уның тыуған районы — Ғафури районы йөрөтә.
Уның исеме Башҡорт дәүләт академия драма театрына бирелгән, уның алдындағы майҙансыҡҡа әҙиптең һәйкәле ҡуйылған.
1948 йылдан Өфөлә Мәжит Ғафуриҙың мемориаль йорт-музейы эшләй.
2020 йылда, шағирҙың 140 йәшен билдәләгән көндәрҙә, Башҡортостан мәҙәниәт минстрлығы, Башҡортостан Яҙыусылар союзы, Мәжит Ғафуриҙың халыҡ-ара йәмәғәт фонды «Мәжит Ғафури шиғырҙарын уҡыйбыҙ» конкурсы иғлан итә^[3].

Әҫәрҙәре

Шиғырҙар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

«Ишан шәкерттәренә», 1902
«Себер тимер юлы»
«Башҡа мәмләкәттәрҙә мосолмандарҙың хәле»
«Ғилем»
«Йәш ғүмер»
«Ваҡыт етте», 1905
«Шатлыҡ йыры», 1905
«Хөрриәт дәүерендә», 1905
«Бай кеше», 1905 («Бай», 1907)
«Ике ҡош», 1906
«1906 йылдың 1907 йылға васыяты»,
«Етенсе йылдың яуабы»
«Беҙҙең көндәр», 1907
«Үҙем һәм халҡым», 1912
«Мин ҡайҙа», 1912
«Бир ҡулыңды», 1920
«Һарыҡты кем ашаған»

Хикәйәләр[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

«Фәҡирлек менән үткән тереклек», 1904
«Аслыҡ йыл йәки һатлыҡ ҡыҙ»
«Ярлылар, йәки өйҙәш ҡатын»
«Үгәй балалар»
«Онотолған енәйәт»
«Һалдат ҡатыны Хәмиҙә»

Повестар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

«Ҡара йөҙҙәр», 1926
«Шағирҙың алтын приискыһында», 1930
«Тормош баҫҡыстары».

Поэмалар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

«Эшсе», 1921

Драмалар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

«Ҡыҙыл йондоҙ», 1925

Китаптары

«Себер тимер юлы йәки әхүәле милләт», Ырымбур.

Иҫкәрмәләр

↑ ¹ ² Хәҙерге Башҡортостан Республикаһы Ғафури районы.
↑ Кунафин Г. С. Творчество, прошедшее испытание временем (125 лет со дня рождения народного поэта Башкортостана Мажита Гафури) // Ватандаш. — 2005. — № 8. — С. 161—175. — ISSN 1683-3554.
↑ Флешмоб "Поэты читают поэта" к 140-летию Мажита Гафури

Әҙәбиәт

Гайнуллин М. Ф., Хусаинов Г. Б. Писатели Советской Башкирии. Биобиблиографический справочник / Оформление А. Королевского. — Уфа: Башкирское книжное издательство, 1977. — 416 стр. (рус.)
Ғәйнуллин М. Ф., Хөсәйенов Ғ.Б. Совет Башҡортостаны яҙыусылары. Биобиблиографик белешмә. Тулыландырылған, төҙәтелгән икенсе баҫма. — Өфө: Башҡортостан китап нәшриәте, 1988. — 400 бит.
Писатели земли башкирской. Справочник / Сост.: Р. Н. Баимов, Г. Н. Гареева, Р. Х. Тимергалина. — Уфа: Китап, 2006. — 496 с. (рус.)
Мажит Гафури : биобилиогр. указ. / сост. Г. С. Ахмадиева; ред. З. Т. Агзамова; отв. за вып. А. А. Ибрагимов. — Уфа: Нац. б-ка им. А.- З. Валиди РБ, 2010. — 202 с.
История башкирской литературы. Т. 1 (421-428 с.): С древнейших времен до начала XX века. — Уфа: Китап. 2012 — 560 с. ISBN 978-5-295-05562-1 (т.1)
Юрий Узиков. Исторические памятники Уфы. [1] (на рус.яз.) «Китап» нәшриәте, 1999, 83-85 с. ISBN 5-295-02294-3. Дом, где работал и жил Гафури. Гоголя улица, 28
Ғафуров Ә. Ғ. Атайым (Мәжит Ғафури тураһында хәтирәләр). — Өфө: «Китап», 2001. — 175 бит.

Һылтанмалар

Башҡортостан Республикаһының Әхмәтзәки Вәлиди исемендәге Милли китапханаһының электрон бүлегендә

башҡа сығанаҡтар

Килмөхәмәтов Т. Ә. Ғафури Мәжит // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: «Башҡорт энциклопедияһы» ғилми-нәшриәт комплексы, 2015—2020. — ISBN 978-5-88185-143-9.
Биография 2007 йылдың 30 сентябрь көнөндә архивланған.
Национальная электронная библиотека Республики Башкортостан. Мажит Гафури: Биобиблиографический указатель

[Х-1] ¹ ² Хәҙерге Башҡортостан Республикаһы Ғафури районы.

[Кунафин_Г.-2] Кунафин Г. С. Творчество, прошедшее испытание временем (125 лет со дня рождения народного поэта Башкортостана Мажита Гафури) // Ватандаш. — 2005. — № 8. — С. 161—175. — ISSN 1683-3554.

[3] Флешмоб "Поэты читают поэта" к 140-летию Мажита Гафури

[1]

[2]

[3]