Радио көнө
| Радио көнө | |
|---|---|
 | |
| Төрө | Бөтә элемтә тармаҡтары хеҙмәткәрҙәренең һөнәри байрамы |
| Дата | 7 май |
 РУВИКИ.Медиа файлдары | |
Радио көнө (рус. День радио) — Рәсәйҙә 7 майҙа билдәләнгән бөтә элемтә тармаҡтары хеҙмәткәрҙәренең һөнәри байрамы.[1] Тап ошо көндө 1895 йылда радио уйлап табыу датаһы тип иҫәпләйҙәр[2]. СССР Халыҡ Комиссарҙары советының 1945 йылдың 2 майындағы «А. С. Поповтың радио уйлап табыуына 50 йыл тулыу айҡанлы» ҡарары менән СССР-ҙа рәсми рәүештә индерелә[3]. Һуңынан, СССР Юғары Советы Президиумының 1980 йылдың 1 октябрендәге указына ярашлы, «Радио көнө, бөтә элемтә тармаҡтары хеҙмәткәрҙәре байрамы» исемен ала[4].
Рәсәйҙә генә түгел[5][6], Болгарияла[7], Әрмәнстанда[8], Ҡырғыҙстанда[9] Һәм Беларусь Республикаһында ла рәсми байрам булып иҫәпләнә[10].
Байрам тарихы
1895 йылда Александр Степанович Попов (рус.)баш. Петр Николаевич Рыбкин (рус.)баш. менән берлектә йәшен разрядтарын байтаҡ алыҫлыҡта теркәгән прибор эшләй. Уны Попов «Йәшен билдәләүсе»[ru] тип атай[3].
1895 йылдың 25 апрелендә (7 май) Рус физика-химия йәмғиәтенең физика бүлеге ултырышында булдырылған мәғлүмәт тапшырыу системаһының асыҡ демонстрацияһы үтә[11][12]: Йәшен билдәләүсе өсөн тирбәлеү сығанағы сифатында яҡын-тирәлә урынлашҡан Герц вибраторы хеҙмәт итә. «Металл порошоктарҙың электромагнит тирбәлеүҙәргә мөнәсәбәте тураһында» темаһына үҙенең асыҡ доклады аҙағында Попов былай ти: «Минең приборҙы артабан камиллаштырыу тиҙ электр тирбәлеүҙәре ярҙамында сигналдарҙы алыҫ араға тапшырыуға, бындай тирбәлеүҙәрҙең етерлек энергияға эйә сығанағы табылғандан һуң, ҡулланырға мөмкин булыуына өмөт белдерә алам». Тап ошо көндө радио уйлап табыу датаһы тип иҫәпләйҙәр[3].
СССР-ҙа Радио көнөн тәүге тапҡыр 1925 йылда билдәләйҙәр. Ул саҡта радио уйлап табыуҙың 30 йыллығына арналған тантаналы саралар үткәрелә[13][14]. Гульельмо Маркони ошондай уҡ радио схемаһын уйлап тапҡан һәм патентлаған, ә һуңынан уны етештереү буйынса компания булдырып дан ҡаҙанған, шуға күрә ул ваҡыттағы төрлө баҫмаларҙа уның ҡаҙаныштары ла иҫәпкә алына, Әммә Поповтың өҫтөнлөгө һыҙыҡ өҫтөнә алына[13]. Шул уҡ йылда «Друг радио» журналында рәсәй радиоинженерҙар йәмғиәтенең почетлы ағзаһы Алексей Петровский 7 майҙа «радистарҙың ысын байрамы» булһын тигән теләген белдерә[15][16].
Радио уйлап табыуға 40 йыл тулыу йылында (1935), шулай уҡ был ваҡиғаға арналған төрлө саралар үтә, Поповтың өлөшөн таныған мәҡәләләр сыға[17].
10 йылдан һуң Радио көнө рәсми рәүештә билдәләнә. СССР Халыҡ Комиссарҙары Советының 1945 йылдың 2 майындағы «А. С. Поповтың радио уйлап табыуына 50 йыл тулыу айҡанлы» ҡарарында[2]:
1945 йылдың 7 майында рус ғалимы А. С. Поповтың радио уйлап табыуына 50 йыл тулыу уңайынан СССР Халыҡ комиссарҙары Советы ҡарар итә: Халыҡтың мәҙәни һәм сәйәси тормошонда һәм илде обороналауҙа радионың мөһим ролен иҫәпкә алып, радио өлкәһендә ватан фәненең һәм техникаһының ҡаҙаныштарын популярлаштырыу һәм халыҡтың киң ҡатламдары араһында радиоһәүәҫкәрлекте дәртләндереү маҡсатында, 7 майҙы йыл һайын «Радио көнө» итеп билдәләргә.
В ознаменование 50-летия со дня изобретения радио русским ученым А. С. Поповым, исполняющегося 7 мая 1945 г., Совет народных комиссаров Союза ССР постановляет: <...>
4. Учитывая важнейшую роль радио в культурной и политической жизни населения и для обороны страны, в целях популяризации достижений отечественной науки и техники в области радио и поощрения радиолюбительства среди широких слоев населения, установить 7 мая ежегодный «День радио».
Шул уҡ dаҡытта «А.С. Попов исемендәге Алтын миҙал» раҫлана[18][19], миҙалды «радио өлкәһендәге күренекле ғилми эштәре һәм уйлап табыуҙары өсөн» тапшыралар[2]. Шулай уҡ «Почетлы радист» күкрәк билдәһен раҫлайҙар һәм электр элемтәһе һәм радиотехниканы һөнәр итеп һайлаған студенттар һәм аспиранттар өсөн исемле стипендиялар булдыралар[20][2].
СССР Юғары Советы Президиумының 1980 йылдың 1 октябрендәге указына ярашлы, байрам «Радио көнө, бөтә элемтә тармаҡтары хеҙмәткәрҙәре байрамы» тип атала[4].
Байрам итеү
7 майҙа Рәсәйҙә Радио көнөн радиотехника һәм коммуникациялар менән бәйле студенттар, уҡытыусылар, уҡыу йорттарын тамамлаусылар, музей хеҙмәткәрҙәре, шулай уҡ радиоһәүәҫкәрҙәр билдәләй[5][6][1].
2024 йылда Рәсәй ҡалаларында телебашнялар байрам иллюминацияһын ҡабыҙа. Останкин телебашняһында радиотулҡындар һәм микрофон һүрәттәре менән «с Днем радио» ролигы трансляциялана. Симферополдә башняның медиафасадына А.С. Поповтың һүрәте, Ярославлдә «Это наше. Это работает!» яҙыуы күрһәтелә. Воронеж, Грозный, Түбәнге Новгород, Һарытау, Силәбе һәм башҡа ҡалаларҙың телебашняларында «7 май — Радио көнө» тексы трансляциялана[21].
Радио көнөн Болгарияла ла билдәләйҙәр (болг. Ден на радиото и телевизията[7] 1968 йылдан[22]), Әрмәнстанда[8], Ҡырғыҙстанда[9] һәм Беларусь Республикаһында[10], унда 2023 йылда һөнәри байрам хөрмәтенә был өлкә хеҙмәткәрҙәре, Шул иҫәптән «БелГИЭ»электр элемтәһен күҙәтеү Буйынса Республика унитар предприятиеһы хеҙмәткәрҙәре дәртләндерелә[23].
2009 йылда байрам хөрмәтенә Google радио рәүешендә дудл баҫтырып сығара[24].
Рәсәйҙәге традициялар
Екатеринбург
Екатеринбургта УГТУ-УПИ (рус.)баш. радиотехник факультеты студенттары, сығарылыш уҡыусылары һәм уҡытыусылары йыл һайын саралар үткәрә, уларҙың мөһим ваҡиғаларының береһе булып факультет бинаһынан Александр Степанович Попов һәйкәленә тиклемге традицион йөрөш[25][26][27]. Байрамға бер аҙна бүленә, уның дауамында университет хакимиәте төрлө проект эшмәкәрлегенә студенттарҙы ғына түгел, ә уҡыусыларҙы ла йәлеп итә, уларға был уҡыу йортоноң тарихы һәм уның белем биреү программалары менән танышыу мөмкинлеге бирелә. Традиция буйынса һәйкәл йыуыла, ә 7 майҙа Радио көнөндә концерт программаһы ойошторола. Марш байрам салюты менән тамамлана[25]. 2020 йылда COVID-19 пандемияһы менән бәйле йыллыҡ марш туҡтатыла, ике йылдан һуң был традиция тергеҙелә[28].
Байрам аҙнаһы аҙағында иң яҡшы студенттар проекттары күргәҙмәһе үтә: һайлап алыу йөҙҙәрсә дәғүәсе араһында үткәрелә, һөҙөмтәлә тамашасылар хөкөмөнә 30-40-ҡа яҡын эш сығарыла. Күргәҙмәгә конкурсанттарға кире бәйләнеш бирә алған ошо тармаҡ предприятиелары директорҙары саҡырыла. Шул уҡ ваҡытта вакансиялар йәрминкәһе үтә, унда студенттарҙың киләсәктә эшкә урынлашыу йәки практика һәм стажировка үтеү өсөн урын табыу мөмкинлеге барлыҡҡа килә[25].
А.С. Попов исемендәге Екатеринбург Радио музейында профилле байрамды традицион Асыҡ ишектәр көнө тип билдәләйҙәр, уның барышында улар радиоға арналған, уны уйлап табыуға, үҫешенә һәм хәҙерге донъялағы әһәмиәтенә арналған бушлай экскурсиялар ойошторола[6].
Таганрог
Таганрогта Радиотехник системалар һәм идара итеү институтында хәҙерге һәм буласаҡ студенттар өсөн тематик саралар серияһы үтә: бакалавриат һәм специалитет уҡыусылары алдында Студенттар клубы артистары сығыш яһай, шулай уҡ викториналар һәм фотоконкурстар үткәрелә. Уҡыусыларҙың Таганрог радиотехник университетының Пилитехника музейына экскурсияға килергә мөмкинлеге бар.[29].
Рязань
Рязань Дәүләт радиотехник университетында ла Радио көнөн байрам итеүҙең үҙ традициялары бар: был уҡыу йортон тамамлаусылар һәм студенттар ғәҙәттә төп уҡыу корпусы янында йыйыла һәм бер-береһен тип ҡотлайҙар «Попов воскрес!».[30][31][32] 2020 йылда байрам онлайн-трансляция форматында үтә[33].
Мәскәү
1971 йылда Мәскәү физика-техник институтында Радио көнөнә арналған радиотехник конструкциялар һәм компьютер программалары конкурсы ойошторола. Унда радиотехника һәм кибернетика факультеты студенттары ғына түгел, был уҡыу йортоноң башҡа бүлексәләре лә ҡатнаша ала. Призерҙар һәм еңеүселәр стипендияларға һәм премияларға йыллыҡ өҫтәмәләр ала[34]. Һуңғы йылдарҙа сараны ойоштороу менән физтех-радиотехника һәм компьютер технологиялары мәктәбе (ФРКТ) шөғөлләнә[35], ул радиотехника һәм кибернетика факультеты нигеҙендә булдырылған[36]. Мәҫәлән, 2023 йылда «Микроконтроллерҙар һәм радиотехника буйынса проекттар конкурсы»үткәрелә[37][38].
2024 йылдың 30-31 майында Мәскәүҙә Радио көнөнә арналған «Инфокоммуникация технологиялары өсөн радиоэлектрон ҡоролмалар һәм системалар» 79-сы бөтә рәсәй конференцияһы үтте[39].
2025 йылда ВДНХ-ла Рәсәй Милли үҙәгендә Радио көнө хөрмәтенә байрам сараһы үтә. Күргәҙмә майҙанында оҫталыҡ дәрестәре, артистарҙың сығышы, радио алып барыусылары һәм бүләктәр уйнатыу ойошторола. Байрам төп урам сәхнәһендәге концерт менән тамамлана[40].
Томск
Томскиҙа Радио көнөн байрам итеү традицияһы 1986 йылда башлана. Ул саҡта Томск Радио һәм электрон техника институты ойошторола, унда радиотехник факультет асыла. Шул ваҡыттан алып йыл һайын 7 майҙа студенттар тыуған ҡала урамдары буйлап байрам марштары ойоштора. Байрам 2001 йылда рәсми рәүештә ҡала сараһы статусын алды[41]. Ул «РадиоBOOM» фестивале исемен йөрөтә[42][43].
1988 йылда тағы бер йола барлыҡҡа килде: был көндө Томск студенттары дөйөм ятаҡтың туғыҙынсы ҡаттан эшләмәгән электрониканы ташлай башлай[44]. Был сара «Техник прогресс» тип атала. Ташланған компьютерҙарҙы, лампалы телевизорҙарҙы, мониторҙарҙы һәм башҡа техниканы, һуңынан уҡыу йорто хеҙмәткәрҙәре йыйып, эшкәртеүгә ебәрә[45]. 2016 йылда 500 — ҙән ашыу берәмек электроника ташланды Былташланған техника һаны буйынса рекорд[44].
Шулай уҡ Томскиҙа Радио көнөндә ТУСУР студенттар ҡаласығының спорт майҙансығында урынлашҡан традицион радиоярмарка үтә, унда йыл һайын һәр факультет төрлө конкурстар һәм башҡа саралар үткәрә[45][43].
Санкт-Петербург
Кронштадтта 1995 йылдан алып Попов исемендәге скверҙа йыл һайын Радио көнөнә арналған митинг үтә[46].
Санкт-Петербургта Петроград яғында скверҙа урынлашҡан Александр Степанович Попов һәйкәле янында йыл һайын ҡала сараһы үткәрелә, унда бөтә элемтә тармаҡтары хеҙмәткәрҙәрен ҡотлайҙар. Ойоштороусылары Санкт-Петербург дәүләт электротехник университеты, шулай уҡ профессор Профессор М.А. Бонч-Бруевич исемендәге Санкт-Петербург дәүләт телекоммуникациялар университеты, А. С. Попов исемендәге Үҙәк элемтә музейы. 2015 йылда был сара радио уйлап табыуҙың 120 йыллығына арналды[47].
2015 йылдың 7 майында А.С. Попов исемендәге Үҙәк элемтә музейы экспозицияһының «XIX быуат аҙағындағы Радиоэлемтә» залында А. С. Поповтың мемориаль таҡтаташы асыла һәм Халыҡ-ара электр элемтәһе союзының 150 йыллығы хөрмәтенә юбилей почта маркаһын иҫтәлекле һүндереү ойошторола. Шулай уҡ А.С. Попов иҫтәлегенә «телеграф аппаратынан I-phon һәм I-pad» темаһына VIII Ғилми уҡыуҙар асыла[48].
2024 йылдың 7 майында А.С. Попов исемендәге Үҙәк элемтә музейында «Радиоһәүәҫкәрҙәрҙең 100 йыллығы күргәҙмәһе» асыла, шулай уҡ А. С. Попов иҫтәлегенә «Радио: фәнни һәм технологик мираҫ» XIV Ғилми уҡыуҙары үткәрелә[49].
Башҡа байрамдар
Радио көнөн башҡа байрамдар менән бутамаҫҡа:
- Бөтә донья радио көнө — 13 февралдә билдәләнә[50];
- Халыҡ-ара телекоммуникациялар көнө — 17 майҙа билдәләнә[51];
- Бөтә донъя радиоһәүәҫкәрҙәр көнө — 18 апрелдә юилдәләнә[52];
- Хәрби элемтәсе көнө — 20 октябрҙә билдәләнә[53].
Мәҙәниәттә
- 2001 йылдың 24 майында «Радио көнө» спектакленең премьераһы булды, спектаклдә төп ролдәрҙе «Квартет И» актерҙары башҡарҙы[54][55].
- 2008 йылда режиссер Дмитрий Дьяченко шул уҡ исемле спектакль мотивтары буйынса «Радио көнө» фильмын төшөрҙө[56].
Иҫкәрмәләр
- ↑ 1 2 Зелевич Е. П., Зудков П. И., с. 4
- ↑ 1 2 3 4 Постановление СНК СССР от 02.05.1945 N 939 "Об ознаменовании 50-летия со дня изобретения радио А.С. Поповым". КонсультантПлюс. Дата обращения: 29 март 2024.
- ↑ 1 2 3 Берг А. И., с. 8
- ↑ 1 2 Указ Президиума ВС СССР от 01.10.80 N 3018-X "О праздничных и памятных днях". Контур.Норматив. Дата обращения: 29 март 2024. Архивировано 18 ноябрь 2020 года.
- ↑ 1 2 День радио. ФКУ «Цифровая культура». Дата обращения: 29 март 2024.
- ↑ 1 2 3 Музей радио имени А. С. Попова на один день объединил более 100 любителей радио со всей страны. Cвердловский областной краеведческий музей. Дата обращения: 29 март 2024.
- ↑ 1 2 7 май - Международен ден на радиото и телевизията (болг.). БНТ (7 май 2017). Дата обращения: 29 март 2024.
- ↑ 1 2 7 мая отмечается День радио. Panorama.am (7 май 2012). Дата обращения: 29 март 2024.
- ↑ 1 2 Сегодня — профессиональный праздник День радио и работников связи. Национальная Телерадиовещательная корпорация Кыргызской Республики (7 май 2021). Дата обращения: 29 март 2024.
- ↑ 1 2 Поздравление с Днем работников радио, телевидения и связи. Пресс-служба Президента Республики Беларусь (7 май 2023). Дата обращения: 29 март 2024.
- ↑ Из истории изобретения и начального периода развития радиосвязи, с. 11
- ↑ 50 лет радио, с. 10
- ↑ 1 2 Борисова Н. А., с. 99
- ↑ 7 мая в нашей стране отмечается День радио. Об истории изобретения радио. Российское историческое общество (7 май 2023). Дата обращения: 29 март 2024.
- ↑ Меркулов В. Д. Первые радиолюбительские журналы. Виртуальный компьютерный музей. Дата обращения: 29 март 2024. Архивировано 8 декабрь 2021 года.
- ↑ 7 мая — День радио! Журнал «Электросвязь» (30 апрель 2020). Дата обращения: 29 март 2024.
- ↑ Борисова Н. А., с. 103
- ↑ Золотая медаль имени А.С. Попова. РАН. Дата обращения: 29 март 2024.
- ↑ Золотая медаль имени А.С. Попова - Медали. Федеральное государственное бюджетное учреждение науки Физический институт имени П. Н. Лебедева Российской академии наук. Дата обращения: 29 март 2024.
- ↑ Попов А.С. – изобретатель радио. Санкт-Петербургский государственный электротехнический университет «ЛЭТИ» им. В.И.Ульянова (Ленина) СПбГЭТУ «ЛЭТИ». Дата обращения: 29 март 2024.
- ↑ Телебашни в городах России включат праздничную иллюминацию в День радио. ТАСС (2 май 2024). Дата обращения: 25 апрель 2024.
- ↑ Боряна Райчева. Международен ден на радиото и телевизията (болг.). eurocom.bg. Дата обращения: 29 март 2024.
- ↑ Награды к профессиональному празднику – Дню работников радио, телевидения и связи. Республиканское унитарное предприятие по надзору за электросвязью «БелГИЭ» (5 май 2023). Дата обращения: 29 март 2024.
- ↑ Alexander Popov’s Invention of the Radio. Google.com (7 май 2009). Дата обращения: 29 март 2024. Архивировано 8 июнь 2021 года.
- ↑ 1 2 3 День радио 2022. УрФУ им. первого Президента России Б. Н. Ельцина. Дата обращения: 29 март 2024.
- ↑ Незабудка. Коммерсантъ (1 май 2017). Дата обращения: 29 март 2024.
- ↑ В Екатеринбурге шествие радиофаковцев к памятнику Попову возглавит Виктор Кокшаров. Комсомольская правда (7 май 2010). Дата обращения: 29 март 2024.
- ↑ Елена Аносова. Пенная вечеринка удалась! В Екатеринбурге весело помыли памятник изобретателю радио. e1.ru (6 май 2022). Дата обращения: 29 март 2024.
- ↑ День радио с ИРТСУ. ИРТСУ ЮФУ. Дата обращения: 29 март 2024.
- ↑ В День радио сообщество Радиоуниверситета почтило память А. С. Попова. Рязанские ведомости (7 май 2023). Дата обращения: 29 март 2024.
- ↑ Марина Фокина. "Попов воскрес!!!". МК в Рязани (7 май 2010). Дата обращения: 29 март 2024.
- ↑ 7 мая – День Радио – наш праздник. Рязанский государственный радиотехнический университет имени В.Ф. Уткина (7 май 2019). Дата обращения: 29 март 2024.
- ↑ Рязанский радиоуниверситет отметит День радио онлайн. Аргументы и факты (6 май 2020). Дата обращения: 29 март 2024.
- ↑ День Радио. Московский физико-технический институт. Дата обращения: 29 март 2024.
- ↑ Конкурс радиотехнических конструкций "День радио - 2019". Московский физико-технический институт (государственный университет) (7 май 2019). Дата обращения: 30 март 2024.
- ↑ Конкурс радиотехнических конструкций "День радио - 2019". Московский физико-технический институт (государственный университет) (7 май 2019). Дата обращения: 30 март 2024.
- ↑ День Радио! ФРКТ (7 май 2023). Дата обращения: 30 март 2024.
- ↑ День Радио. ФРКТ (23 май 2023). Дата обращения: 30 март 2024.
- ↑ Всероссийская конференция (с международным участием). "Радиоэлектронные устройства и системы для инфокоммуникационных технологий (РЭУС-ИТ 2024)". Российское НТОРЭС им. А. С. Попова. Дата обращения: 29 март 2024.
- ↑ Концертная программа «День радио». Национальный центр "Россия" (2025). Дата обращения: 25 апрель 2025.
- ↑ 7 мая – День Радио. Федеральное государственное бюджетное образовательное учреждение высшего образования «Томский государственный университет систем управления и радиоэлектроники» (6 май 2009). Дата обращения: 29 март 2024.
- ↑ Анастасия Андрюхова. Летающие мониторы, мини-шествие и много улыбок: как ТУСУР отметил День радио. ООО «Редвикс Медиа» (7 май 2023). Дата обращения: 29 март 2024.
- ↑ 1 2 Ярмарка, парад факультетов и концерт: ТУСУР отметит День радио. Федеральное государственное бюджетное образовательное учреждение высшего образования «Томский государственный университет систем управления и радиоэлектроники» (3 май 2023). Дата обращения: 29 март 2024.
- ↑ 1 2 В 2016 году в День радио студенты ТУСУРа планируют установить рекорд Гиннеса по сбросу с высоты старой техники. Томский государственный университет систем управления и радиоэлектроники. Дата обращения: 29 март 2024. Архивировано 1 декабрь 2017 года.
- ↑ 1 2 Анастасия Кирсанова. Мини-шествие, сброс техники из окон и концерт известной группы: как ТУСУР отметит День радио. ООО «Редвикс Медиа» (3 май 2023). Дата обращения: 29 март 2024.
- ↑ 7 мая в 12.00 в сквере имени А.С. Попова состоится митинг, посвященный Дню Радио. Администрация Санкт‑Петербурга (5 май 2016). Дата обращения: 29 март 2024.
- ↑ 120-летие изобретения радио А.С. Поповым. Центральный музей связи имени А. С. Попова. Дата обращения: 29 март 2024.
- ↑ День радио в ЦМС имени А.С. Попова. Центральный музей связи имени А.С. Попова. Дата обращения: 29 март 2024.
- ↑ План основных мероприятий ЦМС имени А.С. Попова на 2024 год. Центральный музей связи имени А. С. Попова. Дата обращения: 29 март 2024.
- ↑ 13 февраля — Всемирный день радио. ООН. Дата обращения: 29 март 2024. Архивировано 22 декабрь 2016 года.
- ↑ Наименее развитые страны нуждаются в цифровых инвестициях. ООН. Дата обращения: 29 март 2024.
- ↑ Всемирный день радиолюбителя отмечают 18 апреля. Наука.рф (18 апрель 2023). Дата обращения: 29 март 2024.
- ↑ Алексей Лапшин. День военного связиста отмечается 20 октября. Парламентская газета (20 октябрь 2023). Дата обращения: 29 март 2024.
- ↑ 24 марта 2001 года состоялась премьера спектакля "День Радио". Информационный портал "Новый ракурс" (24 март 2018). Дата обращения: 29 март 2024.
- ↑ День Радио. Театр "Квартет И". Дата обращения: 29 март 2024.
- ↑ День радио (2008). Кинопоиск. Дата обращения: 29 март 2024.
Әҙәбиәт
50 лет радио: научно-технический сборник / под редакцией А. Д. Фортушенко. — М.: Государственное издательство литературы по вопросам связи и радио, 1945. — 382 с.- Берг А. И. Изобретатель радио А. С. Попов // Электричество. — 1945. — Май (№ 5).
- Борисова Н. А. Отечественные разногласия о приоритете А. С. Попова в изобретении радио // Terra Linguistica. — 2019. — № 2. — С. 98—111.
- Зелевич Е. П., Зудков П. И. «Отец радио» Александр Степанович Попов (к 150-летию изобретателя радио) // T-Comm. — 2009. — № S-DSPA. — С. 4—8.
- Из истории изобретения и начального периода развития радиосвязи: Сб. док. и материалов / Под. ред. проф. В. Н. Ушакова. — СПб.: Изд-во СПбГЭТУ «ЛЭТИ» им. В. И. Ульянова (Ленина), 2008.