Балтас районы

РУВИКИ — интернет энциклопедия мәғлүмәте
Балтас районы
Флаг
Flag of Baltachevsky rayon.svgCoat of Arms of Baltachevo rayon (Bashkortostan).png
Административ-территориаль берәмек Башҡортостан Республикаhы
Урынлашыу картаһы
Майҙаны
  • 1598 км²
Дәүләт
Нигеҙләү датаһы 20 август 1930
Административ үҙәк Иҫке Балтас[1]
Сиктәш Асҡын районы, Ҡариҙел районы, Тәтешле районы, Мишкә районы и Борай районы
Рәсми сайт baltachmr.ru
Сәғәт бүлкәте UTC+5:00[d]
Атамаһы Иҫке Балтас районы
рус. Старобалтачевский район
Балтас районы
рус. Балтачевский район
Диңгеҙ кимәленән бейеклек 102 метр
Рәсем
Халыҡ һаны
Логотип РУВИКИ.Медиа Медиафайлы на РУВИКИ.Медиа

Балтас районы (рус. Балтачевский район) — Башҡортостандағы муниципаль район. Административ үҙәге — Иҫке Балтас ауылы. Майҙаны — 1598 квадрат километр.

Географик урыны[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Район Башҡортостан Республикаһының төньяғында, Өфөнән төньяҡҡа 220 км һәм Көйәҙе тимер юл станцияһынан (Пермь крайы) көньяҡ-көнсығышҡа табан 70 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Көнсығышта — Ҡариҙел һәм Асҡын, көнбайышта Борай, көньяҡта — Мишкә һәм төньяҡта — Тәтешле райондары менән сиктәш.

Символикаһы[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Төп мәҡәлә: Балтас районы гербы
Төп мәҡәлә: Балтас районы флагы

Ҡыҫҡаса тарихы[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

1930 йылдың 20 авгусында Иҫке Балтас районы булараҡ ойошторола, район составына Бөрө кантоны улустары инә, 1933 йылдың 20 сентябренән хәҙерге исемен йөрөтә. 1963 йылдың 1 февралендә бөтөрөлә, биләмәһе Борай районы составына индерелә. 1965 йылдың 4 ноябрендә яңынан ойошторола.

Билдәле шәхестәре[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

• Вәлинурова Лилиә Сабих ҡыҙы (29.05.1958), иҡтисадсы-ғалим, юғары мәктәп уҡытыусыһы. Иҡтисад фәндәре докторы (2004), профессор (2005). Рәсәй Федерацияһының (2010) һәм Башҡортостан Республикаһының (2006) атҡаҙанған фән эшмәкәре.
• Вәлиуллин Ҡәҙим Барый улы (24.10.1930), тарихсы-ғалим, юғары мәктәп ветераны. Тарих фәндәре докторы (1995), профессор (1996). Рәсәй Федерацияһының почётлы юғары профессиональ белем биреү хеҙмәткәре (2006).
• Ғаянов Илдар Ихсан улы (19.03.1957) — рәссам, график. Башҡортостан Республикаһының Салауат Юлаев исемендәге дәүләт премияһы лауреаты (2004). Һәйтәк ауылынан.
• Ғәлләмов Наил Хафиз улы (12.04.1958), музыкант-педагог, Балтас балалар сәнғәт мәктәбе уҡытыусыһы, Башҡортостандың атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре.
• Калитов Георгий Ғәйниәхмәт улы (7.09.1952) — Башҡортостан Республикаһының халыҡ рәссамы (2012), Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре (1987), Салауат Юлаев исемендәге дәүләт премияһы лауреаты (1995)[3].
• Порсев Михаил Владимирович (2.11.1923—6.10.2005), хеҙмәт алдынғыһы, 1940—1985 йылдарҙа «Златоуст машиналар эшләү заводы» берекмәһенең слесарь‑лекалолар яһаусыһы. Социалистик Хеҙмәт Геройы (1977). Покровка ауылынан (хәҙер бөткән).
• Саяпов Тимер Шәймөхәмәт улы (31.03.1914—17.07.2011), тарихсы-ғалим, совет комсомол, партия, дәүләт һәм йәмәғәт эшмәкәре. Тарих фәндәре кандидаты (1969). Башҡорт АССР-ының 2—4-се һәм 7-се саҡырылыш Юғары Советы депутаты. 1965 йылдан СССР Журналистар союзы ағзаһы. РСФСР-ҙың атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре (1975). Ике Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ ордены (1949, 1971) кавалеры. Үрге Ҡарыш ауылынан.
• Хәмәев Вәғиз Хәмәй улы (24.11.1938—25.04.2003), ғалим-химик-технолог, юғары мәктәп уҡытыусыһы. Техник фәндәр докторы (1982), профессор (1983). Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған химигы (1998), СССР-ҙың уйлап табыусыһы (1983). Көнтүгеш ауылынан[4].
• Шакиров Үлмәҫ Шакир улы (20.12.1923—20.08.1998), Бөйөк Ватан һуғышы яугире, уҡсылар полкының взвод командиры ярҙамсыһы, өлкән сержант. Советтар Союзы Геройы (1944). Аҫау ауылынан.

Халҡы[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Халыҡтың уртаса тығыҙлығы — 15,5 кеше/ км². Районда 15 ауыл Советы, 79 ауыл торама пункты, иң ҙурҙары: Иҫке Балтас (5,6 мең кеше), Һәйтәк (0,7 мең), Көндәшле (0,6 мең) ауылдары.

Милли составы

2010 йылғы Бөтә Рәсәй халыҡ һанын иҫәпкә алыу мәғлүмәттәре буйынса: башҡорттар — 51,1 %, татарҙар — 31,2 %, мариҙар — 12,6 %, урыҫтар — 2,5 %, удмурттар — 2,3 %, башка — 0,3 %[5].

Халыҡ һаны

Халҡы (мең кеше): 1939 й. — 49,1; 1959 — 39,3; 1989 — 24,9; 2002 — 24,7; 2010 — 21,6.

Халыҡ иҫәбе
2002[6]2008[7]2009[8]2010[9]2012[10]2013[11]2014[12]2015[13]
24 695↘23 569↘23 345↘21 623↘20 889↘20 385↘19 791↘19 521
2016[14]
↘19 217


5000
10 000
15 000
20 000
25 000
30 000
2010
2016

1939 йылдан башлап халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса районда даими йәшәгән халыҡ һаны (кеше):

Халыҡ иҫәбе
2002[6]2008[7]2009[8]2010[9]2012[10]2013[11]2014[12]2015[13]2016[14]
24 695↘23 569↘23 345↘21 623↘20 889↘20 385↘19 791↘19 521↘19 217

Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

  1. ↑ ОКТМО (урыҫ)
  2. ↑ https://rosstat.gov.ru/storage/mediabank/Tom1_tab-5_VPN-2020.xlsx
  3. ↑ Калитов Георгий Ғәйниәхмәт улы — Башҡорт энциклопедияһы 2016 йылдың 21 апрель көнөндә архивланған. (Тикшерелеү көнө: 26 август 2017)
  4. ↑ Башкирская энциклопедия — Хамаев Вагиз Хамаевич 2019 йылдың 24 декабрь көнөндә архивланған. (рус.) (Тикшерелеү көнө: 20 ноябрь 2018)
  5. ↑ Итоги Всероссийской переписи населения по Республике Башкортостан (pdf). Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республике Башкортостан. Дата обращения: 5 март 2013. Архивировано 9 март 2013 года.(недоступная ссылка)
  6. ↑ 6,0 6,1 Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более. Архивировано 3 февраль 2012 года.
  7. ↑ 7,0 7,1 1.5. Численность населения республики Башкортостан по муниципальным образованиям на 1 января 2009 года
  8. ↑ 8,0 8,1 Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года. Дата обращения: 2 ғинуар 2014. Архивировано 2 ғинуар 2014 года.
  9. ↑ 9,0 9,1 Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения по населённым пунктам Республики Башкортостан. Дата обращения: 20 август 2014. Архивировано 20 август 2014 года.
  10. ↑ 10,0 10,1 Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям. Таблица 35. Оценка численности постоянного населения на 1 января 2012 года. Дата обращения: 31 май 2014. Архивировано 31 май 2014 года.
  11. ↑ 11,0 11,1 Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2013 года. — М.: Федеральная служба государственной статистики Росстат, 2013. — 528 с. (Табл. 33. Численность населения городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений, городских населённых пунктов, сельских населённых пунктов). Дата обращения: 16 ноябрь 2013. Архивировано 16 ноябрь 2013 года.
  12. ↑ 12,0 12,1 Таблица 33. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2014 года. Дата обращения: 2 август 2014. Архивировано 2 август 2014 года.
  13. ↑ 13,0 13,1 Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2015 года. Дата обращения: 6 август 2015. Архивировано 6 август 2015 года.
  14. ↑ 14,0 14,1 Предварительная оценка численности населения Республики Башкортостан на 1 января 2016 года по муниципальным образованиям. Дата обращения: 21 февраль 2016. Архивировано 21 февраль 2016 года.

Әҙәбиәт[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Һылтанмалар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]


Балтас районы гербы Был —  Балтас районы тураһында тамамланмаған мәҡәлә. Һеҙ, мәҡәләне төҙәтеп һәм тулыландырып, проектҡа ярҙам итә алаһығыҙ.
https://ba.ruwiki.ru/w/index.php?title=Балтас_районы&oldid=2162288 ҡабул ителгән