13 ғинуар
13 ғинуар (рус. 13 января) — рәсми календарь буйынса йылдың 13-сө көнө. Йыл аҙағына тиклем 352 көн ҡала (кәбисә йылында 353). Мосолман календары буйынса 1446 йылдың Рәжәб айының 14-се көнө. Өфөлә ☀️Ҡояш 9 сәғәт 28 минутта ҡалҡа, 17 сәғәт 9 минутта бата. Көн оҙонлоғо 🕒 7 сәғәт 41 минут. 🌕 Тулы Ай (йәше 13.45 көн).
| ← ғинуар → | ||||||
| Дш | Шш | Шр | Кс | Йм | Шм | Йк |
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | ||
| 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 |
| 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 |
| 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 |
| 27 | 28 | 29 | 30 | 31 | ||
| 2025 йыл | ||||||
Байрамдар һәм иҫтәлекле даталар
Халыҡ-ара
Ер: Йәмәғәт радиотапшырыуҙары көнө.
- «Хыялыңды тормошҡа ашыр» көнө.
Милли
Литва: Азатлыҡ һаҡлаусыларҙы иҫкә алыу көнө.
Монголия: Конституция көнө.
Таиланд: Балалар көнө.
Һөнәри
Рәсәй Федерацияһы: Матбуғат көнө.- Таиланд: Авиация көнө.
- 1717 йыл: Ҡазан даруғаһы Ҡыр‑Йылан улусы башҡорттарының аҫаба ерҙәрендә хәҙерге Шаран районының Саҡты ауылына керҙәшлек килешеүе буйынса мариҙар нигеҙ һала.
- 1830 йыл: «Литературная газета»ның тәүге һаны баҫылып сыға.
тулы исемлек
- 1858 йыл: Рәсәй империяһында тәүге почта маркалары әйләнешкә сығарыла.
- 1872 йыл: Рәсәй империяһында һауа торошо хеҙмәте ойошторола.
- 1899 йыл: Рәсәй империяһында Мәскәү менән Петербург араһында телефон линияһы рәсми асыла.
- 1933 йыл: Өфөлә яңы кондитер фабрикаһына нигеҙ һалына.
- 1960 йыл: Башҡорт АССР-ында фототелеграф элемтәһе эшләй башлай.
Башҡортостан менән бәйле шәхестәр
0 һәм 5 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар
- Минцлов Сергей Рудольфович (1870—1933), Рәсәй империяһы яҙыусыһы, библиограф. «Очерки Приуралья» һәм «Дебри жизни» хеҙмәттәрендә Стәрлетамаҡ ҡалаһы һәм Стәрлетамаҡ өйәҙе халҡының тормошон һәм хужалығын һүрәтләүсе.
- Наседкин Василий Фёдорович (1895—15.03.1938), яҙыусы, шағир һәм журналист. Беренсе донъя һуғышында һәм Октябрь социалистик революцияһы ваҡиғаларында, Төркөстанда баҫмасылар хәрәкәтен баҫтырыуҙа ҡатнашыусы. Сәйәси золом ҡорбаны.
тулы исемлек
- Егоров Михаил Анисимович (1905—27.01.1945), Бөйөк Ватан һуғышында һәләк булған яугир, гвардия уҡсылар полкының взвод командиры, гвардия өлкән лейтенанты. Советтар Союзы Геройы (1945). Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Шаран районы Михайловка ауылынан.
- Рәшитова Сәғиҙә Фәрәй ҡыҙы, сәхнә псевдонимы Таңһылыу Рәшитова (1905—21.02.1988), театр актёры, йәмәғәтсе. 1924—1970 йылдарҙа хәҙерге Мәжит Ғафури исемендәге Башҡорт дәүләт академия драма театры актрисаһы. 1939—1945 йылдарҙа Өфө ҡала Советы депутаты. Башҡорт АССР-ының халыҡ артисы (1940). Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ ордены кавалеры (1944).
- Ғәбитов Миҙхәт Исмәғил улы (1925—10.10.2010), таусы-техник-механик, йәмәғәтсе. Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашыусы. 1950—1982 йылдарҙа Башҡортостан баҡыр-көкөрт комбинатының экскаватор машинисы, электромеханигы, быраулау мастеры. РСФСР-ҙың 6-сы саҡырылыш (1963—1967) Юғары Советы депутаты. Социалистик Хеҙмәт Геройы (1961). Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Баймаҡ районы Дәүләт ауылынан.
- Фәйзуллин Миҙхәт Муса улы (1925—28.05.1998), эшсе. 1959—1985 йылдарҙа «Ишимбайгоргаз» тресының газ һәм электр менән иретеп йәбештереүсеһе. Социалистик Хеҙмәт Геройы (1971). Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһы Ишембай районының Аллағыуат ауылынан.
- Сәйфуллин Марат Вәзих улы (1955), театр артисы. 1992 йылдан Башҡортостан Республикаһының Мостай Кәрим исемендәге Милли йәштәр театры актёры. Башҡортостан Республикаһының халыҡ артисы (2021). Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Ауырғазы районы Талбазы ауылынан.
- Ғәниев Реналь Рәмил улы (1985), спортсы, хәрби хеҙмәткәр. 2003 йылдан фехтование буйынса Рәсәй йыйылма командаһы ағзаһы. Рәсәйҙең халыҡ-ара класлы спорт мастеры (2003) һәм атҡаҙанған спорт мастеры (2004). II дәрәжә «Ватан алдындағы хеҙмәттәре өсөн» орденының миҙалы (2006) менән бүләкләнеүсе, Салауат Юлаев ордены кавалеры (2004).
1 һәм 6 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар
- Зәйни Исхаҡ (Зәйниғәбетдинов Исхаҡетдин Абызйән улы; 1886—3.05.1932), актёр, режиссёр. Беренсе донъя һәм Граждандар һуғыштарында ҡатнашыусы. 1919—1921 һәм 1924—1931 йылдарҙа Башҡорт дәүләт драма театры артисы, бер үк ваҡытта 1927—1928 йылдарҙа — баш режиссёры. Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Фёдоровка районы Юлдаш ауылынан.
- Бараг Лев Григорьевич (1911—4.09.1994), ғалим-фольклорсы, әҙәбиәт белгесе. 1951—1994 йылдарҙа Башҡорт дәүләт университеты уҡытыусыһы, шул иҫәптән 1966—1988 йылдарҙа урыҫ әҙәбиәте һәм фольклоры кафедраһы мөдире. Тарих фәндәре докторы (1969), профессор (1970). Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған фән эшмәкәре (1977) һәм Салауат Юлаев исемендәге дәүләт премияһы лауреаты (1987).
тулы исемлек
- Бочков Валентин Алексеевич (1946), авиация сәнәғәте, урындағы башҡарма һәм партия органдары хеҙмәткәре. 1969—1987 йылдарҙа Күмертау авиация производство предприятиеһының партком секретары, директор һәм генераль директор урынбаҫары; 1987—1988 йылдарҙа халыҡ депутаттарының Күмертау ҡала Советы башҡарма комитеты рәйесе; 1988—1991 йылдарҙа КПСС-тың Күмертау ҡала комитетының беренсе секретары. Башҡорт АССР-ының 12-се саҡырылыш Юғары Советының халыҡ депутаты.
- Әхмәҙиев Рөстәм Рәйес улы (1961), ғалим-физиолог. 1992—2012 йылдарҙа (өҙөклөк менән) Башҡорт дәүләт педагогия институты һәм М. Аҡмулла исемендәге Башҡорт дәүләт педагогия университеты хеҙмәткәре, шул иҫәптән 2009 йылдан Һаулыҡ мониторингы һәм коррекцияһы үҙәге директоры; 2000—2009 йылдарҙа Башҡортостан физик культура институтының Кеше морфологияһы һәм физиологияһы кафедраһы мөдире; 2016 йылдан Республика клиник психотерапия үҙәге хеҙмәткәре. Медицина фәндәре докторы (2006), профессор (2008). Сығышы менән Өфө ҡалаһынан.
2 һәм 7 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар
- Урамов Владимир Исакович (1927—22.09.1999), педагог. Бөйөк Ватан һуғышында яугиры, капитан (1944). 1957 йылдан Благовещен ҡалаһының 3-сө, 1975—1986 йылдарҙа хәҙерге А. Я. Першин исемендәге 4-се урта мәктәбе директоры. РСФСР мәктәбенең атҡаҙанған уҡытыусыһы (1976). Благовещен ҡалаһы һәм Благовещен районының почётлы гражданы (1999). Сығышы менән хәҙерге Татарстан Республикаһының Зәй районы Үрге Бәгрәш ауылынан.
- Вәлиев Мәсхүт Малик улы (1947—28.04.2018), ғалим-физик. 1998 йылдан Башҡорт дәүләт аграр университеты уҡытыусыһы, шул иҫәптән 2000 йылға тиклем ауыл хужалығын электрлаштырыу һәм автоматлаштырыу факультеты деканы, бер үк ваҡытта 1999—2001 йылдарҙа электротехниканың теоретик нигеҙҙәре кафедраһы мөдире. Техник фәндәр докторы (2004), профессор. Рәсәйҙең почётлы юғары һөнәри белем биреү хеҙмәткәре (2007).
тулы исемлек
- Хәйретдинов Фәүис Йәмғетдин улы (1947), нефть сәнәғәте һәм муниципаль орган хеҙмәткәре. 1969—1982 йылдарҙа һәм 1990 йылдан «Башнефть» берекмәһе предприятиеларының яуаплы хеҙмәткәре; 1982 йылдан Октябрьский ҡала Советы рәйесе урынбаҫары, беренсе урынбаҫары, 1984—1990 йылдарҙа ҡала советы башҡарма комитеты рәйесе. Башҡортостандың атҡаҙанған нефтсеһе. Октябрьский ҡалаһының почётлы гражданы. Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Туймазы районы Ҡандра ауылынан.
- Исмәғилева Асия Хәбиб ҡыҙы (1952), табип—реаниматолог. 1989 йылдан Яңауыл үҙәк район дауаханаһының реанимация бүлеге мөдире. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған табибы һәм һаулыҡ һаҡлау отличнигы. Райондың почётлы гражданы (2011). Сығышы менән Свердловск ҡалаһынан.
- Мокроусов Владимир Петрович (1952), торлаҡ хужалығы хеҙмәткәре, тыуған яҡты өйрәнеүсе. 2000—2008 йылдарҙа Күмертау ҡалаһы торлаҡ хужалығы предприятиеһы етәксеһе. Ҡала тарихы буйынса китаптар авторы. Башҡортостан Республикаһы хеҙмәтләндереү тармағының атҡаҙанған хеҙмәткәре, Рәсәй торлаҡ-коммуналь хужалығының почётлы хеҙмәткәре. Сығышы менән Силәбе өлкәһенең Магнитогорск ҡалаһынан.
- Сәлихова Гөлсимә Оморҙаҡ ҡыҙы (1962), журналист. 1984 йылдан «Совет Башҡортостаны» һәм «Башҡортостан» гәзите хеҙмәткәре. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған матбуғат һәм киң мәғлүмәт хеҙмәткәре (2007). Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Баймаҡ районы Ниғәмәт ауылынан.
- Саҡаева Динә Дамир ҡыҙы (1967), ғалим-онколог. 1995 йылдан Республика клиник онкология диспансеры табибы, 2007 йылдан — баш табиптың химиотерапия буйынса урынбаҫары. Медицина фәндәре докторы (2004). Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған табибы (2014).
3 һәм 8 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар
- Мәхмүтов Зәйнетдин Ғиззәт улы (1928—2015), механизатор һәм малсы. 1946 йылдан Хәйбулла районы «Хәйбулла» совхозы тракторсыһы, 1960—1988 йылдарҙа — һарыҡ көтөүсеһе. Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ ордены кавалеры (1976), коммунистик хеҙмәт ударнигы (1976). Сығышы менән ошо райондың Иҫәнгилде ауылынан.
- Карунос Нэлли Ғәли ҡыҙы (1943), табип, йәмәғәтсе. 1970—2013 йылдарҙа Иглин үҙәк район дауаханаһының невропатологы һәм нарколог-психиатры, 1974—1988 йылдарҙа баш табиптың поликлиика буйынса урынбаҫары. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған табибы (1997). Иглин районының почётлы гражданы (2019). Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Саҡмағош районы Саҡмағош ауылынан.
тулы исемлек
- Браун Елена Михайловна (1958), техник-технолог. 1978—2010 йылдарҙа «Салауатнефтеоргсинтез» берекмәһе һәм «Газпром Нефтехим Салауат» йәмғиәте аппаратсыһы, инженеры, диспетчеры. Рәсәй Яғыулыҡ һәм энергетика министрлығының атҡаҙанған хеҙмәткәре (1998). Сығышы менән ошо ҡаланан.
- Ғайсин Рәфит Ғасим улы (1958), нефтсе. 1975—2018 йылдарҙа «Башнефть» берекмәһе операторы. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған нефтсеһе. Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Краснокама районы Яңы Ҡабан ауылынан.
- Ишбирҙин Хәлил Әнүәр улы (1963), бейеүсе, балетмейстер. 1980—1989 йылдарҙа хәҙерге Фәйзи Ғәскәров исемендәге халыҡ бейеүҙәре ансамбле солисы; 1991 йылдан Стәрлетамаҡ дәүләт филармонияһы Бейеү театрының художество етәксеһе, 2001—2007 йылдарҙа — балетмейстеры. Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған артисы (1989). Сығышы менән Баймаҡ ҡалаһынан.
- Заһиҙуллина Аделина Рөстәм ҡыҙы (1993), спортсы. Өфө ҡалаһындағы Фехтование буйынса олимпия резервы спорт мәктәбе фехтовальщицаһы. 2020 йылғы Олимпия уйындары чемпионы. Рәсәйҙең атҡаҙанған (2018) һәм халыҡ-ара класлы (2016) спорт мастеры, фехтование буйынса спорт мастеры (2010). Дуҫлыҡ (2018) һәм Салауат Юлаев (2021) ордендары кавалеры.
4 һәм 9 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар
- Пяри Виктор Хансович (1919—?), балет артисы һәм балетмейстер. 1951—1955 йылдарҙа хәҙерге Башҡорт дәүләт академия опера һәм балет театры балетмейстеры. Башҡорт АССР‑ының атҡаҙанған сәнғәт эшмәкәре (1955). Сығышы менән хәҙерге Владимир өлкәһенең Гусь‑Хрустальный ҡалаһынан.
- Дәүләтбирҙин Хәсән Ғүмәр улы (1924—19.05.2010), ауыл хужалығы һәм партия органдары хеҙмәткәре. 1941 йылдан Хәйбулла районы Калинин исемендәге колхоз механизаторы, 1943 йылдан — бригадиры, 1967 йылдан партбюро секретары, 1975 йылдан инженер, механик, 1984—1994 йылдарҙа комбайнер. Ленин ордены кавалеры (1957). Райондың атҡаҙанған сиҙәмсеһе (1974). Сығышы менән Байғусҡар ауылынан.
тулы исемлек
- Протопопов Христофор Владимирович (1924—?), химик-ғалим. Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашыусы, капитан-инженер. 1968—1970 йылдарҙа СССР Фәндәр академияһы Башҡортостан филиалы Химия институтының лаборатория мөдире. Химия фәндәре кандидаты. II дәрәжә Ватан һуғышы ордены кавалеры. Сығышы менән хәҙерге Кострома өлкәһе Буйский районы Ослебяево ауылынан.
- Шакшин Анатолий Дмитриевич (1929—22.11.2010), нефтсе. 1948 йылдан «Туймазабурнефть» тресының 2-се быраулау контораһы быраулаусыһы, 1953 йылдан — быраулау мастеры; 1964 йылдан «Тюменнефтегазразведка» тресы Урай быраулау эштәре идаралығының 3-сө быраулау контораһының, 1972—1996 йылдарҙа Нижневартовск быраулау эштәре идаралығының быраулау мастеры. СССР-ҙың 7‑се саҡырылыш (1966—1970) Юғары Советы депутаты. Социалистик Хеҙмәт Геройы (1966). СССР‑ҙың почётлы нефтсеһе (1970) һәм Дәүләт премияһы лауреаты (1980). Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһы Мәләүез районының 1980 йылдар башында бөткән Крадено-Михайловка ауылынан.
- Кирилов Василий Григорьевич (1949), ветеринар врач-ғалим. 1986 йылдан Башҡортостан ауыл хужалығы институты һәм Башҡорт дәүләт аграр университеты уҡытыусыһы, 1991—2009 йылдарҙа ветеринария медицинаһы факультеты деканы. Ветеринария фәндәре докторы (2002). Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған ауыл хужалығы хеҙмәткәре (1995), Рәсәй Федерацияһының почётлы юғары һөнәри белем биреү хеҙмәткәре (2009). Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Дәүләкән ҡалаһынан.
- Шәймөхәмбәтова Йомабикә Сәлимйән ҡыҙы (1949), малсы. 1977—1995 йылдарҙа Хәйбулла районы «Таналыҡ» совхозы һауынсыһы. «Почёт Билдәһе» ордены кавалеры (1983), коммунистик хеҙмәт ударнигы (1977). Сығышы менән ошо райондың Аҡъяр ауылынан.
Дөйөм исемлек
- 1906 йыл: Александр Степанович Попов, физик һәм электротехник, радионы уйлап табыусы.
